Еден од најзлокобните притворни центри во Русија е оној во Таганрог. Украинската новинарка Викторија Рошчина била држена и мачена таму. Илјадници други Украинци починале во бруталните притворни центри
МИНА КИРКОВА
Во февруари оваа година, Русија врати во Украина 757 души кои починале во заробеништво. Една од нив е Викторија Рошчина, украинска новинарка, притворена на окупираните територии на Украина во летото 2023 година. Рошчина била држена без обвинение и без пристап до адвокат една година пред руските власти да објават дека 27-годишната жена е мртва.
ТЕЛО БЕЗ ОЧИ, МОЗОК И ГРКЛАН Првичните информации од судската медицинска експертиза покажуваат дека младата жена била мачена. Телото е вратено во Украина без очи, без мозок, без дел од гркланот и со скршена коска на вратот – знак дека Рошчина веројатно била задавена. На телото на новинарката има траги од електричен удар, посекотини и модринки. Косата ѝ била разбушавена.
Заедничката истрага на неколку медиуми, вклучувајќи ги рускиот „Важни истории“ и британскиот „Гардијан“, американскиот „Вашингтон пост“ и францускиот „Ле Монд“, покажува како Викторија Рошчина преживеала, повикувајќи се на сведоштвата на други затвореници кои ја сретнале за време на нејзиниот престој во затвор, во неколку различни руски притворни центри.
Во 2023 година, Викторија Рошчина работи на материјал специјално за притворните центри во окупираните територии и Русија – овие, во кои, според Украина, можат да бидат сместени до 16.000 цивили, пишуваат истражувачките новинари. Тие воспоставиле систематска примена на проширувања во 29 од предметните објекти – 18 во Русија и 11 на териториите окупирани од Русија. Најчесто користените методи таму вклучуваат електрични шокови; таканаречена „тортура со давење“ – метод на тортура во која водата се истура врз лицето на лицето, покриено со ткаенина, за лицето да се чувствува како да се дави; инсценирани егзекуции; удирања со дрвени и метални чекани и повторени тепања по еден ист дел од телото; како и странски понижувања, како на пример еден човек да биде покриен со селотејп, а потоа други да седнат врз него како врз „човечки мебел“.
БРУТАЛНА СВИРЕПОСТ ВО ТАГАНРОГ Еден од најзлокобните, во кој беше испратена и самата Викторија, се наоѓа во Руската Федерација – во градот Таганрог. Во овој затвор беа испратени воени заробеници, на пример заробените стражари на „Азовстал“ во Мариупол, како и украински цивили, кои руските окупациски власти ги сметаа за „непријателски елементи“.
Истрагата беше детално известена за затворот во Таганрог. По пристигнувањето, тие биле притворени, вклучително и со користени палки. Стражарите се пожалија дека постапката била „успешна“. Храната во затворот била исклучително оскудна – ослободените затвореници сведочеа дека една порција била, на пример, четири лажици супа или петнаесет макарони. Викторија Рошчина воопшто одбила да излезе, кажувајќи им на затворените кои биле со неа во затвор. Без официјално да објави штрајк со глад, младата жена едноставно не сакала да јаде. Откако почнала да признава дека е екстремно неухранета, руските власти дури ја примиле во болница – знак дека Рошчина се смета за важен затвореник, кој може да се користи како адут во преговорите. Други затвореници им кажале на истражните новинари дека чуварите побарале да тие да ја принудат да јаде, дурииу понудиле и луксуз како банани или шеќерни производи.
СПЕЦИЈАЛНИ ИЗМАЧИТЕЛИ Владимир Лабузов, главниот доктор на украинската морнаричка бригада, испратен во Таганрог во април 2022 година, споделил дека бил врзан многу пати и мачен од надзорниците, а целта била да се „препознае“ дека бил осакатен од руски војници. Други пријавувале психолошки притисок, вклучувајќи насилна индоктринација, присилно рецитирање патриотски руски стихови и повторени физички и сексуални закани.
Стражарите кои ја мачеле толпата во Таганрог биле специјално испратени претставници на Федералната казнено-поправна служба (ФСИН). Претставници на Федералната служба за безбедност (ФСБ) биле одговорни за мачењето на затворениците. Сето ова се вршело со максимално прикривање на нивниот идентитет, се вели во истрагата – затворениците честопати биле со врзани очи, а стражарите носеле маски и се обраќале едни на други со кодни имиња. На пример, еден од нив бил наречен „волк“, друг „шаман“, а третиот – „смрт“.
Сè што се случило со Викторија Рошчина и другите затвореници во Таганрог е целосно надвор од законот, коментираа експертите пред истражувачките новинари. Нема обвиненија. Честопати руските власти дури и одбиваат да објават каде се наоѓаат притворените. Нивните семејства добиваат информации штом некој од нив е ослободен, а тој споделил дека делел ќелија со нивниот сосед. На крајот, семејствата можат да добијат лаконска потврда дека нивните роднини се притворени „поради спротивставување на специјалната воена операција“, како што Кремљ ја нарекува војната. „Во рускиот правен законик, не постои официјално кривично дело „спротивставување на специјална воена операција“. Сето ова постои надвор од законот. Ова е апсурдна ситуација – дури и во времето на Сталин секогаш имаше обвинувања“, вели Владимир Жбанков од Пошук. Полон, невладина организација која им помага на луѓето да ги пронајдат своите најблиски.
Истрагата покажа дека сегашниот затвор во Таганрог повеќе не се користи за мачење на Украинците. И покрај ова застрашувачко место, тој сè уште се користи за да се исплашат луѓето од него. На мнозинството едноставно им било кажано, што ќе следи ако одат таму и сте склони да потпишете што и да е, рече извор од новинарството од Русија.
Викторија Рошчина, сепак, никогаш не се вратила од Таганрог – дури ни жива. Сведоштвата на испитаниците со истражниот тим стигнале до моментот кога новинарката требало да биде вратена во Украина како дел од размената на воени заробеници – на 8 септември 2024 година, таа го напуштила затворот. Подоцна, еден од надзорниците му рекол на чуварот дека Викторија никогаш не стигнала до размената. „Таа е амата виновна“, рекол надзорникот.
(авторката е новинар на Дојче веле од 2021 година)
