Секретарот за здравство Хумза Јусаф ќе биде новиот прв министер и лидер на владејачката партија во Шкотска. Тој ја наследува Никола Старџен која е во оставка и ќе се обиде да ги обедини земјата и партијата
ЕЛИОТ ДАГЛАС
Шкотскиот министер за здравство Хумза Јусаф ќе биде новиот прв министер и лидер на владејачката Шкотска национална партија (СНП). Тој ќе ја наследи Никола Старџен, која поднесе оставка во средината на февруари по осум години на функцијата. Јусаф ја освои не само функцијата прв министер на Шкотска, туку се бореше и за лидерската позиција во партијата. Негови главни противници беа министерката за финансии Кејт Форбс и шкотскиот пратеник Еш Реган.
По неговиот избор, 37-годишниот син на имигранти од Јужна Азија стана и првиот не-бел шеф на владата на Шкотска. Јусаф е во шкотскиот парламент од 2011 година и е сојузник на Старџен. Бил на различни владини функции. Тој неодамна беше на удар на критики поради неговиот неуспех да се справи со пандемијата на коронавирус како министер за здравство.
ПРИОРИТЕТИТЕ НА ЈУСАФ Наследникот на Никола Старџен сега има задача да ја обедини не само земјата туку и партијата. Во изборната кампања доминираа прашања како што се истополовите бракови, правата на трансродовите и абортусот.
Партијата е поделена околу прашањето за уште еден референдум за независност од Британија. Британскиот Врховен суд веќе го отфрли шкотското барање за нов референдум за ова прашање.
Неодамнешното истражување покажува дека новиот референдум ќе го повтори резултатот од анкетата од 2014 година, кога 55 отсто од Шкотите гласаа за останување во Обединетото Кралство. Следеше Брегзит и се зголемија поддржувачите на идејата за отцепување, но сега се чини дека повторно се намалуваат, наведува агенцијата Блумберг.
ДАЛИ ШКОТСКА ЌЕ СЕ ОТЦЕПИ? Нема мнозинство за поддржувачите на независноста на Шкотска од последните избори. Но, Шкотите гласаа за Никола Старџен затоа што е добар политичар, а не затоа што нужно сакаат да се отцепат од Британија.
Предвидувањата беа оправдани: Шкотската национална партија (СНП) победи на изборите и ја задржа моќта што ја има од 2007 година. Таа падна на само едно место за апсолутно мнозинство во парламентот во Единбург. Но, земајќи го предвид успехот на Зелените, кои исто така го поддржуваат напуштањето на ОК, поддржувачите на шкотската независност сега имаат невидено мнозинство меѓу пратениците.
Сепак, следните чекори на ова мнозинство се заматени, а изборните резултати ја спречија првата министерка Никола Старџен да изјави дека добила мандат да ја извади Шкотска од ОК. Нејзината партија вети дека ќе работи на одржување втор референдум за независност штом тоа го дозволи пандемијата. Но, легитимноста на таквиот референдум останува под голем правен знак прашалник, бидејќи британскиот екс -премиер Борис Џонсон категорично одбиваше да даде согласност – под какви било околности.
ЕДНО Е ПОБЕДА, ДРУГО Е РЕФЕРЕНДУМ И уште нешто. Без разлика на изборната победа на ШНП, во моментов немаме причина да очекуваме задолжителен успех на поддржувачите на независноста во случај на референдум. Неодамнешните анкети покажуваат дека околу 50 отсто од гласачите би поддржале ваква одлука. И оваа бројка е далеку од удобно мнозинство.
Шкотска е дел од Обединетото Кралство повеќе од 300 години, што значи дека голем дел од нејзините економски и надворешно-политички одлуки се носат во Лондон. Во 1997 година, земјата освои свој парламент, компромис со Лондон за кој многумина очекуваа дека ќе го смири националистичкото чувство. Наместо тоа, сепак, ШНП процвета – прво под водство на нејзиниот долгогодишен лидер Алекс Салмонд, а потоа и под неговиот близок соработник Никола Старџен, кој ја води партијата и земјата од 2014 година. Само во 2014 година, нејзината партија го одржа и првиот референдум за независност на Шкотска, кој го загуби со 45% наспроти 55%. За многу противници на шкотската независност, токму овој факт го дава главниот аргумент против одржување на уште еден референдум: националистите веќе имаа своја шанса, но ја загубија.
Меѓутоа, во текот на изминатите седум години, британскиот политички пејзаж претрпе голем број сеизмички промени. Во овој период трипати се одржаа избори на кои СНП освои повеќе гласови од кога било досега. Британија ја напушти Европската унија, а мнозинството Шкоти воопшто не се согласуваат со оваа одлука. И да не заборавиме на пандемијата, чиј развој наведе многумина да веруваат (со право или погрешно, тоа е друга работа) дека на Шкотска и оди подобро од остатокот од ОК.
Во времето на претходниот референдум, политичарите на шНП сè уште беа прилично неискусни во владеењето, но во текот на последните многу турбулентни години, партијата успеа да го најде своето место како единствена стабилна, прогресивна и прагматична политичка сила во Шкотска која се има изјасни против Брегзит.
Самата Никола Старџен достигна такви височини на анкетите што ќе направи многу политичари во Обединетото Кралство, а навистина и во целиот свет, целосно зелени од завист. А Борис Џонсон, кој многу добро знаеше дека Шкотите не го сакаат особено, не ни стапна во земјата за време на неговата изборна кампања. Меѓутоа, во последниве месеци Старџен беше принудена да се справи со прилично збунет скандал околу наводите за сексуален напад изнесени против нејзиниот претходник и долгогодишен сојузник Алекс Салмонд.
ЗОШТО Е НИКОЛА ТОЛКУ ПОПУЛАРНА? Сепак, нејзината улога во успешната борба против пандемијата и овозможи на првата министерка да заземе речиси претседателска позиција во Шкотска, давајќи ѝ авторитет меѓу сите политички сили како прагматичен политичар кој ја завршува работата и останува доследна на своите убедувања. Старџен доаѓа и од Глазгов од средната класа, факт што остро ја разликува од дипломираните студенти на елитните британски универзитети кои обично ја имаат власта на југот на Шкотска.
Разликата беше голема во една епизода на денот на изборите, кога екстремно десничарската активистка и осуденик Јада Франсен се обиде да ја сруши Старџен пред телевизиските камери на улица во Глазгов. Првата министерка ја задржа присебноста, ја нарече Франсен „фашистка“ и „расистка“ и продолжи незаинтересирана. Потребна е голема фантазија за да се замисли дека друг главен партиски лидер во ОК може да изговори такви недвосмислени изјави
Сепак, едно останува јасно: големата поддршка за Старџен најмногу е поврзана со нејзината личност, особено на позадината на внатрешните борби и постојаниот пресврт во раководството на другите шкотски партии. Што значи дека поддршката на Старџен не е исто што и поддршката на независноста.
За многу гласачи во Шкотска, имаше само една разумна опција на овие избори: Шкотската национална партија. Но, оваа партија би направила голема грешка ако смета дека гласот за неа е и глас за независност
