Владејачката партија дефинитивно ја губи популарноста, што најдобро го илустрира губењето на 15 места во московското собрание, а прашањето е како би изгледале резултатите доколку би можеле да учествуваат политичари на кои им било забрането да се кандидираат
СТЕФАН СЛАВКОВИЌ
Локалните избори на кои граѓаните на Руската Федерација беа избрани од властите на 9 септември во 17 од 86 таканаречени субјекти на Федерацијата, вклучувајќи ја и Москва, како и носителите на одлуки во 13 регионални парламенти, значително ја сменија тамошната политичка состојба.
Премиерот на Русија и еден од лидерите на Обединета Русија, Дмитриј Медведев, не се согласи кога рече дека партијата на Владимир Путин „ќе остане водечка политичка сила во Русија“, но брзината со која ги размачка парламентарците по гласањето сугерира дека победите на Обединета Русија овој пат би можеле да бидат ставени под тепих. Оваа теза е несомнено поддржана од резултатите. Повеќето очи беа завртени кон Москва, во чие собрание ОР освои 25 од 45 места, дури 15 помалку од претходно. Пото следат Комунистичката партија со 13 места и номинално социјалдемократската Само Русија со три места. Сепак, последните две партии можат да се сметаат за прорежимски опозиции со одредени огради. Ова не важи за Либералите на партијата Јаблоко, кои ги прославија освоените четири места како апсолутна победа, тврдејќи дека со нив, за прв пат од распадот на Советскиот сојуз, вистинската опозиција всушност успеа да влезе во Думата, парламентот на руската престолнина.
Претседателот на Јаблоко, Сергеј Митрохин, беше меѓу оние опозициски политичари на кои им беше забрането учество на локалните избори кон крајот на јули, наводно по внатрешната анкета на ОР која ги следеше нивните противници со проценка за безбедни девет места во московскиот собрание. Тој исто така беше меѓу ретките на кои им беше дозволено да раководат од судството. Масовните протести за очигледното кршење на предусловите за демократски избори не поминаа без конфликт со полицијата – уапсени се 2.500 демонстранти, меѓу кои и Јубов Собол, адвокат и активист, како и истакнатиот противник на официјалниот Кремlin, Алексеј Навални. На крајот на август беше ослободен од триесетдневен притвор за време на кој беше хоспитализиран. Неговиот тим се осомничен на труење, а властите велат дека станува збор за тешка алергиска реакција.
Покрај политичката, протестите имаа и социјална димензија. Поточно, пензиските реформи во Русија предвидуваат зголемување на возраста за пензионирање – за мажи од 60 на 65 години, а за жени од 55 на 60 години. Бидејќи просечниот животен век во Русија е околу 70 години (во помали градови и рурални области и значително помалку ), имало страв во гласачкото тело дека постарите граѓани буквално би работеле со една нога во гробот.
Понатаму, на крајот на јуни, Руската ревизорска комора објави дека само 7,1 отсто од вработените можат да живеат со достоинство цел месец од нивната плата, и дека дури 12,5 милиони руски граѓани живеат на работ на или под линијата на сиромаштија. Седумдесет проценти од оние кои се изложени на ризик се деца. Шефот на ова тело, Алексеј Кудрин, повика на зголемување на социјалните придобивки за оневозможување на „социјалната бомба“, а Путин набргу откако го нарече „последниот економист од 90-тите години“, посоќчи дека тој има посебна, горчлива, трауматизираната руска меморија.
На граѓаните им пречи и фискалната и економската централизација – дури осумдесет проценти од паровите во Русија се свртуваат кон Москва и Санкт Петербург годишно – па дури и властите мораа да признаат високи стапки на корупција. Затоа, новата правна рамка против корупцијата, со силна теренска работа, само во првиот квартал од оваа година врати 5,3 милијарди руби, или околу 75 милиони евра, што е за 24 милиони евра повеќе отколку што беше вратено во текот на целата минатата година. Сепак, се чини дека овие чекори се одвиваа предоцна.
ОР дефинитивно ја губи популарноста, така што пред изборите беше откриено дека сите нејзини кандидати за московското собрание беа наведени како независни советници на избирачките списоци. Исто така, и опозиционерите се лутат за обидот на Путин да ја сокрие контролата врз главниот град и дека тоа е едноставно резултат на желбата на политичарите од пониско ниво да се дистанцираат од партиско-бирократскиот левијатан во кој порасна владејачката партија.
Во секој случај, лидерот на ОР во Москва, Андреј Метелски, изгуби во борбата за директна функција од членовите на партијата на комунистите.
Изборите во другите градови не поминаа без вообичаениот фолклор. На пример, во малиот град Тула, во јужниот дел на Сибир, маскирани коњаници наводно отвориле оган врз комбе полно со контролори и известувачи. За среќа, никој не е повреден. Гувернерите на шест градови каде постојано победувала ОР победиле сега ама како независни кандидати, вклучувајќи го и Александар Беглов, гувернер на Санкт Петербург. Парламентот во регионот Хабаровск на крајниот исток на Русија е убедливо окупиран од Либерално-демократската партија на Русија, чии ставови честопати се националистички. Со оглед на тоа што нивниот претставник победи на ланските избори за гувернерство, резултатот не е изненадувачки. Изненадување, сепак, е што ОР има задржано само две од 36-те места. Во Иркутск оваа партија изгуби најмногу.
Во светлина на обвинувањата дека официјална Москва дигитално се меша во кампањата пред претседателските избори во САД, на кои победи Доналд Трамп, иронично е што Русија овој пат се пожали на незаконските влијанија на Гугл и Фејсбук. Роскомнадзор, надлежен орган за цензура и мониторинг на дигитални содржини, ја извести јавноста дека рекламите на бројни страници го нарушија изборниот молк, па постои загриженост дека руските власти ќе се впуштат во маневарот што веќе го користел Ердоган оваа година и ќе ги повтори изборите на одредени избирачки места. Сепак, ова ќе покаже страв од машината на Путин и поголема шанса Москва наместо тоа да работи на консолидирање на својата преостаната, неоспорна моќ.
Зашто, ова е за крајот на непосредната прилика за славење на противниците на Путин. Од една страна, тие треба да признаат дека крајот на автократското владеење не е никаде на повидок, од друга страна тие треба да признаат дека резултатите од изборите не се најрелевантни. Изборната стратегија, чија стратегија е Навални, има големо влијание врз нив, особено во поголемите градови. Со отворањето на страницата „Гласно гласање“, а потоа апликацијата со исто име, лидерот на опозицијата постојано го потсетуваше народот дека локалните избори се референдум. Тој ги повика гласачите да не гласаат со совест, туку за кандидатот кој има најголеми шанси да го победи претставникот на ОР. Наместо да ги мобилизира граѓаните, оваа тактика значително го намали изјаснувањето, бидејќи многу гласачи се чувствуваа како нивната изборна волја да е само алатка во рацете на моќните. Прашањето е како би изгледале резултатите ако би можеле да учествуваат политичари на кои им беше забрането трчање и не е јасно колку гласови би добиле про-режимските опозициски претставници во тој случај. Новоизбраната советничка на „Епл“ во Москва, Дариус Беседин, дури предложи и распуштање на сегашното свикување на Дума веднаш штом се создадат услови.
Топката се чини дека е повторно на средина на теренот – ниту опозицијата не знае што точно да стори како следно, ниту пак властите имаат многу опции за враќање на довербата на гласачите. Коментаторот на списанието „Политико“, Леонид Рагазин потсетува дека маневрите на Путин досега не можат да успеат, како што тоа го сторија по масовните протести пред седум години. Во 2014 година Русија покажа супериорност со анексијата на Крим, што не може да се повтори. Не е веројатно и нов Евромајдан во Украина, а со доаѓањето на Владимир Зеленски на чело на Украина, се очекува да заврши кризата во руско-украинските односи. Новите ескалации во конфликтот во Донбас ќе доведат до продолжување или радикализација на меѓународните санкции што веќе ја чинеа Русија толку многу. Во текот на изминатите пет години, руските власти истурија огромни суми пари во фундаменталната реконструкција на Москва, и додека животот во главниот град стана полесен, упорното спротивставување на бројните малверзации за време на обемната работа предизвика сомнеж кај граѓаните.
Се чини дека има два пата пред Путин – осмислување нов непријател за внатрешна употреба или враќање на добрите односите со Западот. Не е познато кој е поризичен и неизвесен за владата.
