Договорот меѓу италијанскaта премиерка Џорџа Мелони и албанскиот премиер Еди Рама, според кој во Албанија ќе се отвораат центри за сместување мигранти, предизвика мала вознемиреност, малку немир, но и малку надеж кај останатите членки на ЕУ дека овој експеримент би можел да успее и да го отвори патот.некои идни договори со земји кои не се членки на Унијата
ИВАНА ЈАНКОВИЌ
Албанското пристаниште Шенџин и градот Ѓадер на северозападот на земјата, каде некогаш се наоѓаше голема воена база, ќе станат центри за сместување на мигрантите, кои ќе ги финансира Италија. Ваков договор направија Ѓорѓа Мелони и Еди Рама, кој во таа прилика рече: „Ако се јави Италија, Албанија одговара!“
Идејата е возрасни мажи, кои ќе пристигнат во овие центри со италијански бродови, да бидат задржани во нив до завршување на процесот за азил. Ќе биде надлежно италијанското правосудство и се што се случува внатре во центарот ќе го надгледува италијанската полиција која треба да спречи и евентуални бегства. Вработените ќе бидат италијански државјани, вклучително и лекари, па целата здравствена заштита ќе биде обезбедена на трошок на Рим.
Се што е потребно од опрема, организација, трансфер на мигранти, ќе биде на одговорност на италијанската влада, а за трошоците што ќе ги плати албанската држава ќе се исплати соодветен надомест. Колку точно ќе изнесува допрва ќе се утврдува, засега се пресметува на 16,5 милијарди евра, но најверојатно ќе се знае точно по завршувањето на договорот кој беше потпишан на пет години. Можноста за продолжување е сосема извесна, доколку се функционира како што е претставено од двете влади.
Кога напролет ќе почне реализацијата на договорот, центрите во првиот бран треба да примат околу три илјади луѓе.
Бидејќи нејзините брегови први слетаа на бродови со мигранти, Италија со години е под постојан притисок. Многу е кажано во бриселските договори, но ниту еден предлог не донесе решение, особено за земја која е и транзитна и дестинација. Европските членки главно ги затвораа своите граници и се обвинуваа меѓусебно за недостиг на солидарност, додека Рим за тоа време мораше да се справува со приливот на сè поголем број мигранти на дневна основа.
Годинава на италијанска територија влегле над 145.000 мигранти, проценуваат од имиграцискиот центар, што е речиси двојно повеќе од лани, а тенденцијата е постојан пораст. Лампедуза, која првично требаше да биде прифатен центар, се претвори во пренаселен остров каде сега околу седум илјади престојуваат во камп со капацитет од 400 луѓе. Бројот на оние кои ги оставаат своите животи на дното на морето во потонувањето на преполни чамци или бури, или едноставно се исфрлени затоа што шверцерите им одредуваат таква судбина, годинава официјално изнесува речиси три илјади луѓе, меѓу кои 289 деца. . Толку се регистрирани, но реалната бројка далеку ги надминува тие проценки.
Европската унија пред два месеци одлучи да испрати помош во Тунис, кој сега е означен како земја од која пристигнуваат се поголем број луѓе. Таа помош би изнесувала 127 милиони евра и би била наменета за полнење на буџетот на државата и програмата за поддршка на мигрантите. Италија го поддржа овој договор, но како што се случува во ЕУ, не беа сите подготвени за таква поддршка. Следеа нови приговори и дискусии, некако беше постигнат договор, но уште еднаш се покажа дека ентузијазмот на италијанската влада што поскоро да го реши проблемот и да ги искористи сите можности не го делат многумина.
Ѓорѓа Мелони на тој начин одлучи да организира кампови надвор од земјата и надвор од Европската унија и да ја растовари земјата без помош од други членки. 36.000 мигранти треба да бидат сместени на албанска територија, во два центри, како што е планирано.
Но, критиките стигнаа веднаш. Се слушнаа приговори од опозицијата дека всушност се работи за депортација. Рикардо Маџи, адвокат од центристичката Европска групација, рече дека планот е застрашувачки и ги спореди центрите со американскиот затвор во Куба. „Гвантанамо направен во Италија, кој Џорџа Мелони сака да го изгради во Албанија, е уште еден суров пропаганден потег“, рече тој.
Маџи веќе изјави дека договорот е нелегитимен, дека владата нема право да префрла луѓе каде сака надвор од ЕУ, „како да се пакети или роба“. Прашањето кое остана неодговорено е што ќе биде со оние кои не добиваат азил. Каде ќе завршат, кој ќе ги префрли назад и каде, назад во Италија или директно во земјите од кои дошле?
Во Тирана незадоволство предизвикува нетранспарентноста на договорот, непознатите детали, обвинувањата за предавство и потписот што Рама пред неколку години го стави на она што го зборуваше како „недозволиво“ и тврдеше дека нема да дозволи европските земји. за решавање на нивните проблеми преку Албанија веќе се слушаат. Спорна е самата одлука да се влезе во толку сериозен проблем што ни ЕУ не може сама да го реши, како и моментот во кој премиерот реши да покаже добра волја, што опозицијата го толкува како желба да се препорача на пријатели надвор од земја, кога веќе во земјата се почесто мора да се брани од обвинувањата за корупција.
Тој, сепак, се слика насмеан и вели дека Италија многу помогнала во 1990-тите (кога политичката и економската криза принуди многумина да ја напуштат земјата, а владата во Рим ги прифати и продолжи финансиски да помага во годините по пад на комунизмот) и изјавува дека ова е договор што Албанија не би го склучила со ниту една друга земја.
Што ќе донесе оваа одлука за потписниците и мигрантите и европските лидери, ќе се знае дури кога ќе се отворат прифатните центри напролет. Ова можеби на многумина им изгледа како не толку лошо решение, но сигурно е само дека за илјадници оние кои бегаат од војните и гладот, нема решение ниту дома, ниту на европските брегови и тешко дека ќе се најде во центрите надвор од територијата на Европската Унија.
