Ротацијата во владата во Софија е се поблиску, а како што се наближува се засилуваат критиките на некои актуелни министри од страна на лидерот на ГЕРБ, Бојко Борисов. Како ова ќе влијае на владеењето?
ЕМИЛИЈА МИЛЧЕВА
Пет месеци пред ротацијата во март, за кога е договорено ГЕРБ да ја преземе премиерската функција, нејзиниот лидер Борисов веќе нетрпеливо копа и упатува повеќе од пријателски оган кон министрите од кабинетот на ПП-ДБ. Тој ги означува како топче за бојадисување, па јасно е зошто би сакал да ги смени подоцна. Тој вели дека не е задоволен со работата на 7-8 министри и бара смена на барем половина од таа бројка.
Христо Иванов, копретседателот на „Демократска Бугарија“ во БНР, со половина срце ги призна претстојните промени. „Секако, таму каде што некој не си ја врши работата и за тоа има објективни оценки, ќе настојува да ја подобри одлуката. Оценките ќе бидат подготвени заедно со ГЕРБ-СДС на консултации за да биде јасно кој од кого ќе биде заменет. А веројатно мислење ќе дадат и советниците на парламентарното мнозинство и неговиот неформален портпарол Дељан Пеевски од ДПС. Како и Борисов, пратеникот санкциониран за корупција според законот „Магнитски“ беше особено незадоволен од министерот за финансии Асен Василев поради ветеното враќање на 20% ДДВ за ресторанскиот бизнис.
КОИ МИНИСТРИ БУДАТ НЕЗАДОВОЛСТВО И Борисов се лути на министерот за финансии. Парите ги нема, ги потрошија, а нашите буџети секогаш имаа вишок, најави тој на уште една средба со гласачите пред локалното гласање. („Мастите“ се должат на традиционално ниските примања, а немаше комплицирана геополитичка ситуација поради војната во Украина, сега исто така конфликт во Израел, високите цени на енергијата, а исто така високата инфлација, последиците од пандемијата на COVID-от.) Министеро за енергетика кој е истовремено и претседател на државата (ова е светскуи уникум – н.з.) Румен Радев е исто така криткуван како и оној на , одбраната Тодор Тагарев – да не ги брза и да не им наредува парламентарците за оклопните транспортери „Страјкер“; тука е и министерот за земјоделството Кирил Ватев – „имаме слаб министер за земјоделство“, се вели потоа оној за млади и спорт Димитар Илиев – „не вреди ништо и нема проекти“, потоа министерот за регионален развој и јавни работи Андреј Цеков поради „Турскиот поток“. Цеков е обвинет дека во Москва се сретнал со рускиот политичар Александар Бабаков, кој од 2014 година повеќепати е санкциониран поради руската агресија во Украина. Самиот Цеков потврди дека отпатувал во Руската Федерација, но не се сретнал со руски политичари.
Впечатливо е како Борисов, во чиј трет мандат беше изграден гасоводот за руски гас со голема брзина, ги обвинува другите за унапредување на интересите со Кремљ. Неодамна објавените мејлови од откриената електронска пошта на Бабаков укажуваа на поранешната девојка на лидерот на ГЕРБ, Цветелина Бориславова и на БАКБ, со кои таа раководеше во тоа време, сервисирајќи го проектот. А се појавија и „траги“ од тајни преговори со руската страна.
Речиси сите критикувани министри управуваат со средства вредни милијарди. Буџетот на МРРР за 2023 година е 2,8 милијарди лева, а на Агенцијата за патишта – близу 2,7 милијарди лева. Под грижа на Министерството за енергетика, но и на Министерството за планирање и развој, се територијалните планови за правична транзиција, според кои ќе се искористат вкупно над 2,4 милијарди лева (близу 1,6 милијарди мора да се платат веднаш по нивно одобрување, кое се очекува во декември). Министерот за финансии има дадено збор за Планот за закрепнување и одржливост (РПС), според кој Бугарија се надева на втората исплата од 1,4 милијарди лева. Министерството за финансии е одговорно за координација, контрола и ревизија на ЕПС преку неговите дирекции „Национален фонд“, „Централна координативна единица“ и „Економска и финансиска политика“, а извршната агенција „Ревизија на фондовите на ЕУ“ е директно под министерот за финансии.
КОЈ КОЛКУ ЌЕ ТЕЖИ ЗА ВРЕМЕ НА РОТАЦИЈАТА Офанзивата на
ГЕРБ за претстојните смени на министри ја започнува со обвинувања кон кабинетот, секогаш од областа на енергетиката. Претседателот на Комисијата за енергетика, Дељан Добрев (ГЕРБ) најави дека кабинетот се подготвува да подели 662.432.375 лева за фотоволтаици и батерии на досега познати компании. ГЕРБ ги обвини властите за „индикативна листа на компании“, некои со нејасно потекло, други – спонзори на ПП, кои се поддржани со средства од територијалните планови. Премиерот Денков како одговор појасни дека „едноставно со овие изјави се лаже народот“ а пријавата е во тек.
Зелениот договор и милијардите наменети за декарбонизација ги развија апетитите за изградба на уште повеќе соларни и ветерни капацитети. „Капитал“ објави дека за само година и пол се приклучени 1.700 мегавати нови капацитети за ОИЕ. А оние што ги бараат инвеститорите се над 40.000 MW – трипати повеќе од постоечките во Бугарија, што е невозможно да се имплементира. Борбата да се протуркаат проектите е огромна, лобијата зад различните партии се жестоки.
Одговорот на прашањето колку министри ќе можат да го заменат ГЕРБ за време на ротацијата ќе се обликува под влијание на многу фактори – резултатите од локалните избори, гласањето за уставните измени во декември, развојот на националниот протест на рударите. и енергетските работници од марискиот басен, синхронизирани со гласањето недоверба на Владата. Во исто време, конфликтите што тлеат ескалираат и предизвикуваат верижни реакции во различни делови на светот. Во ваква комплицирана ситуација, на Бугарија и треба влада со јасна геополитичка ориентација и без разлика на вревата во собранието, во која партнерите се меѓусебно зависни.
Но, ќе има смени на министри – а таргетите се обележани. Импичментот на Борисов за министри на ДПС во ротацијата, одбиен од Пеевски, не е ништо повеќе од политичка провокација. Пеевски беше вмешан во секоја администрација на Борисов – преку министри, јавни набавки итн. и не го спречува повторно да предложи некого „за концесија“. Постојаниот недостаток на коалициски договор меѓу ГЕРБ-СДС и ПП-ДБ ја замаглува формата на нивната политичка унија. А со именувања во регулатори и во државни компании, позиции добива и ДПС – покрај ГЕРБ и ПП.
ЦРВЕНИТЕ ЛИНИИ ВО ИЗМЕНИТЕ НА УСТАВОТ До ротацијата, ГЕРБ нема да запре со пријателски оган, но не затоа што сакаат да ја турнат владата. Борисов двапати изјави дека тоа нема да го направи – на крајот на јуни кога се формираше „собрание“, а неодамна со изјавата дека „ГЕРБ нема да биде партијата што ќе ја урне владата“. Дали тој дозволува некој друг да го направи тоа?
Неодамна пратеникот Ивајло Мирчев (ПП-ДБ) изјави дека „во моментот кога некој ќе реши да го „изгребе“ Уставот по втор пат, како во 2015 година, ние ја напуштаме оваа влада“. Но, во 2015 година, по оставката на Христо Иванов од функцијата министер за правда, Реформскиот блок го напуштија само ДСБ и пратениците од Граѓанскиот совет, а остатокот од РБ не ја напушти владата. Дали и тие во „Продолжуваме со промената“ е за ваков потег? Пред се, ПП-ДБ ќе треба да ги дефинира црвените линии во уставните измени, надвор од кои нема да отстапат, откако Христо Иванов изјави дека „не можеме да правиме компромиси со целите, но внимателно ќе ги слушаме амандманите“. .
А за ротацијата не е прашање колку, туку кои министри ќе бидат сменети.
