Многу интелектуалци констатираа дениовиве дека Хашкиот трибунал беше направен да ја индивидуализира вината, за да не бидат виновни цели нации. Трибуналот во таа смисла не исполни една од своите улоги, а тоа е помирувањето на луѓето од поранешна Југославија
Минатата недела во Хаг заврши жалбената постапка против обвинетиот и првостепено осуден генерал Ратко Младиќ. Прв обитно е одредена казна доживотен затвор и тој се жалеше. Казната не ги опфати сите точки на обвинителството – една од понудените не се прифати. Сега се повтори истата ситуација. Една од точките на обвинението се отфли се изрече истоветна казна: доживотен затвор.
Главниот обвинител на Меѓународниот резидуален механизам, Серж Брамерц, изјави во Хаг дека законски потврдената казна доживотен затвор за злосторства во БиХ му нуди на Ратко Младиќ надеж и чувство дека правдата е можна.
„Се надеваме дека денешната пресуда ќе понуди одредена надеж и чувство дека, без оглед на сè што претрпеле, дека правдата е сè уште можна и важна“, изјави Брамерц пред новинарите.
Им порача на жртвите да не се откажуваат никогаш и секогаш да бараат правда. Тој им се заблагодари на дипломатската заедница и на новинарите, кои „упорно потсетуваа дека тоа не се злосторства од минатото, тоа е сторено пред околу 20 години, а преживеаните сведочат денес“.
Тој рече дека има илјадници случаи кои сè уште треба да се испитаат и изрази жалење што многу сторители на злосторства сè уште се на слобода во поранешна Југославија.
Брамерц вели дека по пресудата против Младиќ, „време е да се прифати вистината“.
„Младиќ е еден од најпознатите воени злосторници во модерната историја. Тој намерно ја искористи својата воена команда за да нападне, убива, измачува, силува и прогонува невини цивили без никаква друга причина, освен нивната националност и религија“, рече Брамерц.
Главниот обвинител подвлече дека Младиќ „поттикнал етничка омраза и ги лажел оние за кои тврдел дека ги брани за да ги оправда своите злосторства“.
„Бидејќи му беше дадена моќ да одлучува за животот и смртта на илјадници невини мажи и момчиња во Сребреница, тој нареди нивно целосно елиминирање и изврши геноцид“, нагласи Брамерц.
Коментарите во Белград беа различни. Главниот уредник на дневниот весник „Данас“, Драгоjуб Дража Петровиќ, вели по повод оваа пресуда дека се е целосно очекувано. Тој додава дека за добар дел од јавноста, Младиќ е сè уште херој, и за разлика од славната и храбра историја на војната што ја имаа Србија во Првата светска војна, што ги прави сите да се чувствуваат горди, поради Младиќ, „кој беше воен водач кој кршеше сè што е вообичаено за војната, се чувствуваш засрамен што припаѓаш на ист народ како него “.
„Мислам дека Хашкиот трибунал беше направен да ја индивидуализира вината, за да не бидат виновни цели нации. Трибуналот не исполни една од своите улоги, а тоа е помирувањето на луѓето од поранешна Југославија, ги разгори непријателствата што постојат, бидејќи се случи Србите да почувствуваат фрустрација од тој суд затоа што ослободи некои луѓе кои извршиле злосторства против Србите, се покажа малку како несмасна институција “, изјави Петровиќ во Нови Дан на ТВ Н1.
Тој потсетува дека војните во поранешна Југославија завршија пред повеќе од 25 години, „и сè уште имате тензии меѓу политичарите, додека меѓу луѓето повеќе ги немате оние огромни непријателства што постоеја по војната“.
„Луѓето се помирија во најголем дел и извлекоа поуки од тие војни, но политичарите сè уште користат тензии за зајакнување на национализмот, тој постои од сите страни. Луѓето се уморија од оваа приказна за војните, најдобро е да се заборави што е можно побрзо, но сепак многу работи поврзани со тие војни остануваат тотално нерешени. Не ја завршивме приказната за Втората светска војна, па нема да ја завршиме ниту оваа “, вели Петровиќ.
„Се работи за одредена политика чиј протагонист, Слободан Милошевиќ, успеавме во еден момент да го срушиме и да го испратиме во Хаг, бидејќи во Србија немаше сила да му се суди. „Ова со Ратко Младиќ мора да се сфати како пораз на политиката што ја уништи Југославија, што ја воведе приказната за етничко чистење“, вели политичарот од Нови Сад Чанак во изјавата дадена по пресудата во Хаг.
Според него, од исклучително значење е одредени идеи дефинитивно да се дефинираат како кривични, а пресудата против Ратко Младиќ и задоволството што го добиле жртвите и нивните преживеани роднини да го добијат целосното значење.
„Во спротивно, сè ќе се претвори во одмазда, а поентата не е одмазда, поентата е да се спречат ваквите работи да се повторат во иднина. Во таа смисла, убедувањето на Ратко Младиќ е бесконечно важно за демократските процеси во самата Србија “, рече Чанак.
Во српската јавност посебно беше апострофира моментот дека една судијака не се согласила со пресудата против Младиќ во Хаг. Се работи за Приска Матимба Нјамбе, која го изсдвоила своето мислење. „Со оглед на природата и тежината на правните грешки забележани во овој случај, за разлика од другите членови на Жалбениот совет, јас би наредил судењето на Младиќ да се повтори пред вториот судски совет. По сите точки на обвинението. Освен обвинението 6 за земање заложници во заедничко злосторничко претпријатие “, изјави таа во посебно мислење напишано на околу 60 страници.
Приска Матимба Нјамбе, која претседаваше со Жалбениот совет, Младиќ во својата жалба „исполнува високи стандарди и ги посочува главните грешки на Судскиот совет“. Според тоа таа „би ги прифатила скоро сите основи на неговата жалба“.
Нијамбе истакна дека поради ограниченото време, а исто така и со оглед на тоа што работи од далечина, според своето одделно мислење, таа се занимавала само со „најсериозните грешки на првостепениот совет“.
Меѓу другото, таа изјави дека, спротивно на ставовите на мнозинството членови на Советот, не се согласува со ставот дека постои заедничко злосторничко дело меѓу поединци во српските сили и раководството на Република Српска за насилно отстранување несрпското население.
Нијамб додаде дека не верува дека постои заедничка цел за такво злосторничко дело, но дека населението во енклавата „сака да замине“. И, со помош на Армијата на РБиХ и на Военото претседателство на Жепче, се постигнал договор за евакуација на луѓето поради воените услови.
„Соодветно на тоа, не можам да заклучам дека каков било присилен трансфер придонел за склучување геноцид или здружување заради извршување геноцид. Како што не можам да заклучам, врз основа на целокупниот доказ од досието, дека муслиманските цивили во Сребреница и Жепа ги енклавираат прогонуваните српски сили со бараната за посебна намера “, напиша Нјамбе во посебно мислење
Нијамбе беше член на судечкиот совет што го осуди Здравко Толимир за геноцид во Сребреница. Сепак, таа издвои мислење од 38 страници, каде што војната во БиХ ја нарече „граѓанска“, го оспори степенот на злосторствата во Сребреница, степенот на вина на раководството на Република Српска и го сметаше Толимир за невин, објави Кликс.ба.
Судијата Нјамбе е родена на 31 декември 1951 година во Замбија. Таа беше избрана за судија на Механизмот за меѓународни кривични судови (МИЦТ) во 2011 година. додека од 2006 година е судија и на Високиот суд на Замбија.
Највисоките функционери на Република Србија сè уште не ја објавија конечната пресуда на Механизмот за кривични судови во Хаг, со кој Ратко Младиќ го осуди на доживотен затвор за воени злосторства во БиХ и геноцид во Сребреница. Премиерака Брнабиќ рече дека не може да ја коментира пресудата и рече дека претседателот Вучиќ ќе зборува за тоа вечерва на седницата на Советот за безбедност на ОН, која веќе се одржа во средата. Досега само министерот за внатрешни работи, Александар Вулин, го искажа својот став меѓу членовите на Владата, како претседател на Социјалистичкото движење, кој оцени дека не станува збор за пресуда, туку за одмазда. Освен Социјалистичкото движење, само Социјалдемократската партија на Србија ја објави пресудата против Младиќ, која ја поздрави одлуката на Жалбениот совет.
Таа рече дека без сомнение, Хашкиот трибунал е политички суд и дека нејзиниот најголем приговор е дека судот не придонел за помирување, но отстранил сè од помирувањето.
„Ми се чини дека сега сме подалеку отколку пред 26 години. „Сега, во некои делови, имаме полоша нетолеранција меѓу народите отколку што имавме за време на тие конфликти, а Хаг даде исклучителен придонес за тоа“, рече Брнабиќ.
Таа додаде дека ако Хашкиот трибунал ја завршеше својата работа како што треба, ако сите погодени од војните почувствуваа правда, тогаш тоа ќе придонесеше за помирување, но ако судот не придонесе Западен Балкан да се придвижи кон иднината, во минатото.
Брнабиќ рече дека правдата генерално не се задоволува, дека никој не одговара за злосторства против Србите, дека осудените исто така биле со понизок ред во командата и добиле минимални казни, и дека српските жртви не добиле правда и тоа благодарение на Трибуналот станаа „жртви од втора класа“.
Премиерката рече дека многумина излегоа од тој суд како слободни луѓе и дека на оние кои беа ослободени им беа дадени „алиби“, а злосторствата беа легализирани.
Брнабиќ смета дека обраќањето на претседателот на Србија, Александар Вучиќ, ќе биде историско и дека никој нема да може да молчи за работите што ќе ги презентира Вучиќ вечерва и дека ќе даде непобитни аргументи за работата на трибуналот.
Таа посочи дека условите во кои живеат Србите осудени за воени злосторства се крајно лоши. Таа исто така оцени дека ова е тежок ден, не само поради пресудата против Ратко Младиќ, и дека смета дека овој ден ќе изврши притисок врз Србија и дека очекува ист притисок во врска со случајот против членовите на Српската радикална партија Вјерица Радета и Петар Јојиќ.
„Тие не се обвинети за воени злосторства, влијание врз сведоци, туку за непочитување на судот. Секој ден тие ни кажуваат за владеењето на правото, а ние имаме судска одлука која вели дека не можеме да ги екстрадираме, бидејќи имаме закон за екстрадиција на луѓе за воени злосторства, но не и за непочитување на судот“, рече Брнабиќ.
Членот на Претседателството на Социјалдемократската партија на Србија (СДПС), Мехо Омеровиќ, изјави дека пресудата против Младиќ е очекувана и значителна победа за правдата и посочи дека не може да има геноцидни народи, туку само поединци кои вршат геноцид .
„Младиќ човек е одговорен за тоа најтешко дело. Тој е најодговорен за сè што се случи во Сребреница. Србија, како членка на ООН, исто така мора да ја признае таа судска пресуда, од едноставна причина што го признава тој Суд! Изјавите на оние кои со години не ја прифаќаат пресудата или ги величаат злосторствата и криминалците нема да ја сменат ниту пресудата, ниту историскиот факт дека се случило “, рече Омеровиќ во писмената изјава.
Тој изјави дека пресудата ја затвора последната страница на Младиќ во работата на Судот, кој „за жал не успеа во својата основна задача – помирување на луѓето во регионот, правда за сите жртви и преживеани од војните во поранешна Југославија“.
