Упадот на Украина на руска територија на 6 август ја изненади не само Москва, туку и многумина внатре во самата Украина и повеќето од оние кои ја следат војната однадвор
КАТЕРИНА КИНКУЛОВА
Зошто Киев одлучи да го започне овој храбар напад кога неговите војници се веќе разредени на неколку места долж линијата на фронтот долга 1.000 километри?
Речиси една недела подоцна, руската војска се уште има проблеми да го запре упадот, но сега полека почнува да се појавува логиката за операцијата.
Еве пет клучни прашања за овој нов развој на војната во Украина кои најверојатно ќе влијаат на тоа како ќе се одвива во наредните месеци.
На 6 август, украинските војници извршија ненадеен упад во руската област Курск, која граничи со Украина. Сигурни информации за обемот на овој напад се оскудни.
На почетокот изгледаше како операцијата да е на ниво на претходни спорадични упади на руски диверзантски групи кои се спротивставија на владата на Владимир Путин.
Но, минатонеделниот напад отиде подлабоко во руска територија – кога руските воени блогери објавија дека се водат жестоки борби на триесет километри од границата и кога гувернерот на областа Курск му кажал на претседателот Путин дека 28 руски села паднале во украински раце, стана јасно дека учествувале конвенционалните украински војници.
Се чини дека додека Москва ја концентрира својата воена сила на неколку клучни точки на главната линија на фронтот каде што продолжуваат жестоките борби, Киев одлучи да ја искористи слабо чуваната граница и да се вметне во Русија.
„Ние сме во офанзива. Целта е да се прошират позициите на непријателот, да се нанесат максимални загуби и да се дестабилизира ситуацијата во Русија, бидејќи тие не се способни да ја заштитат сопствената граница“, изјави за АФП неименуван висок функционер за безбедност на Украина.
Зошто Украина ја нападна Русија во областа Курск?
Во почетокот Киев упорно молчеше за овој напад, а претседателот Владимир Зеленски индиректно го потврди дури на 10 август. Тој рече дека Украина продолжува да ја „враќа војната на територијата на агресорот“. Тој не наведе јасни причини или цели за оваа операција, но на 12 август објави дека Киев сега контролира околу 1.000 квадратни километри руска територија.
Воените и политичките аналитичари кои се обидоа да одговорат на прашањето „зошто“ генерално се согласуваат дека една од главните причини за овој упад може да биде тактичко одвлекување.
Во последниве месеци, Украина се бореше да ги задржи руските сили на исток, кои полека напредуваа, освојувајќи го стратешкиот Касив Јар минатата недела.
На североисток и југ ситуацијата е подеднакво тешка.
И покрај фактот што Русија е побројна и оружена на многу точки долж линијата на фронтот долга 1.100 километри, украинските власти решија да се коцкаат со отворање на ново борбено жариште стотици километри подалеку со цел да ја оптоварат живата сила на непријателот, пренасочувајќи дел од притисокот од источна Украина кон Курската област во Русија.
Експертот за безбедност Марк Галеоти за Би-Би-Си изјави дека Украина била заглавена во војна на трошење во последните месеци, со многу мало движење на теренот, и дека сега мора да преземе ризици за да добие каква било предност.
„Ги испративме нашите најподготвени единици до најслабите точки на нивната граница“, рече еден украински командант во изјава за Економист, потврдувајќи дека тоа е коцкање. Тој додаде дека коцката не почнала да се исплати толку брзо како што се надеваше Киев.
„Нивните команданти не се идиоти… Тие ги движат силите, но не толку брзо како што ние би сакале. Тие знаат дека не можеме да ја прошириме логистиката 80 или 100 километри“, додаде тој.
Како реагираше Русија?
Руската пропаганда брзо ги нарече напорите за потиснување на украинскиот упад како „антитерористичка операција“. На 121.000 луѓе им било кажано да се евакуираат од областа Курск, а уште 11.000 луѓе биле преместени од соседниот регион Белгород.
Руските власти прогласија федерална вонредна состојба во областа, со индивидуална финансиска компензација од 115 долари за локалните жители.
Началникот на Генералштабот на руската армија, генерал Валериј Герасимов, минатата недела неколку пати тврдеше дека украинскиот упад бил запрен, додека доказите за спротивното беа видливи на терен. Генералот Герасимов беше видно отсутен на последната седница на Советот за безбедност на Русија, со која претседаваше претседателот Путин, посветена на решавање на оваа криза.
Од друга страна, присутен беше и еден од најблиските сојузници на Путин, шефот на руската безбедносна служба ФСБ Александар Бортников.
Во последната изјава за овие настани, претседателот Путин ја обвини Украина дека напаѓа мирни цивили и вети „соодветен одговор“.
Професорот Галеоти вели дека Украина се соочува со реален ризик од жестока одмазда од Русија. Путин би можел да најави нов бран на мобилизација и да внесе уште неколку стотици илјади војници во вооружените сили“. Тој додава дека Русија би можела да најде други начини за ескалација на конфликтот Во последните месеци, Украина се соочи со разорна руска бомбардирање на нејзината енергетска инфраструктура, која остави голем дел од неа уништена или делумно оштетена. Оваа кампања потенцијално би можела да стане уште поинтензивна.
Дали борбите во регионот Курск значат дека Украина го сврте бранот на војната?
Леснотијата со која Украина навидум ја нападна Русија мора да се гледа во поширок контекст и можеби не мора да доведе до крај на овој конфликт во блиска иднина.
„Тоа е површина од околу 80 на 30 километри, а во контекст на големината на Русија и Украина, тоа е занемарливо. Но, неговото политичко влијание е многу поважно“, вели Марк Галеоти.
Некои аналитичари тврдат дека Украина е желна да им покаже на своите западни сојузници, особено на САД, дека нејзините сили можат да продолжат да се борат.
Тоа, исто така, ја зајакна, ако само привремено, преговарачката позиција на Киев: со трупи на 30 километри внатре во руската територија, се чини дека Москва нема да прифати каков било предлог за замрзнување на борбените линии како што се моментално.
(авторката е аналитичарка на Би-Би-Си)
Операцијата, исто така, го промени наративот на војната за Русите внатре во земјата – веќе не е тоа некој далечен конфликт наречен „специјална воена операција“, туку развој што директно ги засега сите нив.
„Кога ќе го погледнете известувањето за регионот Курск, дури и во високо контролираното опкружување на руските медиуми, јасно е дека некои почнуваат да поставуваат прашања“, вели Сара Рансфорд, дописник на Би-Би-Си од Источна Европа.
Како инвазијата ќе влијае на иднината на Зеленски и Путин?
И за рускиот и за украинскиот лидер ова е пресвртница во нивните претседателски мандати. За Владимир Путин, авторитарен и често нефлексибилен лидер кој е навикнат да се потпира на својот близок круг и особено на безбедносните служби, овој развој претставува голем предизвик.
Станува сè потешко да се сокрие обемот на руските воени загуби. Со десетици илјади раселени Руси, тешко е да се одржи сликата дека Кремљ е под контрола и дека ова не е сеопфатна војна.
Како што вели Марк Галеоти, „секогаш додава сè повеќе запчаници на тркалата на пропагандната машина на Кремљ“.
„Видовме во минатите војни, од советската војна во Авганистан до руските војни во Чеченија, дека Кремљ успева да одржи одреден наратив, а потоа, по некое време, реалниот свет почнува да се појавува се повеќе и повеќе.
За Владимир Зеленски, овој упад во Русија би можел да испадне исто толку непријатен, но од сосема други причини. Аналитичарот Емил Кастехелми вели дека најдобриот исход за Украина би бил Русија да пренасочи „значителна количина на воена сила од најкритичните места за да го врати секој квадратен километар од руската територија, и покрај загубите“.
Иако тоа може да го зајакне украинскиот морал на краток рок, може да резултира со уште поголеми територијални загуби на исток, во областите на фронтот каде борбите продолжуваат со несмалено темпо, додека некои руски воени блогери слават нови откритија, кои засега остануваат непотврдени.
Професорот Галеоти вели дека сегашниот ќор-сокак во војната има потреба од потресување за работите да се движат. И додека тоа раздвижување е во тек, неговиот исход засега е неизвесен
