АНДРЕЈ КОЛЕСНИКОВ
Путин ја постави својата нација против остатокот од светот, претворајќи ги граѓаните на Русија во заложници на идеи што е тешко да се замислат во 21. век: државата се претвори во глобален агресор
Почна „бомбардирањето на Воронеж“. Еволуцијата на рускиот политички режим дојде до фаза кога неговата авторитарна природа го направи невозможното – тој ја тарнсферира хибридната војна со Украина, но всушност со Западот, и поточно, со сопствениот народ, кој долги години го правеше тоа, кој долги години не знаеше што војна ако не е на ТВ, во жешка фаза.
Оние кои веруваа дека нема да има војна и дека инвазијата е невозможна, го оценуваа Путин според рационални критериуми. На ист начин, во есента 1939 година, финското раководство, пред почетокот на Зимската војна, го оценуваше Сталин според рационални критериуми. Но, кај диктаторите ирационалниот почеток е премногу силен.
Путин е пикен елек со овластувања на претседател на нуклеарна сила. (Патем, и Крим остана со Украина на почетокот на 1990-тите, најмногу поради тоа што Украина ѝ го даде нуклеарното оружје на Русија.) Пикен елек, кој веќе не е задоволен за да владее во неговата земја, каде што тој целосно ги потисна опозицијата и граѓанското општество, нему му треба целиот свет. Овој свет сè уште не живее според неговите правила, но сега ќе има операција за принудување на луѓето да живеат според овие правила без правила. „Советскиот тоталитарен режим“ (според зборовите на Путин) неправилно ја прераспредели територијата на империјата, ограничувајќи ги правата на рускиот народ, сега е време повторно да се прераспредели територијата на империјата (всушност, поранешната).
Како изговор за инвазијата, самиот Кремљ користи организирана провокација – „заострување на границата“. Истиот стар сталинистички рецепт. Како и во случајот од 1939 година, отсуствува супер-задачата на воената кампања, нејзината минимално рационална цел. Во обраќањето на Путин има мотив познат во историјата од истата 1939 година, кога беа грабнати Западна Украина и Западна Белорусија, а Полска беше распарчена. Ова е мотивот за „ослободување“ на братските народи од моќта што им е туѓа, според зборовите на Путин „заштита на народот“. Во случајот 2022 година, надворешна сила одлучува за народот кој на слободни избори сам си избрал претседател каква моќ треба да има.
„Демилитаризацијата“ и „денацификацијата“ на Украина е самиот сталинистички мотив за „ослободување“, претставување на легално избраните власти на странска земја од непријатели на сопствениот народ, според зборовите на Путин, „хунта“. А упатувањето на Повелбата на ОН и меѓународното право во оваа ситуација изгледа, деликатно кажано, сосема ненаместо.
„Силата и подготвеноста за борба лежат врз основа на независност и суверенитет“ – ова е генерално нешто неверојатно. Путин ја претвори идејата за суверенитет не само во фетиш, туку и во оправдување за војна. Ова е крајно архаично размислување од првата половина на 20 век. Идејата за „напаѓање“ на Русија, кога никој не ја напаѓа, е примитивна, но за индиферентното мнозинство од населението е доволно објаснување за милитаризмот на Путин.
Циничното прикривање на агресијата со сеќавањето на Големата патриотска војна е исто така предвидлива направа: како подготовка за инвазијата, Путин положи венци на гробот на Незнајниот војник. Личност која е подготвена да ги претвори руските момчиња во незнајни војници, а во отсуство на агресија кон Русија, се повикува на сеќавањето на Големата војна, се брани со неа, како со историски штит. И се заштитува со жив штит, составен од оние кои би морале да живеат, а не да умрат, да работат мирно, а не да се борат. За Путин, народот на Русија е патрон, потрошен материјал за омаловажување на царските фантомски болки што го мачат.
Таканаречените елити ја најдоа својата менаџерска слабост во услови на строго авторитарен режим. Никој од оние што го опкружуваат Путин не може да ја запре војната, дури и на некој начин да влијае на катастрофалната одлука на претседателот. Воениот кабинет само се согласи, пелтечејќи. „Политбирото“, кое седеше на почитувана дистанца од претседателот, беше претставено пред светот и сега „помазано“ со севкупната одговорност за војната. Сите овие луѓе не заминаа во историјата, туку се втурнаа во неа. Никој не ја праша финансиската и економската елита, која сега треба да ги собере последиците од војната – такво е вистинското влијание на овие луѓе врз најважните политички одлуки. Тоа е еднакво на нула.
Од задушувањето на протестите на почетокот на 2021 година, во руската влада не останаа луѓе кои се способни да му противречат на Путин. Изградбата на автократијата е целосно завршена.
Сиот екстремен цинизам на руската пропаганда, која ја исмеваше самата закана од инвазија и „хистеријата“ на Западот, требаше да им стане очигледна на самите Руси. Но, тие ќе се залажуваат, ќе ја оправдаат својата моќ, ќе се обидат да не го сметаат она што се случува како војна и руска агресија и – ќе се надеваат на брз мир. Такви се контрадикторните својства на руското јавно мислење.
Ова што се случува потсетува на кампањата за Крим. Но, ова е полошо од Крим, бидејќи сега работата нема да помине со „ниту еден истрел“. Затоа што руските момчиња ќе ги загрозат своите животи не за својата татковина, не за да одбијат напад на агресор, туку за фанатизмот на политичкиот режим што ја претвори Русија во светски отпадник, светски спојлер, светска хорор приказна.
За „радосните“ Руси многу работи ќе се сменат. Владејачките елити во Русија не се плашат од санкции. Немаат од што да се плашат, но животниот стандард на обичните Руси може значително да се деградира. Како и сликата и животот. Како и психологијата. Како и образованието. Како и идеи за доброто и злото. Русите сега се целосно идентификувани во очите на светот со нивната моќ. Дискредитирана од оваа власт. Тие сега се на страната на злото и ако националната психологија им дозволи да ја оправдаат војната, тоа ќе ја расипе нацијата, ќе ја направи неспособна, неконструктивна, некреативна.
Војната и нејзиното оправдување е деградирање на нацијата, пред сѐ духовно, но и општествено-економско. Путин ја постави својата нација против остатокот од светот, претворајќи ги граѓаните на Русија во заложници на идеи што е тешко да се замислат во 21. век: глобалниот спојлер се претвори во глобален агресор.
Една од важните карактеристики на режимот на Путин се игрите со семантиката, способноста да се смени значењето на концептите. На пример, концептот на „човекови права“. Уште полошо, режимот војната ја нарекува „мир“, а против агресијата правила на цивилизираниот свет како операција за денацификација и демилитаризација. Демилитаризацијата со помош на војна е многу специфична технологија.
Некој, според Путин, ја зел Украина како заложник. Всушност, тоа се Русите – заложниците на Путин. На 24 февруари тие се разбудија навидум во истата Путинова Русија, но всушност – во друга земја, каде што начинот на живот и масовната свест драматично ќе се променат. Она што се случи е посериозно во однос на неговите политички, морални, психолошки последици од операциите во Грузија во 2008 година, кампањата на Крим, па дури и војната во Донбас во 2014-2015 година.
Се разбира, просечните Руси, „мрзливите милитаристи“ кои ја гледаат војната на ТВ или на нивните компјутерски екрани, слушајќи предавања за историјата на врховниот командант, сè уште не го сфатиле ова. Свеста ќе дојде подоцна. А можеби дури и отрезнувачки.
(Андреј Колесников е претседавач на Програмата за руската домашна политика и политичките институции во Карнеги центарот во Москва. Текстот е објавен во „Новое времја“)
