Ако им се верува на официјалните податоци, минатата година беше одлична за руската економија. Сепак, според експертите, руската економија е во тешка криза. Многу показатели покажуваат дека празникот заврши. Што е познато?
БИЛЈАНА МИХАЈЛОВА
Од статистичка гледна точка, минатата година беше одлична за руската економија. На средбата со претседателот Владимир Путин на почетокот на февруари, премиерот Михаил Мишустин најави раст на БДП од 4,1 отсто.
Овој раст се должи на голем број индустрии. Прво и најважно е одбранбената индустрија, која напредува благодарение на трошењето во рускиот воен буџет. Следува автомобилската индустрија која го зголемила прометот за 50 отсто во однос на катастрофалната 2023 година и производството на вештачки ѓубрива каде е забележан раст од 30 отсто, забележува германскиот јавен медиум АРД.
Какви се очекувањата?
Сите експерти се согласуваат дека растот не може да продолжи со исто темпо. Владата се надева на раст од 2 до 2,5 отсто, а министерот за економија Максим Решетников предупреди дека веќе е забележлив падот на растот – првите погодени индустрии се соочуваат со проблеми од ноември минатата година.
На сериозни проблеми предупредуваат и независни аналитичари. „Многу показатели покажуваат дека празникот заврши“, вели познатата економистка Наталија Зубаревич. Официјалните податоци се уште предизвикуваат сомнеж, вели таа и додава дека според неа, растот ќе биде низок, а инфлацијата висока. И тоа за подолг временски период.
Со оваа теза неодамна се согласи и Дмитриј Белоусов, кој работи во државен аналитички центар и е брат на министерот за одбрана Андреј Белоусов. Според него, претстои стагфлација, односно висока инфлација во услови на низок или без раст.
Во меѓувреме, јасна поделба е очигледна во руската економија. Додека одбранбената индустрија ќе продолжи да има корист од државните набавки во 2025 година и ќе продолжи да привлекува кадри со високи плати, другите сектори заостануваат – поради сериозни тешкотии како резултат на инфлацијата и недостигот на квалификувани специјалисти. Овие индустрии не можат да се натпреваруваат со платите во одбранбениот сектор, ниту со високите бонуси што им се исплаќаат на војниците на фронтот.
Кои индустрии се погодени од кризата?
Проблемите се најзастапени во секторот на недвижности. Побарувачката долго време беше поддржана од државните субвенционирани хипотеки, но сега кога Кремљ ги пренасочува парите, секторот останува без средства. Кризата има последици и за другите индустрии: трпат и производството на градежни материјали, производството на челик и ископувањето јаглен.
Со нов пад се соочува и автомобилскиот пазар. Се очекува продажбата на нови автомобили да падне за 15 проценти на 1,4 милиони автомобили. 700.000 готови автомобили на залиха чекаат купувачи, на многу автосалони им се заканува банкрот.
Какво е влијанието на санкциите?
Санкциите првенствено го погодија секторот на суровини. Неодамна беа воведени санкции за дел од руската „флота во сенка“, што значително го попречи извозот на нафта. Извозниот монополист беше сериозно погоден и во гасниот сектор. „Газпром“, кој долго време беше најважниот извор на приходи за рускиот буџет, забележа огромни загуби во 2024 година – за прв пат по четврт век профит. И годинава на концернот му се закануваат уште поголеми загуби.
Така, рускиот буџет ќе загуби значителен дел од приходите. Долго време Москва имаше корист од паричните резерви во Националниот фонд за благосостојба. Но, од почетокот на војната, околу 60% од нив се веќе потрошени. И ако американскиот претседател Доналд Трамп ги реализира своите планови за зголемување на производството на нафта, на Русија и се закануваат дополнителни загуби.
Кој е најголемиот проблем на економијата?
Интензивното вбризгување на државни средства во економијата доведе до прегревање и поттикна инфлација, објаснуваат од АРД. Како што неодамна призна Путин, на почетокот на февруари инфлацијата беше 9,9% на годишна основа. Се верува дека реалното зголемување на цената е значително повисоко од официјалната статистика.
Централната банка со месеци се обидува да ја заузда галопирачката инфлација. Ја зголеми основната каматна стапка на 21 процент – највисоко ниво во последните 20 години. Но, додека инфлацијата во моментов реагира прилично слабо, приватниот сектор многу страда од овие услови. Причината: кредитот стана практично недостапен, што пак ги прави инвестициите речиси невозможни за претприемачите. А тоа е штетно за долгорочниот развој на економијата.
(Авторката е новинар на Дојче веле – редакција на бугарски јазик)
