Иранската трговија сега се свртува кон Кина и Русија.Кина објави дека е малку веројатно значително да се намали купувањето на иранска нафта, дури може да се зголемат инвестициите во енергетскиот сектор во Иран, а се шпекулира дека тука може да се купи повеќе нафта, со оглед дека Иран се намали неговата цена на нафтата за да привлечат купувачи
МИЛАН МИЛОШЕВИЌ
Во 2018 тогашниот американски секретар за финансии Џејкоб Лев проценува во април 2015 година во Институтот за истражување на Вашингтон на бруто домашниот производ на Иран (БДП) би бил за 15-20 проценти повисок ако немало санкции.. Иран соопшти дека се потребни околу 130-145 милијарди американски долари од нови инвестиции до 2020 година за да го задржат производствениот капацитет на сегашното ниво. Потребни се само 100 милијарди американски долари за Иран да ја развие експлоатацијата на полето за гас Југ Парс во Персискиот Залив.
Некои капацитети што се напуштени од страна на странските инвеститори се запленети на иранска компанија за која Американците тврдат дека е поврзана со иранската револуционерна гарда, која како и во египетската армија, на пример, има свои економски капацитет. Јасно, иранските компании не беа технолошки способни како странските компании го имаат напуштено Иран. До 2014 година, невработеноста достигна 20 отсто.
Во периодите март 2016/17. и март 2017/18. Иран го зголеми извозот на нафта речиси до нивото од периодот пред санкциите. Увозот на нафта во ЕУ од Иран продолжи во март 2016 година и речиси се врати на нивото од 2011 година од околу 600.000 барели дневно. Иран е изземен од ограничувањето на производството на ОПЕК за ограничување на производството за контрола на цените на нафтата.
Промените во Иран, Русија и Кина, во мај 2018 година според генцијата „Blumbeg sniffs”, беше проценети дека наместо кон ЕУ или кон Јапонија и Јужна Кореја, кои се под меѓународни санкции имаат „складирано” 115 милијарди од иранските девизни резерви, додека значителен дел од иранската трговија сега се свртува кон Кина и Русија.
Кина објави дека е малку веројатно значително да се намали купувањето на иранска нафта, дури може да се зголемат инвестициите во енергетскиот сектор во Иран, а се шпекулира дека тука може да се купи повеќе нафта, со оглед дека Иран се намали неговата цена на нафтата за да привлечат купувачи. Дел од нафтата што Кина ја купува од Иран (и од други добавувачи), наводно, испрати дел во Северна Кореја, која нели беше обвинета за развој на современа технологија на балистички проектили. Иранскиот автомобилскиот сектор – од најголемите индустриски сектори, освен енергетскиот сектор – доби значителен дел од кинескиот пазар, па ури стана и подружница на две кинески компании Geelran и Cheri. Иран и Кина, исто така, имаат посебна сметка за плаќање кинески инфраструктурни проекти во Иран. Кина го смета Иран како витална врска, во обид да го прошири своето економско влијание кон Западот.
По отпуштањето на санкциите во 2016 година, странските инвеститори се вратија во клучните сектори, поттикнати од иранскиот концепт на Договорот за нафта, со кој на инвестициските компании им се гарантира правото на одреден процент на ирански резерви на нафта на 20 -25 години. Иранската економија растеше со стапка од седум проценти годишно.
Санкциите, исто така, ја отворија можноста Иран да продолжи со развојот на својот сектор за гас, откако санкциите ги прекинаа неколкуте инвестиции за вклучување на Иран во планираните проекти за гасоводот за Европа. Иран извезува околу 3,6 трилиони кубни метри гас, првенствено на Ерменија и Турција преку гасовод изграден во 1997 година. Вториот гасовод е изграден во 2013 година за пренос на гас на Туркменистан во Турција, а тој исто така беше канал за извоз на ирански гас во Европа сè до Бугарија и Грција).
Администрацијата на Бил Клинтон и помладиот Џорџ Буш ги искористија санкциите против Техеран за да промовираат алтернативни правци на гасоводот до Турција и Европа од шиитскиот Азербејџан, во споредба со рускиот гасовод, со кој Иран во тоа време имаше сложена врска, подоцна ублажен со заеднички економски аранжмани и енергетски проекти кои ја вклучуваат Русија. Ерменија, инаку противник на Азербејџан, откако Турција е најголемиот купувач на гас во Иран со којаима развиено економски односи, а во 2009 година две земји ддури промовираа заеднички гасовод, изграден од рускиот Гаспром.
(продолжува)
