НЕМАЊА РУЈЕВИЌ
Драматичниот апел на вработените во „Јунајтед Медиа“ покажува што може да се случи кога медиумите се контролирани од режимот и корпорациите. Тоа се случува во Србија сега. Ако публиката не го препознае ова, се заканува уште поцрн медиумски мрак
Драган Шолак одамна го продаде својот мнозински удел во „Јунајтед Груп“, но тој остана да ја води компанијата – доста успешно. Ова може да се види од фактот дека неодамна зедоа една и пол милијарда евра само од продажбата на кабелскиот оператор SBB и спортските права.
Со тие дебели пари – од кои поголемиот дел оди кај мнозинскиот сопственик, белорускиот инвестициски фонд BC Partners – српскиот режим практично купи монопол врз медиумите во Србија.
Но, тоа не беше одлука на Шолак. Тој бизнисмен, познат на јавноста само како страшилото на Вучиќ, требаше само да ја спроведе одлуката.
Многу е можно да имало раскол меѓу него и BC Partners. Веста дека Шолак го напушта менаџментот штотуку беше објавена, по што следуваше апел од новинарите и уредниците на „Јунајтед Медиа“, од кој се чита дека Шолак е отпуштен.
Во таа изјава, Шолак се претставува како нетипичен бизнисмен. Всушност, секој друг одамна би го продал заработеното од работењето во Србија и би отишол да работи во земја каде што нема да биде етикетиран како предавник и организатор на „шарената револуција“.
Токму така се однесуваше фондот на БЦ Партнерс. Тие знаат само паричен јазик и не ги интересира дали законот вклучува нафтен бунар, кланици за кокошки или слободно новинарство во балканска земја.
РЕЖИМ ИЛИ КОРПОРАЦИЈА Во Србија, критичкиот збор може да се чуе на многу места – има независни неделници, истражувачки новинари, локални медиуми, подкасти и емисии на YouTube. Исто така, постои и Твитер.
Но, ниту едно од тие места не е ни приближно толку моќен мегафон како N1 и Nova S, двете телевизии на групата United.
Во основа, проблемот (и не само во Србија) е што медиумите се или под влијание на режимот, или се чип за паричната игра на корпорациите, или се на просјачки стап.
Поконкретно, прашањето е што значи заминувањето на Шолак за медиумската сцена и информирањето на граѓаните во општество кое е во бунт седум месеци и не може да ја очекува вистината од режимските медиуми и РТС?
На почетокот, можеби ништо навистина не се менува, како што тврди BC Partners. Во тоа толкување, отстранувањето на Шолак е само логично продолжение на летот од Србија кон пазарите на ЕУ. Бидејќи групата United работи од Словенија до Грција и никаде немала политички проблеми како во Србија.
Впрочем, најголемиот чекор веќе беше направен кога SBB беше продаден и спортските канали беа затворени, а тоа беа двете златни кокошки за компанијата. Оттогаш, уредникот Александар Вучиќ имаше речиси монопол, а неговите (порано телевизии на Телеком) навлегоа во секој дом.
Како што ни кажаа изворите во тоа време, N1 и Nova S беа оставени да висат на тенката линија од договорот според која SBB мораше да им плаќа одредена сума за секоја врска некое време (според нив пет години). Сума доволна за работа имуна на политички притисок.
Тој договор, како и секој друг, може да се раскине, но носи финансиски казни. А прашањето е дали на Вучиќ му е потребна таква драма.
КАКВИ МЕДИУМИ НЕ ЧЕКААТ? Поверојатно е дека двете главни кабелски телевизиски станици ќе работат како што работеле досега, сè додека не истече договорот. Тогаш би можела да ги чека непристојна понуда – да се помират, да ги намалат критиките на разумно ниво и некако да преживеат. Или да се затворат.
Сигурно е дека многу одлични новинари и уредници од тие две куќи нема да се согласат на таква понуда.
Но, каква ќе биде телевизиската сцена воопшто, ако оваа влада преживее? Сите тие ќе бидат поврзани со режимот. Ќе немате каде да работите чесно. Во ситуација на задушен пазар – каде што повеќето огласувачи го слушаат политичкиот ветер – невозможно е самостојно да се финансира скапа гејмерска телевизија.
Ако е така, јавноста ќе мора да се пробие во вилиците на интернетот и на неколкуте мали и независни медиуми што се борат да работат. Без фрегати како N1 и Nova S, кои се 24/7 персонал за програмата, ќе биде многу потешко.
Ако постои лекција за јавноста, тоа е дека конечно мора да научат да плаќаат за медиуми што ги информираат праведно. Да одат на трафика, да се претплатуваат на весници, да донираат на редакциите, да го поддржуваат новинарството.
Без тоа, за сè ќе одлучуваат режимот и корпорациите.
