Житото од окупираните украински региони станува сè поважно за руското земјоделство, кое страда од слаби жетви. Украинските земјоделци се чувствуваат ограбени и бараат поголем меѓународен притисок врз Русија
НИЛС БУЛА
Шефот на украинската земјоделска компанија „Харвест“ е задоволен од овогодинешната жетва. „Еден од месеците беше многу сушен, но сееме и многу зимски култури на кои не им треба толку многу влага“, изјави Мазуренко за АРД. Неговата компанија обработува значителна површина во регионот на Киев – 25.000 хектари, што е еквивалентно на 35.000 фудбалски игралишта. Главните култури се пченка и сончоглед, но се одгледуваат и репка и пченица.
ОД ДОЊЕЦК ПРЕКУ МАРИУПОЛ ДО КИЕВ Мазуренко е од Мариупол, но со избувнувањето на војната во 2022 година, тој и неговата компанија го напуштија регионот во југоисточна Украина. Ова е втор пат Мазуренко да мора да се пресели – до 2014 година, седиштето беше во Донецк, каде што компанијата поседуваше 200.000 хектари земја, објавува АРД.
Денес, овие области се под контрола на Русија, која окупираше области од источна Украина. „Тешко ми е да ги опишам моите чувства – тоа е болно и несфатливо“, вели Мазуренко. Фактот дека Русија сега ги контролира земјите и склучува договори за житото не е ништо повеќе од кражба. „Губиме 13 милиони тони годишно“
Житницата на Европа – така се вика Украина. Пченицата е главната работа што ја извезува – 24 проценти од целиот украински извоз минатата година, според податоците на ОН. И покрај војната, Украина успеа да го зголеми извозот, пишува АРД. Според Министерството за земјоделство, во 2024 година се извезени земјоделски производи во вредност од 21 милијарда евра. На овој начин, Украина се приближи до нивоата пред руската инвазија, забележуваат германските јавни медиуми.
РАСЧИСТЕН МОРСКИОТ ПАТ Руслан Мазуренко објаснува дека ова било можно и поради воените успеси на украинските поморски сили во Црното Море, бидејќи житото главно се транспортира оттаму. Русија привремено го блокираше Црното Море со својата морнарица, но развиените морски беспилотни летала од сопствено производство ѝ помогнаа на Украина повторно да го ослободи трговскиот пат.
Сепак, Украина сè уште нема пристап до дел од своето земјоделско производство, бидејќи околу 20 проценти од територијата на земјата е под руска окупација. „Ако го споредиме приносот од 2021 година, пред војната, со денешниот, тоа се 13 милиони тони што ги губиме годишно“, вели Олех Хоменко од Сојузот на украински земјоделски производители. Ова е доста голема количина во споредба со вкупното земјоделско производство.
УКРАДЕНОТО ЖИТО СЕ ПОВАЖНО ЗА РУСИЈА Ова украдено жито од окупираните региони очигледно станува сè поважно за руското земјоделство, пишува АРД. Во 2024 година, окупираните региони Луганск, Донецк, Херсон и Запорожје обезбедија три проценти од целата руска жетва на жито, објави Министерството за земјоделство во Москва. Без овие региони, жетвата ќе беше уште послаба – бидејќи поради лошите временски услови во јужна Русија, земјоделците претрпеа значителни загуби.
Оваа година, прогнозите на руските окупациски власти се за околу еден милион тони жито само во Луганск – двојно повеќе од минатата година. Дел од житото треба да се извезе во странство. Украинскиот земјоделски експерт Олег Хоменко, од своја страна, смета дека бројките се потценети. „Во Луганск и Донецк, земјоделството беше многу интензивно и се разви многу добро. Окупациските власти веројатно манипулираат со фактите и бројките за да спречат евентуални санкции“, изјави тој за АРД.
МОРА ДА СЕ ИЗВРШИ ПОГОЛЕМ ПРИТИСОК ВРЗ РУСИЈА Компанијата на Мазуренко, „Харвест – Жетва“, вработувала 1.200 луѓе пред руската инвазија, но сега има само 250. Некои избегале од војната во странство, други останале во окупираните области. „Некое време одржувавме контакт со сите вработени, но тоа веќе не е случај“, изјави Мазуренко за германските јавни медиуми.
Тој не знае кој точно моментално ги обработува земјиштата на окупираните територии, но е сигурен дека се користат комбајните на неговата компанија. Во пролетта 2022 година, тој сè уште ги примал нивните GPS сигнали. „Тогаш сфатив дека нашите трактори шетаат низ окупираниот регион“.
Мазуренко е убеден дека еден ден земјиштето во окупираните области ќе се врати под украинска контрола. Бизнисменот се надева дека сојузниците на Украина ќе извршат уште поголем притисок врз Русија со понатамошни санкции.
ШТО ПОКАЖУВААТ СНИМАЊАТА Кон крајот на мај, сателитските снимки од пристаништето Севастопол на рускиот анектиран Кримски полуостров покажаа десетици камиони паркирани во близина на брод. Според „Волстрит џурнал“, тие товареле украдено украинско жито. Руски војник кој возел еден од камионите им рекол на новинарите: „Камионот прво останува надвор од пристаништето. Друг возач го внесува внатре и ја товари пченицата на бродот. Тоа е тоа. Така се полнат два големи брода“. Во мај, американскиот Стејт департмент објави дека три руски брода се осомничени за транспорт на украдена украинска пченица. Русија ги негираше обвинувањата. Според истрагите на новинари од различни медиуми, овие бродови, како и други што пловат под сириско знаме, се дел од шверцерска рута. Таа води од окупираните од Русија територии во јужна Украина преку анектираниот Кримски полуостров до Сирија.
Полина Иванова, новинарка на „Фајненшл тајмс“, објаснува дека овој канал е очигледно организиран од државата: „Запорожје и јужна Украина се житницата на земјата. Откако руските трупи го окупираа регионот во март и го ставија под своја контрола, тие многу брзо создадоа нешто како полувладини агенции под окупаторските власти кои се занимаваат со трговија со жито.“ Штети во милиони!
КАДЕ ЗАПОЧНУВА ШВЕРЦОТ Се верува дека шверцерскиот канал започнал во Камјанка-Днипровска, недалеку од нуклеарната централа Запорожје, која е окупирана од Русија. Таму се наоѓа еден од најголемите складишта за жито во регионот. Постојат извештаи дека неколку камиони без регистарски таблички товареле жито токму на оваа локација. На нив била напишана буквата Z – симболот на војната на Русија против Украина. Руски војник им рекол на новинарите: „Имаше околу 15 камиони. Јас возев бел камион Камаз. Пристигнав наутро на 21 или 22 мај. Го товаревме житото и тргнавме.“
Новинарите открија докази за шверц на жито на други места во окупираната јужна Украина. Групите на Телеграм регрутираат возачи за околу 20 рути. Повеќето од нив водат од региони контролирани од Русија до Крим. Пронајдени се документи што покажуваат дека окупаторските власти конфискувале пченица. Милиони се губат поради економијата на Украина, која се бори против проблемите, вели Николај Горбачов, претседател на Здружението на производители на жито на Украина: „Според нашите проценки, од почетокот на војната во Украина, Русија извезе околу половина милион тони жито. Околу два милиони тони сè уште се наоѓаат на територии контролирани од Русија и се пред извоз. Тие се обидуваат да ги сокријат. Тие се обидуваат да ги транспортираат преку руските граници, не само преку Крим, туку и до Донецк.“
ОЧЕВИДНО ПРИКРИВАЊЕ НА КРАЖБИТЕ Полина Иванова и нејзините колеги од „Фајненшл тајмс“ исто така заклучуваат дека Русија се обидува да ги прикрие кражбите на жито. Тие исто така откриле дека бродовите повремено ги исклучувале своите уреди за следење на бродот, дека пченицата очигледно се префрлала од еден брод на друг на отворено море и дека документите рутински се фалсификувале.
Иванова вели: „Наидовме на два речиси идентични комплети документи поврзани со испораките на жито. Еден од документите наведува дека житото доаѓа од окупираните територии на Украина, вклучувајќи го и регионот Запорожје. Другиот документ воопшто не ја споменува Украина, но тврди дека житото доаѓа од регионот Самара во Русија“.
Ова им го отежнува на царинските службеници откривањето на шверцот. Но, Николај Горбачов од Украинското здружение на производители на жито е убеден дека порано или подоцна Русија ќе мора да плати репарации за кражбите на жито. Дури и имињата на морнарите на бродовите им биле познати на украинските власти.
(ард)
