За каков патриотизам зборуваат кога ја продадоа, дадоа и подарија земјата? Никогаш не било полошо. Важно е само да се биде член на СНС или нивен симпатизер. Партијата ја презеде, ја украде земјата. Ја користи клан кој одлучува за сè
РАДМИЛА СТАНКОВИЌ
Ја напуштаме кафеаната „Монаси“ каде што разговаравме и Светлана буквално ја запира на улица една убава девојка: „Светлана, ти благодарам што постоиш, што те имаме. Немаме многу луѓе како тебе кои се толку храбри и не се плашат јавно да зборуваат за неправдата што нè погодува. Тоа ни значи многу!“ Светлана ѝ се заблагодарува и одговара: „О, има многу од нас, сè повеќе и повеќе секој ден.“ Влегуваме во таксито, јас излегувам порано, таа си оди дома и ме информира дека таксистот не сакал да ѝ наплати за возењето. Што, знам, не е прв пат. Јас самата бев сведок на тоа еднаш.
Се чини дека немала ваков вид популарност меѓу луѓето уште од времето на „Подобар живот“, но смета дека денес е се поинаку, позначајно и многу поблиску. Вели дека ѝ пристапуваат луѓе од сосема различни возрасти, постари и средовечни, но особено млади, студенти и пред студентското движење, кои ги читаат нејзините интервјуа и ѝ велат „благодарам што го правиш ова за нас“!
По долго време, Светлана Бојковиќ ја доби улогата што само можеше да ја посака. Станува збор за претставата „Секоја птица во своето јато“, во режија на Дино Мустафиќ, која премиерно беше прикажана на 27 март во Белградскиот драмски театар. Десет дена пред премиерата, на 17 март, почина сопругот на Светлана, кариерен дипломат, пензиониран амбасадор Славко Круљевиќ. Актерката отсуствуваше некое време додека не се собра, како што можат само вистинските професионалци и најголемите уметници, а на премиерата во БДП доби овации, како и нејзините колеги.
Зошто Леа, која ја играте во оваа претстава од Вазди Муавад, ви беше толку важна во овој момент?
– Долго време во текот на мојата кариера играв голем репертоар. А потоа доаѓа до некои години кога веќе не е така, едноставно не добиваш улоги што ти значат нешто, што вредат, во кои можеш да се изразиш на возраста што ја имаш. За жал, така е кај нас, но не е така насекаде во светот. Затоа лесно отидов во Финска со Славко кога стана амбасадор, бидејќи сè што правев неколку години пред тоа веќе не беше предизвикувачко за мене. Лесно се откажав од тоа, мислев засекогаш и дека ништо ново нема да ме чека. Кога се вратив од Финска, веднаш го добив Шекспир и тоа беше предизвик за мене, бидејќи дотогаш никогаш не го играв овој голем писател. Сакав да поминам низ Шекспир барем во една претстава.
Леа не е толку голема улога колку што е предизвикувачка.
– Тоа е важна и добра улога, има многу што да се направи. Ретко е да се добие таква актерска задача на оваа возраст, а јас сум стара, колку таа хероина. Леа има 50-годишен син и внук кој е млад човек. И многу долго време, таа ја носи маката во себе, со која се бори за да не ја реши својата семејна драма, да открие голема лага што трае веќе половина век. Таа е една од силните жени, меѓутоа, има и своја страна, која се открива во некои монолози. И тоа беше многу интересно и предизвикувачко за мене, и со задоволство прифатив да ја играм таа необична жена.
Таа тема е нешто што не се користи во нашата средина.
– Во регионот, ова дело се играше само во Словенија и Македонија. А сега во Белград, за прв пат на српски јазик. За моја голема радост, ова беше мојата прва соработка со режисерот Дино Мустафиќ. Ги следев некои од неговите изведби и се разбиравме многу добро и се согласувавме од самиот почеток. Сега, за прв пат, слушнав од него дека целата војна ја поминал во Сараево, и останал сосема неповреден, здрав човек.
„Секоја птица во своето јато“ е ужасна приказна за долгогодишниот конфликт меѓу Арапите и Израелците, но во основата на сè и под сè, постои потрага по идентитетот на секоја личност. Секој од нив во таа приказна има свој проблем. Леа има неостварен мајчински идентитет, бидејќи не родила, туку посвоила. Нејзиниот сопруг има свој проблем, а најголемиот проблем со идентитетот ќе биде нивниот посвоен син, кој, без да знае, целосно се одвоил од нив. Целата приказна е обоена од љубовта меѓу двајца млади луѓе кои се нашле во Америка. Тој е внук на Леа, Евреин, а таа е Арапка. Шокантно.
Исто така, беше убаво и трогателно кога студенти од Србија и овој град се сретнаа во Нови Пазар овие денови, кога покажаа дека никој не покажа колку Санџак е во Србија потопло, поискрено и повидливо од нив.
Плачев од радост, а работата е многу едноставна. Она што го видовме во Пазар е нешто нормално, само наслагите од минатото и политичките конфликти предизвикаа луѓето да се дистанцираат едни од други, да бидат ирационално лути. Овие деца што ги чекаа и сите што дојдоа се ослободени од тоа лошо минато, тие се чисти и искрени во своите верувања. И кога ќе помислам на гулабот што го пуштија двајца млади луѓе, гушкајќи се, дури и сега ми доаѓаат солзи на очите.
Назначувањето на вашиот сопруг за амбасадор во Финска (тој ја покриваше и Естонија) беше погрешно протолкувано од претседателот на Србија во последните години, особено кога станавте член на ПроГлас.
-Дури и пред тоа, кога го изразив моето мислење во интервјуа за овој систем, кој е таков каков што е, за жал, бев обележана. Славко стана амбасадор во 2012 година. Тој отиде по наредба на Борис Тадиќ како претседател на Србија, а ние отидовме таму на 16 март 2012 година. Денешниот претседател на Србија тогаш беше прв вицепремиер. Кога дојде во Хелсинки една година подоцна, тој беше премиер. Останавме во Хелсинки малку подолго од четири години, се вративме во ноември 2016 година. Во јуни истата година, Славко го заработи правото на пензија и побара да се врати. Го задржаа до ноември.
Тогаш зошто претседателот постојано повторуваше дека сте лути што не го продолжил мандатот на Славко во Финска?
– Тој не беше задолжен за тоа. И веќе видовме дека претседателот кажува секакви работи и дека без разлика што вели, тој едноставно, извинете, лаже. И толку упорно. Тој има гебелсовско верување дека лагата повторена сто пати станува вистина. И тој се држи до тоа не само во овој случај, туку и на секој план каде што му одговара. Јавно ја негирав оваа лага, а тој ја повторуваше истата реченица по секое негирање.
Претседателот и вие официјално се сретнавте во Хелсинки?
– Кога дојде како премиер, рече дека е среќен што ме запознал. Пред тоа, бев во Белград две недели, и ми кажа колку интервјуа сум дала во тој период. Му одговорив дека тоа е мртва трка меѓу мене и него. Тој се насмевна и рече: „Јас баш и не сакам да се фотографирам!“
Колку Славко беше погодени од навредите од претседателот?
– Не сакаше да ми покаже колку тоа го погодило, но верувам дека го погодило. Тој го напиша и својот демант, кој беше објавен во Данас. А тука е и неговото писмо во кое бара да се врати, што не е вообичаено, бидејќи сите сакаат да бидат таму што е можно подолго. Додека бевме во Финска, тој беше разочаран од МНР. Тој пишуваше извештаи како амбасадор, а централната канцеларија со која контактирате во земјата мора да ви даде нешто да одговорите, да коментирате. Одговорите од штабот најчесто отсуствуваа. И не само тој. Тоа значи дека преземањето на државата веќе започна тогаш.
Славко беше надвор од политиката, но тој беше ваша поддршка од почетокот на вашето условно политичко вклучување?
Се разбиравме целосно, се сложувавме многу добро, немаше да можеме да живееме заедно толку хармонично ако немавме исти погледи на животот воопшто. Тој ми беше голема поддршка во сè. Потоа почна да се разболува и излегуваше сè поретко. Но, тој секогаш чекаше да се вратам дома, да разговараме, го интересираше сè, особено ПроГлас. Сметаше дека е чест за мене да бидам во тоа друштво и дека тоа е израз на почит кон мене како личност.
Неговата болест беше причината што отсуствувавте од активностите на ПроГлас во последните месеци.
– Прво, неговото здравје се влоши, а потоа и јас се разболев, ова се случува од јануари до сега.
Дали повеќе ве интересира што се случува сега?
– Сè стана толку хаотично, а јас сум доста исцрпена. Сè уште сум силно погодена од неговото заминување. Се борам, припаѓам на оние што сакаат да живеат. Тој беше болен, но не очекував дека ќе заврши вака. Секој пат кога одеше во болница некако завршуваше успешно и овој пат бев убедена дека ќе биде така, но за жал не беше. Тоа е тежок удар за мене. Ми треба време да се стабилизирам, психички и физички.
Во овој момент, никој не би ве разбрал подобро од Мира Ступица. И двете ги имавте вашите први сопрузи актери, таа Мавид Поповиќ а вие Милош Жутиќ, а со нив добивте и ќерка. Вашите други сопрузи беа истакнати режисери. Бојан Ступица на Мира почина на шеесет години, вашиот Муци Драшкиќ на 67 години. Третиот сопруг на Мира беше политичарот Цвијетин Мијатовиќ, вашиот беше дипломат.
– Двете дури имавме и ист професионален почеток. Мојата прва улога беше Љубица во Ѓидо. Тоа е пеење и снимање, а Мира ја играше таа улога на самиот почеток од нејзината кариера со Мавид.
На што најдобро се сеќавате од Мира?
– Ја обожавав нејзината животна енергија, имаше прекрасен глас, а нејзиниот смеа избувна како гејзир. Беше паметна и мудра жена. Животно мудра. Што може да се види во нејзината книга „Шаст сол“. Беше духовита, можеше добро да зборува и пишува.
Мира рече дека возраста ѝ дала дополнителна храброст повеќе да не се согласува со ништо што не ѝ одговара. Што ти донесоа годините?
– Токму тоа го направија, ги зајакнаа моите ставови, но не ми одзедоа ништо, бидејќи, секогаш се држев до насоката што ја поставив за себе. Никогаш не успеав да се претворам во пресметлива личност и воопшто не се каам за тоа. И кога понекогаш губам нешто, не се грижам. Можам да се грижам само ако не направам нешто добро, но знам дека не ми треба никој да ми каже. Оваа возраст има разни предности, ако си здрав, фала му на Бога.
Вашата ќерка Катарина Жутиќ неодамна премиерно се појави како режисерка и актерка во претставата X + Y = O во која некогаш игравте вие и Петар Краљ. Како ја гледате Каја денес како актерка, сликарка, режисерка?
– Навистина сум горда и смирена, бидејќи долго време, како секоја мајка, се грижев што ќе се случи, како ќе се развие,што ќе се случи … Дури и пред короната, чувствувајќи го вишокот време, но и желбата да се изрази, таа запиша режија и ја заврши. Имаше дипломска мастер претстава во Ателјето што беше на репертоарот некое време. Не сакаше да ја режира оваа претстава, туку само да глуми. Ѝ реков „можеш да го направиш тоа“. И на крајот го направи многу убаво. Тоа е нејзина работа и таа и Дејан Луткиќ играат прекрасно.
Која беше најважната личност во вашиот живот, кој би ви кажал вам дека можете да го направите тоа?
– Славко, но тогаш веќе можев сама да го направам тоа. Миша, секако, ме поддржуваше, но тоа беше времето на мојата рана младост, а тоа ги вклучува и тие први 16 години глума кога плачев по секоја премиера. Муци ќе речеше „Па, во ред е, што има јас тука да ти помагам?“ Славко ме гледаше од поинаква перспектива и беше полн со пофалби. Но, исто така, неговите критики секогаш беа точни и конструктивни.
Дали сегашниот случај со театарот Шабац ви е добро познат?
– Тој театар имаше славна историја и сè полуде кога демократите дојдоа на власт во тој град и го откажаа претходното име на театарот „Љубиша Јовановиќ“. Имаше емисија на радио каде што ти и јас разговаравме во живо, а Мира Ступица одговараше по телефон. Разговаравме зошто и колку беше лоша таа одлука, меѓутоа, ништо не вредеше. Денес прочитав во весник дека новиот менаџер забрани читање весници во театарот, јадење во театарот и напуштање на градот за време на театарските должности… Што друго да кажам. Никогаш не било полошо од ова во сите сегменти на општеството, во сите области на животот. Важно е само да се биде член на СНС или нивен симпатизер. Партијата ја презеде, ја украде државата. Ја користи клан кој одлучува за сè.
Актерите се особено важни за оваа влада кога им се допаѓаат, а особено ги каменуваат кога не се согласуваат со нив.
– Ако театарот не е уништен повеќе од 2000 години, не можат ни да го уништат. Тоа е секојдневна потреба на луѓето. И ова е докажано 2000 години. Нема влада што би можела да го уништи, а ни оваа нема. Ќе се игра на мраз, но ќе се игра. Сега нивните пониски функционери ја лансираат тезата дека театарот треба да се приватизира. Па кој ќе го приватизира, тоа е неисплатливо за нивните тајкуни затоа што мислат само на профит.
За нив, мерката на театарот е Жељко Митровиќ со неговиот театар.
– Секако, тоа е тоа. Нека го има тој своето, а ние ќе го имаме нашето. Во нашата култура, најголемиот проблем е што политиката се меша во културата на најлош можен начин, избирајќи луѓе кои едноставно не се дораснати на работата. Нашата активност им е непозната, исто како што културата им е непозната воопшто. Тие не знаат дека културата е начин на живот. А каков е нивниот начин на живот? Културата го вклучува и односот кон другите луѓе. А каков е нивниот став кон луѓето кои не се членови на нивната партија? Ова се луѓе измстени од реалноста и од нормалниот живот, нема солидарност или емпатија. Важно е само да се биде член или симпатизер на СНС, да се потчукнуваат по гробт и да се биде подобен. Експертите во која било област на науката се добри само ако се квалификувани.
А мерката за подобност е само патриотизмот што го пропишува оваа влада.
– Тоа е тешка манипулација. На овој начин, владата се обраќа на својата машина за гласање. Каков патриотизам кога земјата беше продадена, дадена и подарена? Каков патриотизам е тоа кога земјата е уништена и претворена во депонија? Дали е патриотизам да се каже дека ќе бидеме богати ако литиум се ископа тука, а знаеме колку Конго е „богат“ откако пристигна Рио Тинто?
Народот нема ништо од тоа, ништо воопшто. Значи, сè е лага по лага, ветување по ветување и тотален колапс. Сега е ред на образованието. Милошевиќ го започна тој пат во 1990-тите, но не стигна до тука. Тој е виновен, бидејќи токму во негово време започна врската со криминалот.
Постои една поучна приказна на која неодамна ме потсетивте. Да им ја раскажам на нашите читатели?
– Една странска новинарка, мислам дека беше од Холандија, присуствуваше на основачкото собрание на JUL, каде што Мира Марковиќ го постави следново прашање: „Која организација ги држи своите членови најцврсто поврзани? Некој рече мафијата, а таа одговори: па, тоа е она што ќе го направиме и ние!“ И сега го усовршивме.
Добар дел од она што го зборувате укажува на големите поделби што се појавија во последните десет години во општеството и за кои оваа влада е најодговорна.
– Секогаш и секаде е одговорна само владата. За жал, приказната за четниците и партизаните не е завршена, тоа е вирус што тешко се извлекува од организмот на државата, односно од народот. И што е причината за тоа, повторно? Се враќам на образованието, бидејќи повеќето од машините за гласање се луѓе кои се недоволно образовани и полесно се манипулираат од владата. Тие добиваат 100 евра, ова и она, и велат „претседателот ми го даде“. Па, тој не го извади од џеб. Кој плати за храната, водата и сè друго на Ивковата слава во Белград? Ние, без пари. Луѓето беа донесени бесплатно, рај на земјата, царски за нив. Имаше неограничена храна и пијалоци бесплатно, можеше да се однесе дома, носеа столчиња, вода, сокови… Земете што сакате, само за да можеме да останеме на власт.
Тешко е да се најде пример каде што лидерот на државата јасно и јавно кажува дека само оние што се негови се добри, а сите други не се добри, и се бори против нив за да ја спаси Србија?
Дали се бори да ја заштити Србија? Од кого? Од вашиот народ? Тој ја штити Србија од голем, можеби најголемиот дел од својот народ. Што штити, кого штити? Тој ја задржува својата власт.
Опасноста од поделба доби огромни размери. Ова води до конфликт, до ужас на секој нормален човек во Србија, патот кон граѓанска војна и гол пат кон диктатура. За оние кои велат дека Тито бил диктатор, јас, кој сум живеел доволно долго, тврдам дека не било така дури ни во времето на Тито. За почеток, дека Тито не се појавувал секој ден на телевизија да зборува за сè и сешто. Нашиот претседател знае сè, разбира сè, држи предавања за сè, јас сè уште чекам да се породи!
(авторката е новинарка на неделникот Радар)
