Рубљата преку постојаното зголемување на санкциите е со симнувана вредност, штетие се околу 50 милијарди долари ама Москва очекува поголема добивка со покачување на цената на енергентите
За Иран може да биде, на пример, важно дека по меѓународни санкции ситуацијата беше олеснета со фактот дека Кина и Индија купуваат иранска нафта повеќе отколку во 2011 година. И покрај фактот дека неколку големи индиски рафинеријата ја разгледува можноста за намалување на набавка на нафта од Иран, проценката на САД вели дека тоа не е сигурно до кој степен индиската компанија и Владата на Индија, калкулираат околу обновувањето на американските санкции против Иран. Во почетокот на јуни 2018 година, двете земји повторно се согласија меѓусебната трговија да оди во рупии, а не во долари.
Најголемите купувачи на иранска нафта се Кина (550.000 барели дневно пред санкциите, 410.000 под санкции 2012-2014, а сега 700.000 барели дневно), Индија (620.000), и, секако, Турција (200.000), кој исто така, обезбедува 40 проценти од Иран за нивните потреби за гас.
На Трамповото барање Турција се приклучи на санкциите против Иран, турскиот претседател Таип Ердоган, наводно, го прашал: “Сакате ли да ви е топло дома?” Се додека нема да се убеди Турција, важен играч на Блискиот Исток за да се приклучат на кампањата против Иран, главната причина за акција против Турција во Вашингтон, се разбира со активирањето е еден од вообичаените политички изговори.
Реториката ескалираше во октомври 2017 година, кога Турција уапси лица вработени во Конзулатот на САД за наводни врски со Абдула Ѓулен, кој живее во Пенсилванија, за кого Турција обвини дека стои зад неуспешниот државен удар во 2016 година па во САД се бара негова екстрадиција, што Вашингтон ја избегнува. Поради одбивањето на Турција да ги врати уапсениот свештеник Ендрју Брансон кој беше затворен на две години, под сомневање за врски со забранетата движење на Курдистанската работничка партија и ѓуленистите, Трамп воведе санкции против министерот за правда и внатрешни работи на Турција, а она што имаше поголемо влијание, е дека од 25 до 50 проценти се зголемија царините на челик во вредност од 1,1 милијарда долари, што Турција го извезува во САД. Германскиот весник „Цајт” вели дека подоцна ќе треба да се придржуваат и на казните за извезен алуминиум.
Првите ефекти се почувствуваа на девизниот курс на турската лира, која го имаше „црниот петок” и падна во однос на еврото и американскиот долар во двоцифрен процент. Некои заклучуваат дека ова е побрзо топење на вредноста на валутата отколку во Аргентина (22 проценти месечно во мај 2018 година). Од почетокот на оваа година, турската лира изгуби повеќе од 45 отсто од својата вредност, повеќе од 30 отсто во последниот месец, но околу половина од таа бројка само пред 20 дена.
BBC известува дека турската берзата паднала за 17 отсто, инфлацијата достигнала 15 отсто, а дека инвеститорите се плашат дека турските компании, кои се најзадолжените во текот на градежниот „бум“ нема да биде во можност да го отплати кредитите во евра и долари. Пад имаме кај јужноафриканскиот ранд, иранските ријалити, индиската рупија и новозеландскиот долар, додека трговците побегна кон побезбедните валути, како што е јапонскиот јен, чија вредност се зголеми на шест недели и го надмина во вредноста швајцарскиот франк. Повеќе од една третина од турскиот банкарски заеми во странски валути, пренесува Ројтерс, додека „Фајненшл тајмс” пишува дека Европската централна банка е загрижена за резултат на турската криза врз стабилноста на банките во еврозоната. Особено, шпанската BBVA, италијанскиот Unikredit и францускиот BNP Paribas се особено изложени во Турција.
„Њујорк тајмс” пишува дека тоа предизвика нервоза на берзите ширум светот и дека, како што беше кај кризата на грчкиот долг во 2010 година, турската црниот петок на пример покажува како општата стабилност може да ги загрози проблеми во земја со економија на средно ниво, но со проблеми од глобално значење.
Тензиите меѓу САД и Турција, членка на НАТО, се влошува се должи на купување на руски С-400, но откако САД ја прекина испорака на Ф-35 на оваа земја, како и поради поддршката на САД за Курдите во Сирија, а со Европејците во врска со кризата миграција и карактер во Турција, што не важи за земјите кои продаваат оружје, како што е Саудиска Арабија.
Иако корените на кризата на турската лира веројатно повеќе и се однесуваат на нивото на приватната задолженост и ограничувања на монетарната политика со ниски каматни стапки и политички волунтаризам или султанизам во која централната банка не е самостојна Ердоган, турскиот претседател јавно се закани дека ќе бараат сојузници од друга страна. На телефон по избувнувањето на кризата меѓу првите разговори со рускиот претседател Владимир Путин, меѓу другото, веројатно е договорењно меѓусебнатра трговија да оди со националните валути, наместо во долари. Западните аналитичари истакнуваат дека ова не е решение за турската економија, која се потпира на западните извори на финансирање.
За напуштање на долари беше дискутирано во Јоханесбург на неодамнешниот самит на БРИКС, кога имаше обид да се воспостави заедничка валута, со цел да се избегне ризикот на водење бизнис во долари.
Русија има инвестиции во САД во државни хартии од вредност до 86 милијарди долари од јануари до јуни 2018 година и таа сума се намали на 14 милијарди долари, и префрлување резерви во злато, очигледно поради оценката дека Русија ќе продолжи да биде цел на САД, како и на западните санкции. Од почетокот на веста за санкциите често се причина за соборување на курсот на рубљара. Кога на 11 јануари, американскиот секретар Стивен Мурчин најави дека САД работат на нови санкции против Русија, курсот на рубљата во однос на доларот падна долу за 0.5 проценти; кога на 30 јануари, американскиот Оддел за отстранување на тајноста на т.н. извештаи од Кремљ објави имиња на 114 претставници и 96 бизнисмени, наводно, се блиски на руската влада – повторно курсот брше оборен за 0,5 отсто; кога на 15 март, САД ја прошири листата санкции на 14 лица кои се вклучени во американските избори, Русите негираа и се обидуваа да одат против без некои докази; сепак, тогаш рубљата падна за уште 11,3 проценти, поточно на 6-ти април. Министерството за финансии на САД „како одговор на серија на малициозни активности од страна на руската влада во светот” ја прошири листата на санкциите и рангиранаше со нови имиња на 38 функционери и бизнисмени, меѓу кои и Олег Дерипаска (во тоа време сопственик на неверојатни 5.1 милијарди долари) и Виктор Векселберг (12,4 милијарди долари); пак имаше пад за 1,5 проценти, кога САД на 9-ти мај воведе санкции против руски компании за наводни прекршувања на американските закони за забрана на ширењето на оружјето за масовно уништување; и за 2 проценти на 31 јули, кога Американците, по ги прислија Европејците, воведоа санкции против фирми кои учествувале во изградба на 19 километри долг мост што ги поврзува копнотоо и Краснодар на Крим, кој беше отворен од страна на Путин, кој возеше на чело на колоната голем камион Камаз …
Нешто во тонот на рускиот одговор на санкциите кои доаѓаа во серија од САД е изменет на 9 август, по веста дека САД ќе воведе забрана за продажба на технологија за руски гас, која може да има цивилни и воени цели, а во врска со труењето на поранешниот GRU полковник Сергеј Скрипаљ, за која во Лондон се смета дека е „многу веројатно” одговорна Русија.
Путин минатата година, повикувајќи се на проценките на ОН, изјави дека со санкциите Русија може да изгуби 50 милијарди долари, иако штетата тешко да се процени заради ррлативниот пад на цената на барелот (на околу 35 долари за барел). Сега Русите се сметаат за посигурен добавувач, бидејќи, според нивните проценки, иранската криза на пазарот значи поскапа цена пред се за гасот а дека цената на нафтата ќе се стабилизира на безбедно ниво од 75-80 долари за барел. Цената на нафтата се уште е поврзана со девизниот курс на доларот, при што пропаѓањето на вредноста на рубљта се чини помалку драматична од криза на лирата во Турција.
(продолжува)
