Оваа стратегија води до изолација: другите „не ве разбираат“ и не ги прифаќаат вашите тези. Бугарија повторно е на работ да се изолира за важни надворешнополитички прашања како Северна Македонија и Украина. Наводно, во одбрана на некои врвни национални интереси, земјата негува меѓународна средина во која дури и нејзините сојузници почнуваат да гледаат чудно
Во својата надворешна политика, Бугарија често се потпираше на контроверзна стратегија: отворен цинизам во одбрана на себично формулирани национални интереси. Оваа стратегија речиси никогаш не функционирала добро, но ние продолжуваме да го правиме тоа до ден-денес. Во 1913 година, на пример – по успесите во Првата балканска војна – Бугарија имаше можност да добие (и со согласност на големите сили) територија поголема од негуваниот сон за Сан Стефано. Но, сакајќи да додаде повеќе земја во Македонија од веќе договореното, земјата непромислено се фрли во „братоубиствена“ битка со сојузниците, кои сè уште ги обвинуваме во нашите учебници по историја за нашата следна национална трагедија. Кога отворено се обидувате да го максимизирате сопствениот интерес на сметка на другите, барем не ги обвинувајте дека се реципрочни во одговорот.
Всушност, себичниот цинизам води до изолација: другите „не ве разбираат“ и не ги прифаќаат вашите тези. Бугарија повторно е на работ да се изолира за важни надворешнополитички прашања како Северна Македонија и Украина. Наводно, во одбрана на некои врвни национални интереси, земјата негува меѓународна средина во која дури и нејзините сојузници почнуваат да гледаат чудно. А, таквиот амбиент не е поволен за остварување на никакви национални интереси. Напротив, ги поттикнува другите да се однесуваат што е можно посебично и понељубезно кон нас.
ТЕЗИ Фокусот на овој текст е Украина, но не треба да се занемари следниов парадокс: го поддржуваме брзиот пристап на Украина во ЕУ, но сме против брзиот пристап на Северна Македонија. Само оваа речиси логична контрадикторност покажува дека нешто сериозно тргнало наопаку во главите на нашите надворешно-политички стратези.
Во однос на Украина, отворениот цинизам на владата, оправдан со себично дефинирани „национални“ интереси, веќе стана срамен. Луѓето на високи позиции во земјава ги поддржуваат оние кои и од човечки аспект би довеле вцрвенување во нивната артикулација:
– Нема да испраќаме оружје за да не го продолжиме и продлабочиме конфликтот во Украина;
– Ако испратиме оружје, стануваме директен учесник во непријателствата и цел на Русија;
– Ние сме мала земја и затоа немаме сериозни заложби за конфликтот;
– Треба да размислиме за времето по војната, кога повторно ќе разговараме со Русија и Путин за нафтата, гасот итн.;
– Нема смисла да се испраќа воена помош, бидејќи Русите ќе ја бомбардираат по пат;
– Воена помош нема да биде испратена, бидејќи Украинците можат да ја користат за агресија врз Донбас;
– Другите и онака испраќаат доволно воена помош;
– Ние не испраќаме оружје во Украина, но нашите воени погони се гушат со производство во последните месеци и тоа е добро за економијата;
– Доволни се три месеци солидарност со Украинците;
– Нашата цел е да ја запреме „братоубиствената“ војна во Украина без разлика како таа ќе заврши;
– Ќе испратиме заштитна опрема, но прво да им биде поделена на етничките Бугари …
Авторите на овие матуранстко -студентски дипломатски сери, за жал, го окупираат врвот на бугарската политика: од претседателската функција, преку важни министерства, до поранешни премиери на земјата. Згора на тоа, ваквите бисери се шират како знак на „национално одговорно“ однесување.
И не случајно во буфонот „Кој е најголемиот патриот“ од Преродба се издвојуваат со тезите дека од целиот украински конфликт треба да не интересира само што се случува со Бугарите – граѓани на Украина, морнари во Мариупол. , но повеќето веќе кај Бугарите кај нас.
Грешки во ставовите.
Проблемот со стратегијата на отворен цинизам во изразувањето на себично формулирани национални интереси не е само морален. Всушност, оваа стратегија има внатрешен недостаток што ја прави контрапродуктивна. И, затоа не е само лоша среќа што следејќи ја оваа стратегија, често сме доаѓале до национални катастрофи.
Прво, оваа стратегија генерално претпоставува дека за да победиме, некој друг мора нужно да изгуби. И, тука не се работи за големата амбиција за проширување на територијата (која, фала богу, веќе ја напуштивме), туку за сметки од типот дека за да победиме, Украина мора брзо да изгуби. На пример, за да има поевтина енергија и да ги запре режимот на санкции, добро е Украина да се предаде и да ја изгуби војната.
Второ, оваа стратегија често се изразува со обично самозадоволство: ќе уживаме во заеднички добра, како што се безбедноста и одбраната гарантирани од НАТО, но ќе се обидеме што помалку да придонесеме за заедничките напори. Другите и даваат доволно помош на Украина, зошто ние? Други да воведат санкции, но ако можеме да продолжиме да користиме руски суровини итн.
KАКОВ ПАРТНЕР Е БУГАРИЈА? Следејќи ја стратегијата на отворен себичен цинизам, Бугарија ризикува да стекне углед на партнер кој нема да се колеба да го „искористи“ останатите, ако и се укаже можност. Како партнер кој ги искористува другите и не придонесува сразмерно на нивните можности.
Токму оваа репутација е во срцето на самоизолацијата на земјата и на нејзината позиција во ситуација кога партнерите престануваат да ја разбираат. Кога на овие проблеми ќе ги додадеме и преостанатите проблеми на нашето советско наследство – на пример уништените служби – станува јасно зошто довербата во Бугарија не е висока. Холандски пилот на Ф-35 се пожалил дека Бугарите се понудиле да откријат тајни за авионот за одредена сума. Холанѓаните страдаат од друга репутација – дека не лажат.
Големата задача на бугарската надворешна политика е да се раздели со стратегијата на отворен цинизам во одбрана на себично формулираните национални интереси. Затоа што недостигот на доверба во земјата директно се изразува во недостаток на инвестиции, неподготвеност за интеракција и заеднички проекти, полоша поврзаност и деловно опкружување. За да се надминат овие проблеми, постојат две главни прашања на кои мора да се обидеме да одговориме на меѓународно ниво:
- Како да победите без да ги изгубите другите, а особено нашите партнери:
На пример, како Бугарија може да ги брани своите интереси без да загубат нашите партнери од НАТО и пријателска Украина? Како да победиме во односите со Северна Македонија, а да не го загубиме успехот? Како земја со поограничени ресурси, Бугарија треба да се потпира главно на стратегии за соработка, а не на стратегии во кои целиот профит е за нас, а загубата е за другите;
- Како да профитирате од општите добра без да бидете во искушение да ги избегнувате плаќањата за нив:
Европските и атлантските интеграции создаваат заеднички добра – безбедност, заеднички простор без граници, чиста животна средина, владеење на правото итн. Бугарија ќе биде успешна не само кога ќе се манифестира како корисник на овие добра, туку и со придонес во нивното создавање и одржување. Дали правиме доволно, на пример, да ги наметнеме вредностите на ЕУ на Балканот? Дали учествуваме рамноправно со другите во заеднички напори, на пример во врска со воениот конфликт во Украина?
Ако искрено одговориме на овие прашања и ако преземеме соодветни мерки за да ги исправиме нашите сегашни цинични политики, не само што ќе се срамиме, туку ќе имаме и далеку поуспешна надворешна политика. И тогаш навистина ќе ги оствариме нашите надворешнополитички цели, а надворешната политика нема да ја користиме само за да ја скокоткаме нашата национална гордост.
(Дојче веле)
