Сценографијата е добра: темен екран на кој се крева избричената глава на Слави Трифонов. Неговите гримаси зборуваат за светска тага или забоболка. Лудило или ефект на болест? До кога ќе ни ја играат оваа финта?
ИВАЈЛО ДИЧЕВ
Господинот Трифонов не става пред дилемата што ја имаме со Путин со месеци. Дали постои рационален план? Или само сме сведоци на лудило, ефект на некоја болест? Во извесна смисла, дури и најзлобното сценарио изгледа поохрабрувачки, бидејќи барем ќе дознаеме што се случува – тој сака да го освои Донбас, о, добро, ја избегнавме Третата светска војна…
Во случајот на господинот Трифонов, рационалното сомневање е дека тој е „активиран“ – да се запре одвојувањето на Бугарија од руската орбита, да се блокира диверзификацијата на гасот, еврото, реформите во судството и сл. „Кога ќе ви кажат дека не е до пари, до пари е“, вели поговорката. Па, ако сме сигурни дека ИТН само се бори за некоја пара од изградба на патишта, веројатно ќе ни биде полесно. Но која е логиката партија да ја крши државата за да добие пари од неа? Никаква.
Откако му беше одбиено назначувањето на Каримански (овластениот за буџетот – н.з.), господинот Трифонов не кренал телефон на своите партнери, не се осмелуваме да сонуваме за интервјуа. Избезумено бараме други објаснувања – некакви криминални зависности од минатото, неповратени борчови, болнат нарцисоидност? Вистина е дека во жанрот трилер има објаснувања со љубов и љубомора, но изгледа не одговараат на овој лик.
СЦЕНОГРАФИЈАТА Е ДОБРА И тука неизвесноста се засилува. Погледнете го од аспект на сценографијата. Темен екран на кој се крева избричената глава. Како што каучот влезе во сликата, сè уште имавме чувство на битова нормалност – темнината што се спушта сега го обвива бункерот на Facebook-от во мистерија. Гримасите што ја придружуваат изјавата зборуваат или за длабока светска тага или за забоболка (признавам дека Путин го прави тоа попријателски!). Чувството за метафизика е засилено со непривлечната поплава испратена до бугарската држава. Истиот ден, неговата физичка инкарнација во реалниот свет – Тошко – ја избричи главата во знак на протест против предавничките партнери. И бидејќи е втор пат, не ни е тешко да ја дешифрираме симболиката: разделба – жалост – политичка преродба.
Чудни се аргументите со кои господинот Трифонов ја нападна власта, точно триесет години по пукањето на диспечерот на господинот Доган кон Филип Димитров. Дека немало пари во земјата е јасно и спротивно на сите економски анализи: општо се верува дека приходите од трезорот во моментов се повисоки поради инфлацијата. Всушност, Трифонов зборува за 9-те милијарди кои упорно ги бараше неговиот неуспешен мандатар Николај Василев. Во понатамошната кавга се појавија некои 3,6 милијарди, па 3,9 милијарди, па 2, сите со летоци што вееја во студијата. Во меѓувреме добивме детален одговор за 9-те, но Трифонов не најде за потребно да го повлече демиургискиот гнев.
„МАКЕДОНСКО КРОШЕ“ И бидејќи буџетското знаење на шоуменот беше потешко да се убеди, тој реши повторно да се обложи на сигурно: за Македонија ни се подготвува национално предавство. Слушнете нешто, посомневајте се и ајде, партијата лежи на барикадата. Не знам колку пати нашата публика ќе им дозволи да ја пуштат оваа претстава – без разлика за какви позиции, пари или кавги зборуваат, македонското кроше е готово – публиката патриотски се занишува и таа заборава што воопшто очекувала.
Истанбулската конвенција веќе некое време ја игра оваа улога, не знам што ќе измислат во иднина – овие теми се истрошени, колку и да е кретенизирана нашата публика од неодговорните медиуми. Се надевам дека чашата се прели и нашиот сограѓанин ќе разбере дека со ова вето го исипуваат. Дека тоа е штетно за нашиот национален интерес, затоа што не ни е јасно што точно сакаме од Северна Македонија и затоа ништо нема да постигнеме, освен што патриотски ќе не залажуваат пусти политичари. Колку подобро ќе беше господинот Трифонов да испееше „Бело ле облаче“!
Највознемирувачки се идеите на децата за политиката на ИТН. Машка чест, предавства, навреди – се прашувам дали не играат канадско борење на партиски митинзи. И од политиката очекуваме резултати: ништо не ми значи што некој се навредил и си ја избричил главата, ништо не ми значи што некој донел две цистерни течен гас. Можеби се молел, можеби бил понижен, важно е дека успеал. Не ме интересира дали министерот за ИТН се скарал со советникот на господинот Петков, како што сугерира Трифонов, многу поважно е нашата надворешна политика да ја ангажира Европа како гарант дека ќе се почитуваат правата на Бугарите во Скопје.
Субкултурниот момент на оваа забава е засилен со оригинални потези од репертоарот на трилерот. Г- н Балабанов на пример, неочекувано за водителот, извадил лист на кој Кирил Петков имал испишано сатанистички план за предавство на светото вето. Повици за графолошко вештачење. Во некоја прилика, Тошко нуди да се подложи на детектор за лаги, кој ветува живописни снимки. Инаку, во заплетот е вклучена и безличната министерка за надворешни работи, која загубата ја насочува кон некои незаборавни белешки од тајни разговори на наши луѓе со странски дипломати, на кои таа лично не присуствувала, но имала печат „строго доверливо“. Како да не ја чекате следната епизода на серијата?
КОЈ ГЛАСАШЕ ЗА ИТН Сепак, гласачите не се само гледачи. Освен шоуто, што очекуваат од партијата за која гласале не еднаш, туку три пати? Многумина од нив се емигранти и повеќе естетски ги сфаќаат бугарските работи; други очигледно никогаш не биле заинтересирани за политика; други имаат сериозни проблеми со правописот. На фејсбук-страниците, кои очигледно се главната форма на партиски живот, сè уште не можам да најдам ниту едно мое политичко барање. Повисоки пензии или обратно – повеќе пари за бизнис? Поправки на патишта или помали такси? Ништо!
Минатата година ентузијазмот (постовите со три неверојатни гифови со аплауз…) произлезе од тоа што нивните Слави ги казниле политичарите што им дале до знаење. По барањето за ликвидација на коалицијата, се уште има задоволни, бидејќи, нивниот лидер иако доцна сфатиЛ и го направи тоа што треба да го направи (имено, ги казни политичарите, им даде до знаење). Вистината е дека овој пат разочарувањето нагло порасна: „Сите долу! Ќе те нема!“„Ти си истото ѓубре како што Се ситеи“„Сите сакавме да бидеш наш Зеленски, но за жал, не се симна на првата линија“,„Марти забави полни со воздух“. Но, барем не видов ниту еден коментар во кој се критикуваат политичарите – на пример, „не направивте реформи во судството“ или „скративте ДДВ не само за лебот, туку и за сирењето“.
Електоратот што протестира – тоа се луѓе кои НЕ очекуваат нивниот кандидат да владее. Всушност, главното разочарување на овие луѓе е што со нивна помош Трифонов сепак дојде на власт. Затоа, повлекувањето на ИТН им го дава токму она што го сакаат: неуспех на партијата, политиката, државата. Неуспех кој станува одмазда за сопствените неуспеси во животот.
И Трифонов наскоро ќе го разбере ова
Политичарот Трифонов не уверува дека не е политичар, ја презел власта затоа што не го интересира власта, направил партија само затоа што мрази партии. Овој медиумски трик на антиполитика беше актуелен и во други земји – сетете се на циркусите на Бепе Грило во Италија, на Трамп во Америка. Работата е што модата како да избледува и господинот Трифонов наскоро ќе го разбере тоа. Оваа парадоксална поза на почетокот ја погодува имагинацијата, но не можете да останете долго во неа. Често го споредуваат со Костадинов, но ова е заблуда: „Вазраждане“ е опасна, штетна партија, но воопшто не ја игра улогата на антиполитика и ако се случи да дојде на власт, тешко дека ќе ја ослободи доброволно.
ПОСТСКРИПТ Ми се чини дека дури и со двата неуспешни претходни парламенти, беше јасно дека не може да се потпре на ИТН: да се одржуваат јавни политички разговори за да се повредат своите партнери беше негирање на самата природа на оваа тешка професија, како што се политиката и што едноставно не сакаат да го практикуваат (а тоа – надвор од потенцијалните куклари, нарцизам, неискуство).
Коалицијата од самиот почеток мораше да прифати дека нема сигурен четврти партнер и да бара резервни мостови до една од двете опозициски партии, бидејќи беше јасно дека порано или подоцна ќе ги издадат. Точно е дека тоа е во спротивност со високите морални барања на протестите во 2020 година, но гледате, пропорционалниот систем што го избравме претпоставува компромиси.
Колку повеќе партии ќе влезат во парламентот, толку повеќе ќе бидат потребни компромиси. Ако сакате морална чистота – сменете го моделот за да може првиот победник да владее без да размислувате за ништо. И барање до медиумите – не се обидувајте да ги откривате сите тајни на политичарите – транспарентно и политичко не мора да значи синоним.
(Тексст на авторот за ДВ на бугарски)
