Србија побара репрограмирање на кинескиот долг – Кинезите одбиле? По негативниот одговор од Пекинг, српскиот претседател Александар Вучиќ побарал помош од премиерот на Луксембург Ксавиер Бетел на маргините на европскиот самит во Молдавија на почетокот на овој месец, дознава Демостат.
Владата на Србија неодамна објави обемна програма за јавна потрошувачка – од зголемување на платите во јавниот сектор и пензиите до распределба на по 10.000 динари за деца до 16 години.
Цената на новиот пакет ќе биде, како што пресмета Фискалниот совет, 550 милиони евра, а иако министерот за финансии Синиша Мали уверува дека има пари за овие мерки, настаните зад затворени врати укажуваат дека државата забрзано се обидува да расчисти простор на друго место. со цел да се ослободат средства.за мерките што ги претстави претседателот Александар Вучиќ.
Така, како што дознава Демостат, Владата на Србија неодамна се обидела да договори репрограмирање на обврските кон кинеските кредитори, но партнерите од Пекинг не биле заинтересирани за никакви отстапки. Неофицијално, одговориле „не“ за само некоплку секунди.
Според податоците на Управата за јавен долг, Србија во моментов има обврски од вкупно 2,26 милијарди евра кон Export Import Bank of China, институцијата преку која одат речиси сите кредити што ги земаме од оваа земја.
Дополнително, има и долг од 23,78 милиони евра кон унгарската филијала на Банката на Кина за изградба на канализациска инфраструктура во 11 градови низ Србија.
За сите овие заеми Србија годинава ќе треба да обезбеди 128 милиони евра само за отплата на главнината, како што покажува пресметката на Демостат врз основа на податоците од буџетот на републиката за 2023 година.
Тие 128 милиони евра можеби не изгледаат премногу импозантни, сепак, не се ни блиску до сите борчови.
Не само што на главнината треба да ги додадеме трошоците за камати, кои вообичаено ги плаќаме по стапка од два до три отсто на кинеските кредити, туку од следната година Србија го чека почетокот на отплатата на кредитите во вредност од 706 милиони евра. за кој до сега траеше грејс периодот.
Тоа значи дека од следната година драстично ќе се зголемат буџетските расходи за кинеските кредити.
Но, ни тоа не е се, бидејќи 2,2 милијарди евра, колку што е моменталната состојба на српскиот долг кон Експорт импорт банка на Кина, се значително помалку од вкупниот договорен обем на кредити кај оваа банка.
Имено, Србија има потпишано договори за заем со Кинезите во вкупен износ од најмалку 4,3 милијарди евра, од кои 2,2 се само тековниот долг.
Разликата оди во делот од кредитот што веќе сме го отплатиле, како и во делот што се уште не сме го подигнале.
Токму овој неизвлечен дел ќе ни биде голем товар во наредните години.
На пример, заемот само за брзата пруга од Нови Сад до унгарската граница е во вредност од речиси една милијарда долари, а сегашниот долг изнесува 369 милиони.
Бидејќи железницата се гради, Србија ќе го повлече остатокот од заемот.
Само во последните седум месеци (од септември до март) подигнала повеќе од 100 милиони евра, а се уште нема вратено ниту една рата. Отплатата започнува следната година и ќе трае до 2039 година.
Затоа, не е чудно што Министерството за финансии се обиде да ги презакаже растечките обврски кон Кинезите за да го намали ударот што ќе го претрпи буџетот следната година. Но, досега не успеа.
Како што дознава Демостат, откако Кинезите одбиле да одложат дел од српските обврски, Владата се обратила кон партнерите од Европската унија во обид да обезбеди поповолно рефинансирање.
Еден од соговорниците на таа тема беше и премиерот на Луксембург, Ксавиер Бетел, со кого Александар Вучиќ имаше средба на маргините на самитот на Европската политичка заедница во Молдавија на почетокот на овој месец.
Претседателот на Србија објави фотографија од тој настан на која е во друштво на Бетел и претседателот на Украина, Володимир Зеленски, но темата за кинеските заеми не беше спомената во ниту една од најавите.
Засега не се знае дали оваа иницијатива била успешна.
Што се однесува до соработката со Кина, таа засега не е доведена во прашање, иако останува непознато дали европските партнери ќе ја постават дистанцата на Србија од кинеското влијание како можен услов за позитивен одговор на барањата на Белград.
Познато е дека ЕУ долго време е незадоволна од ширењето на Кина на Балканот и дека Србија и Црна Гора, на пример, често се критикувани дека земаат кинески заеми за инфраструктура или прифаќаат големи кинески инвестиции.
Во тој случај подарокот веројатно би бил поголем од мерката, бидејќи Србија во планот има голем број нови заеми што има намера да ги земе од Кина, меѓу кои убедливо најголем е оној за изградба на белградското метро.
Првите две линии од идното метро би требало да чинат 4,4 милијарди евра и да бидат завршени до 2028 и 2030 година. Како што рече министерот Мали, Франција ќе обезбеди 454 милиони евра првични заеми за дел од работата што ја вршат нејзините компании, додека остатокот ќе го обезбедат кинеските банки.
Тоа значи неколку милијарди евра повеќе кинески заеми во следните седум години, веројатно повеќе од три милијарди, а само за оваа година буџетот предвидува можност за задолжување од странски банки од една милијарда евра за белградското метро.
Ако тоа се случи и тие пари се земени од Export Import Bank of China како и обично, тоа ќе ја зголеми вредноста на потпишаните заеми со Кина на околу 5,3 милијарди евра веќе оваа година.
Белградското метро ќе го градат француските компании Егис и Алстом и кинеската Пауер Чајна.
Буџетот на Републиката за оваа година предвидува можност за натамошно задолжување од Кинезите за уште два големи проекти: изградба на обиколницата на Белград на делот од Бубањ поток до Панчево, таканаречен сектор Ц, во износ од дури 680 милиони евра во кои спаѓаат мостот на Дунав и обиколницата околу Нови Сад, исто така со Дунав мост, во вредност од 149 милиони евра.
Со заемот за метро, вкупниот износ на заеми што Србија ги зема од Кина до крајот на оваа година би се искачил на шест милијарди евра. Кога на тоа ќе се додадат и останатите пари што ќе бидат потребни за изградба на белградското метро, лесно може да се дојде до бројката од осум милијарди евра потпишани заеми со Кина.
За доброто на пропорцијата, треба да се знае дека вкупниот надворешен долг на Србија во моментов е нешто над 24 милијарди евра.
Треба да знаете и дека е тешко да се најде профитабилна алтернатива за кинеските заеми.
Не само што речиси сите кредити се даваат со фиксна каматна стапка, туку таа е и многу ниска, обично само два до три проценти, што во моментов е невозможно да се добие на финансиските пазари.
Ова во најдобар случај го прави многу неизвесен обидот да се добијат подобри услови за рефинансирање на кинеските заеми од ЕУ
