Би-Би-Си пишува за тоа што би значело за Украина предавањето на Донбас на Русија
Неговото предавање на Русија сега би било „трагедија“, вели украинскиот историчар Јарослав Гричак. „Тоа е украинска територија“, вели Гричак. „А луѓето од овие области, особено рударите, одиграа огромна улога во зајакнувањето на украинскиот идентитет“. Областа, исто така, произведе „познати политичари, поети и дисиденти“, вели тој. „А бегалците нема да можат да се вратат дома сега ако стане руски“. Оваа тема дојде на ред уште пред средбата во Аљаска (чии конечни резултати не се познати – н.з.). Денови пред средбата со Владимир Путин во Алјаска, Доналд Трамп го спомена она што го нарече „размена на територии“ како услов за мир. За Украинците, тоа беше збунувачки термин. Која територија би можела да се размени? Дали на Украина ќе ѝ биде понуден дел од Русија, во замена за земјата што Русија ја зеде со сила?
Додека Владимир Зеленски се подготвуваше за средбата во Вашингтон со Трамп, веројатно не постои елементот „размена“ во размислувањето на американскиот претседател. Наместо тоа, тој наводно планира да изврши притисок врз Зеленски да ги предаде целите источноукраински региони Доњецк и Луганск во замена за замрзнување на остатокот од линијата на фронтот од страна на Русија – предлог што Путин го изнесе во Алјаска.
Луганск е веќе речиси целосно под руска контрола. Но, се проценува дека Украина успеала да задржи околу 30 проценти од Доњецк, кој вклучува неколку клучни градови и утврдувања, по цена на десетици илјади украински животи. И двете области – колективно познати како Донбас – се богати со минерали и индустрија. Нивното предавање на Русија сега би било „трагедија“, вели украинскиот историчар Јарослав Гричак. „Тоа е украинска територија“, вели тој. „
Најмалку 1,5 милиона Украинци избегале од Донбас од почетокот на руската агресија во 2014 година. Се проценува дека повеќе од три милиони од нив живеат под руска окупација. Се проценува, у=исто така дека уште 300.000 живеат во области кои сè уште се под украинска контрола. Андреј Борило, 55-годишен воен капелан во тешко погодениот град Славјанск, во телефонско интервју изјави дека гранати паднале во близина на неговата куќа во текот на викендот. „Ситуацијата овде е многу тешка“, рече тој.„Постои чувство на резигнација и напуштеност. Не знам колку сила ни останува да издржиме. Некој мора да нè заштити. Но, кој?“. Борило, додаде, ги следеше вестите од Алјаска.
„Го обвинувам Трамп за ова, а не Зеленски. Но, тие ми одземаат сè и тоа е предавство.“
Зеленски постојано повторува дека Украина нема да го предаде Донбас во замена за мир.
И довербата дека Русија ќе се држи до каков било договор – наместо едноставно да ја користи анексираната земја за идни напади – е мала.
Поради оваа и други причини, околу 75 проценти од Украинците се противат на какво било формално отстапување на земјата на Русија, според анкета на Меѓународниот институт за социологија од Киев. Но, Украина е исто така длабоко исцрпена од војната. Стотици илјади војници и цивили се убиени или ранети откако започна целосната инвазија. Луѓето копнеат по крај на страдањето, особено во Донбас. „Ме прашувате за предавањето на регионот Доњецк, а јас не ја мерам оваа војна во километри, туку во човечки животи“, вели Јевхен Ткачев (56), спасувач на брза помош во градот Краматорск во Донецк. „Не сум подготвен да дадам десетици илјади животи за неколку илјади квадратни километри“, вели тој. „Животот е поважен од територијата“.
За некои, на крајот ќе се сведе на тоа. Тоа го остава Зеленски „на раскрсница без добар пат напред“, вели Владимир Ариев, украински пратеник од опозициската партија Европска солидарност. „Немаме доволно сили за да ја продолжиме војната на неодредено време“, рече Ариев. „Но, ако Зеленски ја отстапи оваа земја, тоа не само што би било кршење на нашиот устав, туку би имало и белег на предавство“. И повторно, во Украина не е јасно со кој механизам би можел да се постигне таков договор. Секое формално предавање на територијата на оваа земја бара одобрение од парламентот и народен референдум. Тоа најверојатно би било де факто предавање на контролата, без формално признавање на територијата како руска. Но, дури и во тој случај, процесот не е доволно јасен, вели украинската пратеничка Ина Совсун.
„Нема вистинско разбирање за тоа како треба да изгледа таа постапка“, вели таа. „Дали претседателот само го потпишува договорот? Дали владата мора да го стори тоа? Парламентот? Нема утврдена законска постапка бидејќи, знаете, составувачите на уставот не го имале ова на ум.“
Работите може да станат појасни по разговорите на Зеленски со Трамп во Вашингтон, првата посета на украинскиот лидер на Белата куќа по катастрофалниот ќорсокак во Белата куќа во февруари 2025 година. Меѓу незадоволството што следеше по состанокот во Алјаска, имаше зрак добри вести за Украина. По тој состанок, Трамп го промени својот став за безбедносните гаранции, укажувајќи дека е подготвен да се придружи на Европа во нудењето воена заштита на Украина од идните руски напади.
Анкетите покажуваат дека за Украинците, безбедносните гаранции се апсолутно клучен дел од секој потенцијален договор за територија или нешто друго. „Луѓето во Украина ќе прифатат различни форми на безбедносни гаранции“, вели Антон Грушецки, директор на Киевскиот меѓународен институт за социологија, „но тие ги бараат.“ За Евген Ткачов, вработен во брза помош во Краматорск, размената на територија може да се разгледа само со „вистински гаранции, а не само писмени ветувања“. „Само тогаш, повеќе или помалку, јас сум за давање на Донбас на Русија“, вели тој. „Ако Британската кралска морнарица е стационирана во пристаништето Одеса, тогаш се согласувам“.
И додека се предлагаат и разгледуваат различни патишта кон мир, понекогаш во стилот на склучување договори што го фаворизира претседателот Трамп, постои ризик да се изгубат од вид вистинските луѓе кои се директно засегнати – луѓе кои веќе преживеале една деценија војна и кои сега можат да изгубат уште повеќе во замена за мир.
Донбас беше полн со Украинци од сите сфери на животот, вели Виталиј Дринција, украински историчар. „Не зборувам само за култура, за политика, за демографија, зборуваме за вистински луѓе“, вели тој. Доњецк можеби нема културен углед на место како Одеса, вели Дрињција. Но, тој беше Украина. „И секој агол од Украина, без оглед на тоа дали има некое големо културно значење или не, е Украина“, вели тој.
