Странските анализи редовно ја разгледуваат одржливоста на Путин и неговата влада во конфликт што не му носи успех. Војната сега влезе во критична фаза за него. Армијата е во сериозни проблеми, незадоволството на мобилизираните и нивните семејства расте, а последиците од корупцијата се несогледливи
СРЕЌКО ЃУКИЌ
Доволно беше остатоците од ракетата да паднат на територијата на Полска, покрај границата со Украина, светот да се вознемири и да помисли дека претстои војна меѓу Русија и НАТО. Ваквите приведувања дополнително беа поттикнати од меѓусебните обвинувања на Киев и Москва. Постои верување, дури и страв, дека во таа војна е можен само нуклеарен „излез“. На двата блока (Варшавскиот пакт и НАТО) од нивното основање, дури ни остатоците од ракети не паднале до сега..
Затоа мислите беа насочени кон можен конфликт меѓу Русија и НАТО и какотој да се избегне. Ако на Москва редовно и се „случуваат“ изненадувања, зошто ракетниот истрел кон Полска, која е многу по „дрзок“ да поминел под воените радари?
Министерството за одбрана на Руската Федерација итно демантираше дека станува збор за руски проектил, но Запад на таа и9зјава не и веруваше многу. Затоа изјавите на Џозеф Бајден, функционер на НАТО, рационална полска влада и претседателот Анджеј Дуда, го смирија светот и го објаснија падот на ракетата, нагласувајќи дека инцидентот најверојатно е резултат на активноста на украинскиот систем за противвоздушна одбрана. против руски ракети и случајна грешка за која Украина не е виновна.
Западот не сака војна со Русите. Лансирањето на познатиот петти член на Алијансата („сите за еден – еден за сите“), и четвртиот (консултации), не успеа. Но, нема сомнежи додека се утврди, без сомнение, дека ракетата не била истрелана од Русите.
Збирната оценка на сојузниците за настаните во Полска е дека инцидентот е последица на директната руска агресија врз Украина. Џорџа Мелони, премиерот и новото лице на италијанската политика, изјави дека Москва е единствената виновна за овој настан. Новиот британски премиер Риши Сунак беше уште поостар: „Ништо од ова немаше да се случи без руската инвазија на Украина“. Не можеме да зависиме од отпадничките држави. Путин водеше крвава војна, тој е опасност за другите земји, ја поткопува светската економија, а освојувачката војна е некомпатибилна со денешното време“.
„Да бидам јасен“, рече Јенс Столтенберг, генерален секретар на НАТО, „Украина не е виновна. Русија ја сноси крајната одговорност со продолжување на нејзината крстоносна војна против Украина“. Нема индикации дека проектилот е лансиран намерно или дека Русија подготвува офанзивни воени акции против НАТО, рече Столтенберг.
Останува недовербата кон крајниот виновник, Русија. Таа водеше војна против духот на европската доверба негувана со децении меѓу нејзиниот Запад и Исток
Украина, од друга страна, тврди дека може да обезбеди докази за „руска трага“ на проектилот. Имено, руските сили на тој спорен 15 ноември лансирале најголем дел од ракетите кон западот на Украина. Украина се бранела од најмасовниот ракетен напад (по 84 испукани проектили), од 96 крстосувачки ракети H 101, H 555, беспилотни летала камикази Шахед и други беспилотни летала. Нејзината воздушна одбрана уништила дури 75 ракети, 10 ирански беспилотни летала и други летала..
Таа кампања му послужи на американскиот секретар за одбрана Лојд Остин да го истакне стопроцентниот успех на американскиот систем за воздушна одбрана НАСАМС во контакт со групата Рамштат 6, во контекст на преговорите за натамошното вооружување на Украина.
Постојаните руски напади врз станбени области, инфраструктурата, особено енергетиката, каде што беа уништени речиси 50 енергетски капацитети и други невоени објекти, се хуманитарно злосторство. Путин им ветил на своите „украински браќа“ дека ќе ги врати во каменото доба, оставајќи милиони без струја, вода, греење, гас, храна, обидувајќи се да им го скрши духот и гордоста.
Ако е така, Кремљ деновиве јасно кажува дека причината за масовното ракетирање на украинската инфраструктура, кое ќе продолжи, е да се принуди Украина да „преговара“ според ултиматумот на Москва, да ја прекине војната и да капитулира. Но, исходот од војната се решава на бојното поле, а руската пропаганда очајно се обидува да го елиминира украинското единство.
Девет месеци по инвазијата на Украина, победата на нападнатиот станува веројатна (по Киев, „Црноморската флота“, Кримскиот мост, Харков, Керсон…), а победите на украинските војници во битките водат до победа во војната.
Зад фронтовите функционираше дипломатијата, воспоставени се одредени контакти меѓу Вашингтон и Москва, а особено се следи рускиот нуклеарен арсенал. Нема договори за „Јалта“ или за Студената војна, што го сака Русија. Затоа Бајден јасно вели дека „без Украина нема дискусија за Украина“, и дека Украина одредува кога е време за преговори.
На Путин му гори под нозете, се залага за мировни „преговори“ („без предуслови“), но тргнувајќи од реалната состојба на теренот. Во тоа од се срце му помага чета на „мировници“ на чело со Таип Ердоган, единствениот корисник од војната во Украина.
Не треба да се очекуваат преговори наскоро, но „мирен натпревар“ – прифатен од Киев – да. На самитот на Г-20, украинскиот претседател Володимир Зеленски го претстави украинскиот мировен план за најбрз можен крај на војната (договорен на последниот самит на Г-7). Русите веднаш реагираа со категорично отфрлање на планот како неприфатлив. Не барајте од нас „компромис со совеста“, рече Зеленски и ја посочи украинската формула за мир: обновување на територијалниот интегритет, повлекување на руската армија, компензација за воената штета.
Намерата на Украина никогаш не била „тотална победа над Русија“, туку ослободување на окупираните територии, за што Киев има неподелена поддршка од Западот од 2014 година.
Малку присутен во јавноста, командантот на украинските вооружени сили, генерал Валериј Залужњи, по разговорот со неговиот американски колега, генерал Марк Мили, ги уверува скептиците дека „Украинците ќе се борат до крај“. „Нашата цел е ослободување на украинската земја од руските окупатори. Нема да застанеме пред никакви пречки на овој пат. Украинскиот војник нема да прифати никакви преговори, договори или компромисни решенија. Има само еден услов за преговори: Русија да ги напушти сите наши окупирани територии“, изјави украинскиот началник на Генералштабот.
Приоритет на Украина во оваа фаза од војната е набавка на нови системи за противвоздушна одбрана, ракети со долг дострел како средство за одвраќање на агресорите и одговор на руски масовни напади, ракетни напади, авиони Ф16 за кои екипажот е обучен, тенкови и други офанзивно оружје кое одговара на претстојните предизвици и продолжување на повеќемесечните стратешки иницијативи.
Додека „случајот“ со Полска и Херсон е во центарот на вниманието, на фронтовите во Донбас и на југот се водат тешки битки. Двете страни покажуваат голема истрајност и пожртвуваност и секое ослободено место е настан сам за себе. По осум месеци е ослободена Макејевка (во овој град пред војната живееле 350.000 жители), место без ниту една цела зграда и се отворила можност за напредување по правецот Сватов во Луганската област. За секое село на Доњецкиот фронт се водат жестоки битки. Русите се држат до стратешката одбрана, а Украинците се држат до докажаните тактики, чекор по чекор.
Бегството на Русите од Херсон беше единствената шанса за бегство од опкружувањето и заробувањето. За едниот најголемата победа, за другите најголемиот пораз. Денеска Украинците се пред портите на Крим. Надлежните проценки велат дека тоа би можело да се случи најрано на крајот на оваа година, а на пролет пресврт во војната против Русија, како што изјави шефот на украинската воена разузнавачка служба Кирил Буданов.
Според американскиот генерал Бен Хоџис, ослободувањето на Крим може да започне во јануари 2023 година, кога украинските сили ќе стигнат до позиции од кои ќе можат да започнат кампања на полуостровот. HIMARS и другите системи за жив оган се способни ефективно да погодуваат руски цели на левиот брег на Днепар.
Оптимистичката варијанта за Украина подразбира доаѓање на украинските војници во Азовското Море, преку Мелитопол, и уништување на мостот на Крим. Сега, угледните сили се префрлени на левиот брег на реките Днепар и регионот на Запорожје. Клучот е сечење на копнениот коридор и отворање на патот кон Крим. А од Крим (кој може да стане вистински воен котел), луѓето масовно бегаат и го продаваат својот имот за ништо. Создаден е мит за Крим како воена тврдина, а руските поморски сили на Црното Море се најмалку шест пати послаби од турските, на пример.
Многу странски анализи редовно ја разгледуваат одржливоста на Путин и неговата влада во неуспешна војна. Војната сега влезе во критична фаза за него. Геополитичкото влијание на Русија во светот никогаш не било помало, а поддршката од стратешките партнери отсуствува.
Армијата е во сериозна неволја, се чувствува и незадоволството на мобилизираните и нивните семејства, несогледливи се последиците од корупцијата, Путин повеќе не е недопирливиот идеолог на „рускиот свет“. Дури и Александар Дугин бара „казна за шефот на РФ“ затоа што „не може на народот да му донесе воена победа“.
На економски план, руската економија се соочува со тешки времиња. На 5 декември ќе стапат на сила клучните санкции, оние за увозот на руска нафта. Путин се закани со целосно сопирање на извозот на гас во Европа, уште еден клучен канал на готовинскиот тек.
Далеку од тоа дека Русија постигна некоја од своите стратешки цели во Украина или дека ќе ги постигне. Влезе во децениски, а можеби и подолг спор со меѓународната заедница, кој не може да помине без последици на внатрешно ниво во Русија.
(Авторот е поранешен југословенски амбасадор во СССР и Бугарија)
