„Њујорк тајмс“ посвети напис на Сараевскиот филмски фестивал, нагласувајќи дека фестивалот, кој е создаден во воена зона, продолжува да напредува 30 години по неговото основање, но дека „неговите корени сè уште го дефинираат неговиот карактер“
Почнувајќи со образложението дека од 1992 година српските сили биле под опсада во градот Сараево, безмилосно го бомбардирале и го прекинале снабдувањето со електрична енергија, греење, вода и редовно снабдување со храна, тие нагласија дека излегувањето надвор поради снајперите е чин опасен по живот.
„Сепак, тоа беа условите во кои заживеа Сараевскиот филмски фестивал. Прославувајќи ја својата 30-годишнина, фестивалот, кој трае до петок, стана главен настан на филмската индустрија за балканскиот регион, но неговите корени сè уште ја дефинираат неговата карактер“, се вели во воведот на текстот на Њујорк Тајмс.
Појаснувајќи ги околностите на војната во Босна и Херцеговина, тие наведуваат дека Мирсад Пуриватра, основачот на фестивалот, живеел во подрумот со другите членови на, како што ги нарече, „панк“ колективот – уметници кои работеле во театар, музика. и филм.
По неколку месеци сфативме како физички да преживееме, но потоа се запрашавме: „Како ќе преживееме психички?“, изјави Пуриватра за овој американски медиум. Тие објаснија како Пуриватра и неговите соработници почнале да поставуваат претстави во подрумот и да ги повикуваат уметниците да создаваат инсталации.
На крајот веста за овие напори стигна до меѓународните медиуми, кои ги инспирираа писателите и уметниците надвор од Босна да го посетат Сараево и да ја подигнат свеста за состојбата на градот преку акти на културна солидарност.
„Логистиката за создавање кино без електрична енергија се чинеше невозможна, но Пуриватра им ја пренесе желбата на Сузан Сонтаг и нејзиниот син Дејвид Рајф – двајца од најважните сојузници на опколената уметничка заедница – кои потоа разговараа за ова прашање со војниците од Обединетите нации. мисија за помош Неколку недели подоцна, „двајца момци ни тропнаа на врата со генератор и педесет литри бензин“, се сеќава Пуриватра.
Тие објаснија дека еднаш неделно организаторите прикажувале VHS ленти од библиотеката на Академијата за изведувачки уметности, но како што поминувало времето и растела нивната меѓународна мрежа, програмата во нивното излитено кино – прием: една цигара – станува сè повпечатлива.
„Додека другите независни групи низ Сараево, исто така, организираа проекции и изведби, колективот на Пуриватра имаше намера да создаде легитимен фестивал и да стане „дел од светот како што треба, со вистински проектори и технички професионализам“, според Њујорк Тајмс, за што Пуриватра објасни дека тоа е „наша форма на отпор“.
Јасмила Жбаниќ исто така за Њујорк Тајмс изјави дека како студент „нашле спас во градското подземно кино“.
„Се сеќавам дека присуствував на една од проекциите во подрумот – дури и во лето таму долу секогаш беше студено. Ја гледавме „Девојката од фабриката за кибритчиња“ на Аки Каурисмаки – рече Жбаниќ. Копија од филмот VHS испратија програмерите на Меѓународниот филмски фестивал во Берлин Години подоцна, кога од Жбаниќ беше побарано да претстави формативен филм на истиот фестивал, нејзиниот избор беше очигледен: „Тој филм, одлуката да го испратам и да го прикажам, ми го промени животот“, рече таа.
Фестивалот беше „симбол за тоа како може и треба да изгледа регионот“, рече Жбаниќ, бидејќи за време на настанот луѓето „со задоволство соработуваа и градеа нешто убаво“.
Иако фестивалот сè уште нема инфраструктура и финансирање на постарите и поголемите регионални фестивали во Хрватска и Србија, тој растеше и се трансформира многу побрзо, бидејќи неговите организатори не се заинтересирани за пропаганда или националистички сфаќања за босанската култура“, додаде таа.
Јован Марјановиќ, директорот на Сараевскиот филмски фестивал, почнал да работи за организацијата пред повеќе од 20 години, а за Њујорк Тајмс изјави: „Тоа е 30-годишнината, па очигледно треба да погледнеме наназад, но тоа секогаш било дел од фестивалот. ДНК“, рече Марјановиќ, посочувајќи на долгиот дел наречен „Соочување со минатото“ во кој се истакнуваат филмови кои се занимаваат не само со прашања од историјата на поранешна Југославија, туку и со неодамнешните превирања на места како Либан и окупираните палестински територии.
„Кога фестивалот првпат започна, се работеше за реконструкција – за привлекување внимание на знаменитости кои сè уште служат за цел и треба да се обноват“, продолжи Марјановиќ, „Но, сега ја завршивме реконструкцијата на зградите уништени од војната. Станува збор за нови Сакаме да гледаме во иднината.
