Тим психолози, експерти за чувствителност од различни универзитети, развија бесплатен онлајн тест кој одговара на тоа прашање.
Клучната работа што ја научија е дека високо чувствителноста не е нарушување, туку особина на личноста, уникатен начин на реагирање на она што се случува во околината – вели оваа авторка на филмови која работи за Би-Би-Си
МЕЛИСА ХОГЕНБЛУМ
Прашајте кој било родител на мали деца дали некогаш се чувствувал преоптоварен и најверојатно ќе добиете одговор „да“.
Дури и во најопуштените домаќинства, има денови кога бучавата, хаосот и нередот излегуваат од контрола, оставајќи ги родителите да се чувствуваат исцрпено и вознемирено. Кај малите деца, нема ниту тивок глас ниту „копче за исклучување“. Колку и да е нормално или вообичаено ова чувство, постои особина на личноста што може да го направи семејниот живот потежок за некои родители отколку за други.
Приближно помеѓу 20 и 30 проценти од населението може да се класифицира како високо чувствително, тврди научен труд од 2018 година, а науката, како и пошироката јавност, сè повеќе ја препознаваат оваа особина како важна.
Осетливоста може да се поврзе со мириси, глетки и звуци. На пример, луѓето со оваа карактеристика тешко можат да толерираат гласни звуци и силни светла, а хаотичните ситуации можат да им предизвикаат голем стрес. Исто така, тие се особено свесни за расположенијата или чувствата на другите луѓе и имаат многу силно чувство на емпатија.
Додадете ги на тоа вообичаените предизвици на родителството, и патот е поплочен за катастрофа.
Покрај прекумерните сензорни и емоционални предизвикувачи секој ден, високо чувствителните родители се соочуваат со дополнителен предизвик да одгледуваат деца кои се исто така многу чувствителни (се смета дека хиперсензитивноста е наследена во 46 проценти од случаите). За среќа, оваа особина на личноста носи и некои предности, пишува во истото истражување.
За оние кои страдаат од тоа, учењето да развијат разбирање за овие нијанси може да помогне родителството да стане радосно и исполнувачко искуство, наместо постојано чувство на преоптовареност.
Првиот чекор веројатно би бил да се утврди дали лицето е многу чувствително.
Тим психолози, експерти за чувствителност од различни универзитети, развија бесплатен онлајн тест кој одговара на тоа прашање.
Клучната работа што ја научија е дека високо чувствителноста не е нарушување, туку особина на личноста, уникатен начин на реагирање на она што се случува во околината.
Во суштина, високо чувствителните луѓе реагираат силно на сензорна стимулација, особина позната како чувствителност на сензорна обработка (SPS).
„Општо земено, чувствителните луѓе имаат поостра перцепција, тие само гледаат повеќе детали“, објаснува Мајкл Плус, развоен психолог на Универзитетот „Квин Мери“ во Лондон, кој е специјализиран за студии на високо чувствителни луѓе и учествувал во развојот на овој тест.
„Тие ќе ги забележат расположенијата на другите луѓе и ќе имаат поголемо ниво на емпатија. Тие исто така се ангажираат подлабоко со сè, па затоа забележуваат повеќе работи во нивната околина.“
Ова значи дека тие имаат тенденција постојано да го преживуваат она што го доживеале и се многу под влијание на она што го гледаат и чувствуваат (што објаснува зошто јас не можам да гледам хорор филмови).
Кај луѓето кои се многу чувствителни, одговорот на нервниот систем на некои настани и искуства е значително различен отколку кај помалку чувствителните луѓе.
За потребите на една студија, истражувачите им дале на група случајно избрани луѓе тест кој ја проценува високата чувствителност на испитаниците. Слично на онлајн текст, им биле поставени низа прашања, а потоа им биле прикажани фотографии од среќни и тажни луѓе и ја следеле мозочната активност на испитаниците преку магнетна резонанца.
Кај високо чувствителните луѓе, со високи резултати на тестот, беше забележана посилна активност во регионот на мозокот, што се рефлектира во свеста и емпатијата, во споредба со помалку чувствителните учесници. Некои студии покажаа дека луѓето кои имаат проблем со екстремна чувствителност имаат слична реакција – активирање на силна активност во регионите на мозокот поврзани со сочувство и размислување.
За високо чувствителните луѓе често се вели дека се како орхидеја, растение на кое му се потребни посебни услови за да напредува.
Оваа тенденција за подлабока обработка на информации води до тоа високо чувствителните луѓе многу лесно да се престимулираат, додава Плус, и јас донекаде можам да се поврзам со тоа. Кога ќе го слушнам заплетот на некој морничав филм, се повлекувам. Не доаѓа предвид да го гледам. Чувствувам физичка болка кога сум во бучна просторија со лоша акустика. Кога ќе го слушнам чкрипењето на пругите на лондонското метро, ги покривам ушите и често се прашувам зошто никој друг не го прави ова.
Оваа чувствителност на бучава, типична особина на високо чувствителните луѓе, може да го направи родителството многу предизвикувачко. Кога моите деца врескаат, чувствувам како мозокот дека ќе имплодира.
За да одговорам на нивните потреби и да ги утешам, морам да научам да го исклучам тоа чувство.
Секако, многу е полесно кога сум одморена.
За жал, родителството е придружено со нарушен сон, барем во првите неколку години од животот на нивните деца.
Предизвиците со кои се соочуваат високо чувствителните родители, вклучувајќи стрес и прекумерна стимулација во хаотична средина, можат да влијаат на „значајно квалитетно родителство“, објаснува Плеус.
Истражувањата покажуваат дека, во раните фази на родителството, високо чувствителните родители пријавуваат дека чувствуваат поголема количина на стрес и дека родителството се чини дека е потешко за нив отколку за другите родители.
Сепак, тие исто така тврдат дека се повеќе поврзани со своето дете – добра вест што се совпаѓа со наодите за високо чувствителните луѓе, кои покажуваат голема доза на сочувство.
Новите докази, исто така, сугерираат дека дополнителниот стрес што го чувствуваат многу чувствителните родители не трае долго. Иако многу чувствителните родители првично чувствуваат високо ниво на стрес, додека нивните бебиња наполнат девет месеци, нивните техники на родителство се подобриле во споредба со родителите кои не се хиперсензитивни, според труд што ќе биде презентиран на Европската конференција за развојна психологија во август 2023 година.
Високо чувствителните родители можат да чувствуваат посебна емпатија и побрзо да реагираат на потребите на своите деца, покажуваат резултатите од ова истражување.
Франческа Лионети, истражувач на Универзитетот Габриеле Д’Анунцио во Чита Пескара, Италија, спроведе студија и откри дека постои уште еден фактор што има влијание врз родителството.
Негативните искуства од детството влијаат на тоа како високо чувствителната личност се справува како родител.
„Ако доживеале отфрлање (од своите родители кога биле деца), тогаш пријавиле дека чувствуваат поголем стрес и биле понаметливи во своите односи со своите деца“, објаснува таа. Лионети верува дека „фактот дека луѓето се многу чувствителни родители не е нужно негативна работа“.
Обрнувањето внимание на деталите, на пример, може да биде позитивен фактор во родителството. Таа покажа во студијата дека чувствителните родители, кои повеќе реагирале на сигналите од сопствениот респираторен систем, биле понаклонети кон позитивно родителство. „Тоа има врска со фактот дека високо чувствителните луѓе многу подлабоко го доживуваат она што се случува во нивното тело“, објаснува Лионети.
Ова се совпаѓа со истражувањето што моментално се подготвува, каде што е даден примерот на новите наставници на кои им е доделено да предаваат во предизвикувачка средина. Резултатите покажаа дека почувствителните наставници забележале значително намалување на општото расположение и доживеале значителна количина на стрес во споредба со оние кои биле помалку чувствителни.
Но, откако се навикнале на новата средина, наставниците целосно се опоравиле. „Се чини дека високо чувствителните луѓе можат многу лесно да бидат преоптоварени на краток рок кога се соочуваат со промени“, објаснува Плеус.
Кога станува збор за родителството, тој вели дека високо чувствителните родители имаат потенцијал да бидат исклучителни.
„Нивната чувствителност им помага да го разберат детето и побрзо и поцелно да одговорат на неговите потреби.“
Бидејќи чувството на преоптовареност може да влијае на секој родител, без разлика дали е многу чувствителен или не, некои од стратегиите за справување за чувствителните луѓе можат да бидат корисни за секого.
Една од нив е свесност за сопствените реакции, препознавајќи кога сме под стрес или опуштени.
Плеус тврди дека самосвеста ни овозможува да ги прифатиме позитивните страни, како и предизвиците на родителството, како и да најдеме начин да се смириме и да најдеме простор за тишина кога се чувствуваме преоптоварени.
„Исто така, чувствителните луѓе ја чувствуваат користа од социјалната поддршка“, додава тој.
Истражувањата покажуваат дека високо чувствителните луѓе подобро реагираат на програмите за превенција на менталното здравје кои ја зајакнуваат отпорноста, додека високо чувствителните деца, повеќе од другите деца, имаат корист од интервенции кои го спречуваат малтретирањето од врсници.
Високо чувствителните луѓе се опишани како „орхидеи“ на кои им е тешко да растат освен ако условите не се соодветни, за разлика од помалку чувствителните „глуварчиња“ кои можат да напредуваат во секоја средина.
Секако, на секого му треба светлина и топлина, а наводното глуварче може да биде орхидеја која е принудена да се откаже од своите потреби.
Но, метафората може да ни помогне да разбереме дека е во ред да се обидеме барем малку да ја промениме околината за да напредуваме.
Понекогаш родителството всушност може да им помогне на луѓето да го направат животот поприлагодлив за „орхидеите“.
На училиште, мојата ќерка има редовна „пауза за мозокот“ кога целиот нејзин клас пее за време на паузата.
Сè уште не сум се обидела да го натерам целото семејство да ми се придружи за време на паузата за долго пеење за мозокот, кога работите ќе излезат од контрола,
Можеби треба да пробам.
