ЕВГЕНИЈ ДАЈНОВ
По понижувачките порази во големите војни, Русија има навика да пропаѓа. Овој пат, под притисок на загубите во Украина, се чини дека процесот на распаѓање започнува од вооружените сили на Русија. Да го погледнеме контекстот
По понижувањето во руско-јапонската војна, проследено со катастрофите од Првата светска војна, империјата се распадна на бројни територии. Истото се случува и по поразите во војната во Авганистан 70 години подоцна. Империјата, овојпат позната како Советски Сојуз, повторно се распадна и сите делови од „Унијата на републики“ се прогласија за суверени држави. Териториите внатре во самата Русија исто така креваат глава. Татарстан успеа да преговара за широка автономија, но Чеченија беше уништена од руската армија во две последователни војни. Во Сибир, организации како што е „Народен фронт за ослободување на Сибир“ спроведоа неуспешни акции.
Почеток на крајот?
Денес, распаѓањето не започнува со отцепување на територии (иако автономните републики Калмикија, Бурјатија и Дагестан не изгледаат премногу далеку од оваа точка). Овојпат центрифугалните сили се најочигледни во вооружените сили.
Пред неколку дена, Олексиј Арестович, украински воен ветеран и остроумен аналитичар, ги наведе следните руски „војски“ (секоја со свој командант) кои се наоѓаат на територијата на Украина: редовната армија под команда на генералот Суровикин; приватната војска „Вагнер“ од Пригожин, позната како „готвачот на Путин“; барем уште една приватна војска; чеченските насилници на Кадиров; „армиите“ на „народните републики“ Доњецк и Луганск; „Национална гарда“; „Росгвардија“…
односите меѓу овие осум „војски“ станувале сè покомплексни и непријателски. Бурјатите од редовната армија имаа неколку судири со Чеченците на Кадиров, на пример. Тензиите се видливи и во редовната армија на Суровикин – и меѓу редовните и регрутите, и по етничка и верска линија.
Самата фрагментација на вооружените сили е крајно опасна. Тоа го нарушува основниот принцип на воените работи – единството на командата, а со тоа нагло ја намалува воената ефикасност. Во овој случај, сепак, има нешто друго. Различните „армии“ веќе развиваат свои, така да се каже, политички крила. Односно: почнуваат да бараат дел од државната власт.
Кадиров, на пример, неодамна успеа со притисок и уцена да го отстрани од функцијата рускиот генерал кој командуваше со централниот фронт во Украина. И „готвачот на Путин“ пред некој ден го побара правото да води сопствена надворешна политика, прогласувајќи го украинскиот претседател Зеленски за „стабилно момче“ со кое „можеме да преговараме“. Не е далеку времето кога овие политички крила ќе развијат сопствена пропаганда и свои медиуми. Буквално пред неколку часа, на Интернет се појави постер со прогласување на истиот Пригожин за „спасител“ на позадината на херојските силуети на тенкови и војници.
Разумните очекувања се дека сè поголем број од осумте руски „војски“ ќе почнат да имаат право на политичка моќ, како и да развиваат сопствена пропаганда изградена околу хероизацијата на нивните соодветни команданти. И ова веќе се случи. По распадот на руската армија во 1917 година, на теренот се појавија безброј локални „атамани“ кои поседуваа свои вооружени сили, медиуми и територии.
Моќта веќе тече од Кремљ кон идните атамани, кои за возврат неизбежно ќе влегуваат во сè понепријателски односи меѓу себе и на крајот – според Арестович – најверојатно ќе се борат. Нема да има кој да ги помири, бидејќи Кремљ повеќе нема да има доволно моќ за ефективно да интервенира. Во комбинација со можни процеси на територијална дезинтеграција, таквиот развој на настаните би го ставил Кремљ во режим на „совршена бура“. Оној што сее ветрови…
