Вака го опиша опуисот на Питер Брук француската министерка за култура Рима Абфул Малак
РЕДАКЦИЈА ГЛОБУС
Името на деновиве починатиот режисер Питер Брук (98) за прв пат го чув по адаптацијата на романот на Маргарет Дирас „Модерато кантабиле“ (1960) во филм. Овој поим, во основа музички, кај нас беше познат по песната на Арсен Дедиќ но и по гастрономските книги каде тоа е поим за гастрониомско уживање.
Заплетот во филмот е нслонет врз првично баналната секојдневна рутина на богата жена (ја игра Жана Моро) која го носи својот син на часови по пијано и додека го чека разговара со човек од работничката класа, Шовен (го игра Белмондо) моментно невработен, во кафуле, пие вино и се зближуваат. Како сведоци патемен, туѓ криминален чин, тие го држат тој настан како мотив за своите идни средби Несреќна релација, неможност за комуникација меѓу класите… Патем Моро на Канскито фестивал освои главна награда за женска улога.
Влијателниот театарски режисер и теоретичар Питер Брук, еден од најзначајните и најсестрани уметници од втората половина на 20 век, почина во Париз, каде што живееше и работеше со децении. Тој влијаеше на театарската уметност ширум светот, вклучително и просторот на поранешна Југославија, а на 3 јули веста ја потврдија неговите соработници на париски „Монда“ и француската министерка за култура Рима Абдул Малак, која на Твитер истакна дека Брук му ја дал на светот „најубавата тишина во театарот, но неговата последна тишина е бескрајно тажна“. Тој засекогаш ќе остане душата на театарот Буф де Нор во Париз, нагласи Рима Абдул Малак.
Брук режирал трагедии, комедии, водвили, мјузикли, опери, филмови, ТВ филмови, дизајнирал костими и декор, компонирал музика, основал трупи, а во театарот Буф ди Нор го основал Меѓународниот центар за театарски истражувања (CIRT), каде што повеќе од тројца работеа со децении со избрана и често обновувана меѓународна трупа. Тој беше посветен на истражување со млад мултиетнички ансамбл, барајќи ги основите на креативната средба меѓу актерот и гледачот во различни култури и простори.
Драмите на Брук припаѓаат на сите жанрови, а неговите пишувања за театарот и прашањата што ги обработува во нив се суштински.
Меѓу нив е и книгата „Суштината на милосрдието – размислувања за Шекспир“, објавена на српски јазик во 2018 година од Културниот центар на Белград (КЦБ) и Клио Хаус, во превод на Ѓорѓе Кривокапиќ, во која Брук го открива патот по кој тргнал режувајќи ги драмите на Шекспир. . Оваа збирка есеи во која Брук размислува за Шекспир поставува прашања како што се: кој бил човекот кој ги напишал делата на Шекспир, зошто Шекспир никогаш не старее, како актерите треба да пристапат кон стиховите на Шекспир… Враќајќи се на претставите кои некогаш брилијантно ги режираше, како на пр. кои се Кралот Лир, Тит Андроник или Сон на летната ноќ, Брук дава прецизни одговори, расветлувајќи ја својата врска со најголемиот светски писател, но и давајќи ја суштината на сето она што го научил во сопствениот живот.
„Нема ограничување на она што можеме да го најдеме во Шекспир“, напиша Брук во воведот на книгата, истакнувајќи дека таа „не е дело за универзитетот“, ниту се обидува да држи предавања за Шекспир, туку „серија на впечатоци, искуства и пробни заклучоци“, врз основа на речиси 20 насоки на драмите на Шекспир за време на богатата кариера.
Брук е поврзан со Шекспир уште од детството. Како момче, тој режирал куклена претстава што ја изведувал за семејството и пријателите (Хамлет од Вилијам Шекспир и Питер Брук). Самиот ги правел куклите, ги влечел конците и ги зборувал репликите на сите ликови, а кога претставата завршила сакал да ја започне целата работа повторно, но со изменета верзија.
Неговата позната драма „Сон на летната ноќ“ ја обиколила светот во 1972 година, вклучително и во Белград на шестиот меѓународен театар во Белград (Битеф), чијшто Брук беше голем пријател.
Претставата „Тит Андроник“ во режија на Брук во 1957 година се одржувала четири вечери во Народниот театар во Белград, а режисерот Дејан Мијач, кој тогаш бил студент по режија, се присетил на ова гостување на промоцијата на книгата. „Суштината на милосрдието“. „Не можевме да поверуваме – Лоренс Оливие и Вивиен Ли пред нас. Како боговите да се симнале на земјата. Но, ме фасцинираше нешто друго – сценографијата, чии елементи се отворија и се стопија на оригинален начин, покажувајќи како Шекспир е незапирлив тек на сцената“, рече Мијач, истакнувајќи дека пред Брук се сметало дека е доволно да се пренесе текстот на Шекспир добро на сцената и дека тоа е доволно само за себе. „Брук ме маѓепса на прв поглед, благодарение на неговата генијалност, а таа маѓепсаност ја „заработуваше“ со секој следен проект на Шекспир. Сите вести по вести, сите една по друга неверојатна работа, до познатиот „Сон на летната ноќ“. Многу добро се сеќавам на тоа шоу. Таа излезе од сосема нов хабитус. Беше толку новина како, на пример, класичен кинески театар да го изведува Шекспир. Брук можеше да го направи тоа“, истакна Мијач.
Покрај Шекспир, Брук водел и долгорочен дијалог со делото на Чехов, сметајќи дека театарот е синџир чии почетоци се од периодот пред грчката трагедија и се протегаат до денес.
„Ако Шекспир открие што го карактеризира човекот како таков, тогаш на спротивната страна е друг драмски писател, творец на неверојатно точен и прецизен театар кој е симпатичен кон човекот и животот. Во исто време, во Чехов го наоѓам истото богатство како кај Шекспир. Разликата е само во формата. И сега се појавува загатка. Токму во Русија се појави големата и деструктивна идеја за формата, што само по себе е парадоксално, бидејќи, Русите докажаа дека формата не е важна. Помага само да се изрази најдлабокото значење“, изјави своевремено Брук, кој особено го истакна влијанието на Георги Гурџиев врз сопствената работа. Иако не го познавал лично, Брук верувал дека Гурџиев го донел во 20 век претходно скриеното знаење за човештвото и човекот. „Гурџиев ја истражуваше жедта за знаење, неопходноста да се знае, тој самиот се водеше понатаму и понатаму. Потоа почна да го споделува ова знаење со учениците. Тој, како и Ајнштајн, Фројд и во своето поле Маркс, го совлада најширокото знаење, па дури и надмина многу од нив, бидејќи го совлада знаењето кое беше многу поуниверзално“, рече Брук.
