На Балканот честопати се зборува за шпиони, обично стилизирани во мистериозни суштества кои прават заговори со домашните предавници. Како Маркус Волф беше врвен шпион на Штази а неговиот брат во Дубровник снимаше филм за Гоја, односно против Инквизицијата, фактички против својата земја?!
| ИВАН ИВАЊИ
„На разузнавачките служби треба да им се постават сериозни прашања, па ќе добиете корисни одговори. Ако им дозволите да го сторат тоа што сакаат, тие ќе ви дадат бескорисни работи“, ми кажа многу одамна политичарот и дипломат Хорст Граберт, кој беше координатор на германското разузнавање во владата на Вилијам Брант GNI, (Bundesnachrichtendienst), внатрешен VS (Verfassungsschutz) и воен MAD (Militärischer Abwehrdienst). По падот на Брант, за што после многу децении Граберт беше првиот што ја кажа целосната вистина, тој беше германскиот амбасадор во Виена, Белград и Даблин. Началникот на тајната служба на Источна Германија, Маркус Волф, наречен „најуспешен шпион на втората половина на дваесеттиот век“ и „клучен човек на Студената војна“, напиша во својата книга „Уметноста на конверзијата“ од 1998 година: „Ние веројатно брзо ќе се согласиме дека конвертирањето во никој случај не е привилегија само на шпионажата … Во однос на уметноста на конверзија, шпионажата не може да се одвои од политиката со најголем напор, исто како што дипломатијата и дејноста на тајните служби се составен дел од уметноста на државноста во најширока смисла, областа на реалната политика и третманот на моќта “. Маркус Волф долго беше нарекуван „човекот без лице“. На Запад, неговото име и функцијата што ја изврши беа познати, но сè друго за него беше обвиткано во превез на тајност. Еден од најпознатите писатели на романите за шпионажа, Џон Ле Каре како контрапункт, лик на одличен противник на неговиот херој, британскиот агент Џорџ Смајли му даде имае Карл и го опишува според легендата на Волф. На прашањето дали го знаел ова и дали е вистина напишаното, Волф рече дека не го сторил напишаното, тој самиот го негирал Ле Каре, но додадал дека читателите можат да читаат и да извлечат свои заклучоци. Подоцна, кога поминал извесно време во затвор по обединувањето на двете Германци, тој побарал да му ги донесат книгите на Ле Каре. Првата фотографија на Маркус Миша Волф е снимена од германскиот неделник „Шпигел“ кога тој однел цвеќе на гробот на германскиот писател, публицист и сатиричар Курт Тухолски во Норвешка. Тој стана симпатичен со гестот со кој го стави во прашање неговиот лажен идентитет со цел приватно да му оддаде почит на писателот чијашто работа јасно ја сакаше. Сем подоцна рече дека станува збор за грешка затоа што тој веќе не може да се движи слободно низ западните земји. На прашањето дали претходно бил во Бон, тој се насмевна и одговори: „Погодете и задржете си за себе“. Интересот на Волф за уметност не е изненадувачка, затоа што потекнува од уметничко семејство: неговиот татко е големиот германски писател и драмски писател Фридрих Волф („Бунт на морнарите на Котор“), а неговиот постар брат е режисерот на филмот Конрад Волф со кого комуницирав. Конрад Кони Волф еднаш ми кажа дека изгледам како рускиот режисер Сергеј Ајзенштајн дека сака да снима филм и дека ќе ме повика да ја играм главната улога, но од тоа не стана ништо. Кони стана претседател на Источногерманската академија за уметности на четириесетгодишна возраст, што значи дека тој беше високо рангиран во владејачката Обединета социјалистичка партија на Германија (СЕД) |
Кога Конрад Волф реши да снима филм за Франциско Гоја кон крајот на 1960-тите, тој го избра Дубровник за позадина на шпанскиот град во времето на Инквизицијата. Вистинската тема на филмот беше односот на авторитарното владеење со уметничката слобода. Во инквизицијата, не е тешко да се сфати моќта на комунистичките земји. Кони добро се снаоѓаше со неговиот брат Миша, тие секогаш се договораа за сè. За мене, правењето филм како овој за Гоја значеше дека ја критикуваат својата партија, тие сакаат да донесат промени. На инквизиторот во филмот му оди многу добро, тој му објаснува на Гоја дека под закана ќе го сруши, му забранува да изложува слики затоа што обичните луѓе не би ги разбрале, но тој приватно ги откупува за себе!
Водечката женска ролја, војвотката од Алба, ја играше Оливера Катарина. Кони не ја сакаше, имаше на ум една руската актерка, но Ратко Дражевиќ навали на него и на крајот тврдеше дека тоа е желбата на Тито таа да ја добие улогата. Дражевиќ во тоа време беше директор на Авала филм, обезбедувајќи услуги за продукција на филмот Вулф и беше во љубовна врска со Оливер, која не беше никаква тајна. Дражевиќ беше офицер од висок ранг, веднаш по војната, како офицер на Озна и ликвидаторот на Удба, кој со својата група, убиваше во областа на Чачак. Тој самиот се пофали дека убил 2.000 луѓе и силувал 2.000 жени.
Тито беше на премиерата и го прими тимот со режисерот. Конрад Волк се пофали дека ја почитувал желбата на Маршалот главната женска улога да ја даде на Оливера Катерина и дека тоа поминало добро. Тито се зачуди и рече дека нема идеја за што зборува, тој дури и не знаел дека се снима филм, а камо ли да препорача некој. Дражевиќ излажал за да ја изврши својата волја. Ако некој е сомнителен во оваа приказна, морам да кажам дека немам доказ, но тоа што Конрад Волф ми кажа е лично.
(продолжува)
