И покрај сите оптоварувања, српското општество уште еднаш ја покажа својата намера да гради култура на меморија и да го погледне минатото во лице, наместо кукавички да гледа настрана. Наше е да ја направиме таа култура на сеќавање фер пред другите и кон нас самите – констатираат уредниците на „Данас“ во заедничкиот коментар по повод гледаноста на серијата
Нема сомнение дека гледаноста на долгометражната ТВ-серија „Семејство“ е резултат на личните сентименти на гледачите од Србија кон апсењето на Слободан Милошевиќ и неговото испрашање во Хаг. Свој удел имаат и оние елементи кои треба да бидат на нивото на професионално изработена (снимана во голкема тајност) што секако се случило, за што говори и екиптата која ја реалирала. Секако останува да се види колку таа е соодветна на вистината за тој настан а колку (или во кој обем) е искреирана, како слободна уметничка импровизација?
Дневниот весник „Данас“ во редакцвискиот коментар од 3 април годинава се ообидува да ја отвори таа дилема. Основен став е дека деријата „можеби не покажа доволно настани од блиското минато верно и политички правилно – како Слободан Милошевиќ беше уапсен пред точно 20 години. Но, тоа јасно откри неколку важни факти за нашата сегашност“ – е клучната констатација на коментарот (https://www.danas.rs/dijalog/redakcijski-komentar/porodica-i-reakcije/).
Прво, се продолжува во коментарот, треба да се согласиме дека сегашната српска опозиција сепак е целосно во право. Моќта на Српската радиотелевизија е огромна, односно нејзиното влијание врз свеста на луѓето. Серијалот „Семејство“ прикажано во ударен термин на РТС, ја наметна темата на меморијата во српското општество и ја подигна епската моќ што во огромна мера ја има приказната за Милошевиќ. Сите други мораа да го следат тоа.
Второ, се продолжува во коментарот, главната тема што се дискутира во Србија стана како завршува диктатурата. Тоа е добро, малку заздравувачко и многу придонесува за подобро разбирање на сегашноста и режимот на Вучиќ. Ова секако е важна компонента во коментарот!
Трето, се продолжува во коментарот, колку и да беше вистинската намера на креаторите на серијата, но една од нејзините пораки е рехабилитација на ДОС. Во прогресивната сегашност, времето на владеење на оваа група, т.е. нејзините основни партии на ДС-ДСС од 2000 до 2012 година, беше означено како грабеж на зло, време на регресија. ТВ-рехабилитацијата на ДОС, сметаат уредниците на „Данас“ крие и стапица за сегашниот режим на Вучиќ од „златното доба“. Додека ДОС не биде претставен на јавноста во добро светло, нема да биде можно да се обесхрабри Српската напредна партија.
Четврто, тврдењата дека серијата уште повеќе се обидува или ненамерно произведува рехабилитација на самиот Милошевиќ, едноставно не се точни. Милошевиќ е претставен буквално во клучот што важеше за време на неговото соборување. Ако нешто се сменило, тоа не е таа трагична негативна слика за него и Мира Марковиќ, туку светот во кој живееме е следната констатација.
Петто, и покрај сите оптоварувања, српското општество уште еднаш ја покажа својата намера да гради култура на меморија и да го погледне минатото во лице, наместо кукавички да гледа настрана. Наше е да ја направиме таа култура на сеќавање фер пред другите и кон нас самите.
Како изгледа овој „говор“ на „Семејството“ за сегашноста на конкретен пример? На пример, Чедомир Јовановиќ, кој е претставен како херој и некој што преговарал за предавање на Милошевиќ без крвопролевање, за РТС изјави дека гледал 20 минути од серијата на покана од авторот, и дека вистинските ликови не се такви како што се прикажани.
Но, тој откри и, на пример, дека сегашниот генерален директор на РТС, Драган Бујошевиќ, бил тој што му го дал домашниот телефонски број на социјалистот Бранислав Ивковиќ пред 20 години да му се јави и да се обиде да стапи во контакт со Милошевиќ преку него.
Овој детал сведочи и за неформалните канали на моќ и, повторно, за важноста на улогата на новинарите, а Бујошевиќ во тоа време беше новинар во антирежимски неделници.
Добро е да се потсетиме на тој детал дури и денес, кога новинарите на антирежимските медиуми се третираат или само како „негативци“ или како корумпирани „следбеници“ – заклучува редакцијата на овој угледен дневен весник!
Критичарот Златко Црногорац почнува со тоа дека ова уметничко дело најнапред ја потврдува тезата на Толстој за идентитетот на секое среќно семејство, и особеностите на спротивното и несреќното.
Драмата со пет дела „Семејство“ (2021) од Бојан Вулетиќ во непознатиот или можеби долго заборавениот поджанр на серијата „настан“, сепак, не е мелодрамата на Мирјам или ситкомот на Нушиќ-Павиќ. Значи, тој е најмалку споредлив со „Каренина“ на Толстој, но е еден вид на Шекспирова синтеза на личноста.
„Условна метафора за односот помеѓу Ричард Трети и Лејди Магбет од три пролетни дена во Србија во 2001 година. Ценијќи го приемот на сè уште живи актери, (погрешното) разбирање на потесна, но медиумски писмена публика, т.е жанровското запоставување на пошироката јавност како недоволно способна публика, минималното, ако не и доволно (?), Историско растојание од само два децениски настани се очигледни.
Се чини дека возејќи го волкот на бранот успех на минатогодишниот шокантен, но камерен HBO – Чернобил, ние всушност ја избркавме лисицата од српскиот „Дер Унтерганг“ (2004) од Оливер Хиршбигл и Бруно Ганц.
Тогаш е тешко да не се согласите со хипер-квалификациите како објективни позиции на Јурица Павичиќ, која тврди дека ова е најважната регионална серија од распадот на Југославија, до Билјана Србlановиќ кога вели дека „Семејството“ е единствената точна и фер серија.
Со додадената парафраза на нејзиниот цитат на Михиз – за единствената разлика помеѓу добрите и лошите работи, првата што може да има илјада недостатоци и втората само една, лоша сама по себе.
Во историјата на југословенската телевизија, ТВ Белград најчесто прикажуваше и емитуваше разни историски настани и личности за празничниот период на 29 ноември, што беше професија на режисерот Сава Мрмак.
Првите од нив, во средината на 1970-тите, беа „Човекот што го бомбардираше Белград“ за повоеното судење на генералот Леро и „На пат кон предавство“ за истото судење на полицајците на Недиќ, Танасије Диниќ и Драго Јовановиќ.
Следуваа и попознатите – „Распад“ за Тројниот пакт и пучот на 27 март, „Последниот чин“ за апсењето на Дража Михаиловиќ, „Бањица“ и скоро повторениот „Заминување на воинот, враќање на маршалот “.
Конечно, „48 – Заговор и предавство“ за резолуцијата на Информбирото, кое почива во бункерот на РТС од својата ТВ-премиера во 1988 година. Веќе неговата последна серија „Крајот на династијата Обреновиќ“ со 11 епизоди, е неспоредлива со „Семејство“.
(продолжува)
