Руските власти систематски конфискуваат илјадници домови од украинските жители на Мариупол, открива истрагата на тимот за утврдување факти на Би-Би-Си
ОЛГА РОБИНСОН, КРИСТИНА ЏИВЕНС, ОЛГА МАЛЧЕВСКА И МЕТ МАРФИ
Овој украински крајбрежен град е под окупација веќе три години.
Најмалку 5.700 домови се предвидени за конфискација, од кои многу им припаѓаат на луѓе кои избегале од градот, според анализата на Би-Би-Си на документи објавени од градските власти назначени од Русија по јули 2024 година.
За да ги спасат своите домови, Украинците ќе мора да се соочат со опасно враќање во Мариупол преку Русија, исцрпувачки безбедносни проверки, сложен бирократски процес и силен притисок за прифаќање на руски пасош.
Поголемиот дел од засегнатиот имот некогаш им припаѓал на Украинци кои или избегале или загинале за време на 86-дневната опсада на стратешки важниот град од страна на Русија во 2022 година.
Повеќе од 8.000 луѓе загинаа во бомбардирањето на овој град, но таа бројка е „веројатно значително потценета“, соопшти Хјуман рајтс воч.
Конфискациите се дел од поширок план за „русификација“ на окупираниот крајбрежен град, што вклучува изградба на нови воени објекти и преименување на улици во имиња одобрени од Москва.
Студија на „Хјуман рајтс воч“ покажа дека 93 проценти од високите згради во Мариупол – 443 на број – биле уништени или оштетени за време на руската опсада.
Русија оттогаш тврди дека изградила повеќе од 70 нови станбени згради, но жителите велат дека сè уште има сериозен недостиг на станови.
Веќе некое време има извештаи дека Русија конфискува имот во окупирана Украина.
Тој процес беше забрзан со новиот закон, но исто така им го отежна остварувањето на своите права на украинските сопственици.
Документите анализирани од Би-Би-Си покажуваат дека постојат планови за запленување на 2.200 домови на градски службеници и дека 3.500 од нив се на списокот за потенцијална конфискација.
Службениците од Мариупол не одговорија на прашањата на Би-Би-Си.
Халина е меѓу околу 350.000 Украинци кои избегаа од Мариупол за да избегаат од руската окупација.
Се согласивме да го прмениме нејзиното презиме од загриженост за безбедноста на нејзиното семејство, кое останало во градот.
Таа рече дека нејзината станбена зграда во крајбрежниот град, кој пред војната имал население од 425.000 жители, била тешко оштетена од рускиот тенковски оган за време на опсадата. Ѝ било кажано дека „прозорците и вратите“ на станот се поправени и дека таму живеат луѓе без нејзина дозвола.
Таа се плаши дека нејзиниот стан ќе ѝ биде одземен.
„Тоа е легализирана кражба на имот“, вели таа.
Ова е типичен пример за зграда во град каде што живееле десетици илјади украински семејства пред инвазијата. Била оштетено за време на опсадата, а становите обележани со црвени точки чекаат ограбување.
Руските власти го користат терминот „без сопственик“ за да опишат домови што не ги користи никој или оние без законски сопственик – всушност, имот што не е регистриран во Русија.
Но, тие станови имаат законски сопственици – украински жители кои избегале од руската окупација или се наследници на оние кои загинале во руските напади. Официјалните документи објавени на веб-страницата на проруската администрација го покажуваат овој сложен процес, кој води до запленување на имот откако ќе биде пријавен од локалните инспектори или жители.
Во рок од 10 дена од првичниот извештај, властите назначени од Русија објавуваат известување на својата веб-страница дека имотот покажува „знаци на безсопственост“.
Потоа сопственикот мора да се појави во Мариупол со документи за сопственост и руски пасош.
Властите велат дека прифаќаат и други форми на идентификација кои не се конкретно наведени.
Доколку сопственикот не се појави лично во рок од 30 дена од објавувањето на списокот, властите почнуваат да го регистрираат имотот како да е – „без сопственик“. Откако имотот ќе биде наведен како „без сопственик“, властите чекаат три месеци пред да побараат судска наредба за префрлање на домот во градска сопственост.
Не можевме да најдеме евиденција за тоа колку станови ја поминале последната судска фаза.
На неодамнешната прес-конференција, Олег Моргун, градоначалникот на Мариупол назначен од Русија, рече дека е донесена конечна судска одлука за конфискација на околу 600 станови.
Во пракса, ако вашиот стан заврши на некоја од тие листи, практично „не можете“ да го вратите имотот, вели Петро Андрушенко, поранешен советник на украинскиот градоначалник на Мариупол.
На почетокот на април, Моргун инсистираше дека домовите ќе бидат избришани од регистарот „доколку сопственикот поднесе жалба“.
Откако ќе се запленат домовите, закон донесен кон крајот на 2024 година им дозволува на властите да ја префрлат сопственоста на поединци.
Само жителите на самопрогласената Донецка Народна Република кои го изгубиле својот имот и имаат руски пасош можат да добијат станови во рамките на оваа програма.
сопственик“ пред судското рочиште
Се чини дека властите сакаат да им го отежнат на Украинците остварувањето на своите права.
Сите домови на места како Мариупол мора да бидат регистрирани во Русија, но декрет потпишан од претседателот Владимир Путин во март им забранува на жителите на „непријателските“ земји, вклучително и Украина, да регистрираат имот на окупираните територии до 2028 година без посебна дозвола.
Ова практично ги става Украинците пред невозможен избор: нивната безбедност и идентитет или нивниот дом. Павло вели дека морал да остане во Мариупол за време на целата опсада бидејќи бил застрелан од руски војници. Тој успеал да спречи запленување на сопствениот дом со добивање руски пасош и вели дека „95 проценти од сите разговори во овој град се за имот“.
Би-Би-Си се согласи да не го објавува неговото вистинско име за да го заштити неговиот идентитет.
Во разговорите на Телеграм прегледани од тимот за утврдување факти на Би-Би-Си, од кои некои имаат илјадници корисници, многу локални жители биле збунети од процесот. Понекогаш не разбираа како конечно е прогласено дека имотот „нема сопственик“.
„Правилата не се јасни и не се објавени никаде.“
„Може да бидете гонети за сè што е украинско во вашиот телефон или во досието што го имаат за вас“, вели Халина.
Дијана Берг, исто така, избегала од градот за да избега од руската окупација, оставајќи го семејниот дом зад себе. Таа сега е некаде на друго место во Украина. За да се спречи имотот да премине во рацете на градот, роднината на Дијана ќе мора да се врати во Мариупол.
Единствениот начин тој да го стори ова е да слета на московскиот аеродром Шереметјево, каде што ќе се соочи со исцрпувачки безбедносни проверки на Федералната служба за безбедност (ФСБ), познати како „инфилтрација“.
Дијана вели дека „нема шанси“ нејзиното семејство да патува во Мариупол.
„Процесот на „филтрација“ може да трае и до една недела.
„Не те заклучуваат, но те држат во тој центар додека те проверуваат“, раскажува тој.
Плановите за домување се чини дека се дел од поширока кампања за „русификација“ на јужниот украински град. Сателитските снимки и медиумските извештаи покажуваат дека се градат нова поморска академија и голем воен споменик. Исто така, беше усвоен нов грб на градот, од кој беше отстранет украинскиот јазик, а на него беа додадени руски симболи. Многу од овие промени беа воведени со многу мал отпор, но програмата за домување предизвика ретки критики кај преостанатите жители на Маријупол кои беа незадоволни од статусот на домувањето што им беше понудено.
Протестите дојдоа откако рускиот претседател Путин лично ја одобри програмата во декември 2024 година. Еден правен експерт рече дека планот претставува јасно кршење на обичаите на војување дефинирани со Четвртата Женевска конвенција и Хашката конвенција. Им е забрането (на окупаторите) да запленуваат цивилен имот, освен во многу ограничени случаи.
Запленувањата се нелегални, бидејќи, произлегуваат од „нелегална анексија“ одобрена од парламентот во Москва во 2022 година, според Нехал Бута, претседател на меѓународното право на Универзитетот во Единбург.
За Украинците, вели Андрушенко, тоа е заморен и збунувачки процес.
„Како некој да те повредува одново и одново. Не можете да разберете како е можно вашиот стан, вашиот имот, ’да нема сопственик’. Тоа е како да те удираат со чекан во главата“, вели тој.
(Би-Би-Си презема документи што содржат список на адреси од официјалната веб-страница на проруските власти, јавно достапни во Мариупол).
