Пред точно 76 години беше ресетирана Југославија, како држава поставена на сосема нови темели. Пред 64 години беше произведен првиот Фико. Тие две работи се поврзани. Фиќото престана да се произведува до пред 34 години а Југославија издржа уште шест години потоа
МИРОЉУБ СЛАВОСАВЉЕВИЌ
На 18 октомври 1955 година се произведе првата копија на Застава 750, а еден ден подоцна работничката класа беше известена за ова големо достигнување на индустријата на поранешна Југославија. Лиценцираниот „Фиат 600“, со мали измени и неколку варијации во производството, останува на призводна линија до 18 ноември 1985 година, кога се изработи последната копија. Вкупното производство н воизла во фабриката во Крагујевац изнесуваше 923.487 примероци, со што Застава 750 е најпопуларен автомобил на патиштата во поранешна држава.
Мај 1985 година: Фиќо е меѓуградско возило. Ако не верувате во тоа, прашајте ги постарите: отидоа со ова возило онаму каде што денес летате само со авионот“, се вели во слоганот на Застава.
Првите 25 парчиња од овие мали автомобили, кои можеа безбедно да ги запознаат Југословените во моторниот свет, беа претставени пред триесет години, во 1955 година на јавно место во Крагуевац. При тоа секако треба да напоменеме дека Фиќо не е првото возило што се произведувало во градот на Лепеница.
Еден збор или два за историјата. Се започнало и се одвивало во поранешната Крагуевац Тополивница, основана во 1851 година. Потоа објњктот прераснал во артилерискиот оддел, а потоа и во воениот технички институт. Во пресрет на Втората светска војна, военот – технички институт каде биле монтирани 250 камиони „Шевролет“. За овој бизнис е основано училиште во 1939 година, а право на упис им бил дадено на оние кои го завршиле понискиот курс со положен магистерски испит. По војната, автомобилите почнаа да се обновуваат во Крагуевац, од 1953 година. Потоа беа монтирани џипови од типот Вилис 2, кој им служел на американските војници. Истата година, во јуни, Работничкиот совет на ЦЕС разговараше за почеток на трајно производство на возила.
Фиат пред конкурентите како Ровер, Алфе Ромео ..
Наскоро, беше распишан меѓународен натпревар, за да се избере најдобрата понуда за соработка од странство и најдоброто возило за работа со нас. Французите аплицираа со Рено, Англичаните со Ровер и Остин, Американците со споменатиот џип и италијанските компании Алфа Ромео и ФИАТ.
Секое возило мораше да го помине тестот – пат долг 4,450 километри, од кои 1.680 километри беа на исклучително тежок, ридски терен. Скоро непроодни патишта и лошото време беа намерно избрани. На крајот од пробата, ФИАТ ги собра најпозитивните поени со својот AR 51/55. По преговорите на 12 август 1954 година, беше склучен договор за лиценца помеѓу Застава и ФИАТ.
Што и да се мисли денес за правната држава од она време, сепак за тоа кој автомобил ќе се произведува е гледаме распишан меѓународен конкурс со многу строги критериуми! Истата година во март новата sвезда на ФИАТ беше претставена на Саемот за автомобили во Женева. Мал, економичен автомобил, доволно простран за плиткиот џеб на едно западно семејство и доволно стилски фориран за дама во скапа бунда да влезе во автомобилот! И не помалку важно – атомобил кој лесно се снаоѓа и во градовите со поскромна инфраструктура. Новиот автомобил беше посовршен од постариот брат – Fiat 600. Автомобилот е италијански, темпераментен за својата класа, наменет, пред сè. Како што рековме, за купувачот на поскромен буџет. Тоа беа квалитети кои пресудија во одлуката на крагуевачката фабрика да се врзе за популарниот Фиат.
Благодарение на споменатиот договор Застава и ФИАТ, тој хит пристигнува кај нас истата година кога се родил. Иако Fiat 600 со години беше напишан на задниот дел од аспираторот, производствените работници брзо го претворија во Fiat 750, а неговото име останува до ден-денес. Да се каже вистината, улогата на кум му се припишува и на славниот карикатурист Милорад Добриќ, или на неговиот цртан херој, курирот Фиќо, име кое претходно го доби и Fiat 600.
(продолжува)
