ЕСЧП ги поништи сите пресуди за „ФЕТО“, продолжува притисокот кон Турција за враќање на силата на правото
Турција треба да ја прекине употребата на некриминални дејствија за гонење на луѓе под обвинение за тероризам, да ги измени своите широки закони за борба против тероризмот и да преземе неопходни чекори за спречување или решавање на прекршувањата на правата што ги претрпеле стотици илјади луѓе, според Европскиот суд за човекови права (ЕСЧП) одлуката за наставник донесена во вторникот, рекоа адвокатите.
Големиот Совет на ЕСЧП ја обвини Турција за прекршување на три члена од Европската конвенција за човекови права (ЕКЧП): член 6, кој се однесува на правото на правично судење; Член 7 за неказнување без закон; и член 11 за слободата на собирање и здружување.
Одлуката на судот се однесува на Јуксел Јалчинкаја, 57, кој беше осуден за членство во терористичка организација и осуден на шест години и три месеци затвор во 2017 година од страна на високиот кривичен суд поради неговите врски со движењето Ѓулен, обвинет од турската влада за организирање на неуспешниот пуч во јули 2016 година. Движењето силно негира каква било вмешаност во неуспешниот пуч.
Судот ја засновал својата одлука на неговата наводна употреба на апликацијата ByLock, членство во синдикат и здружение поврзано со движењето Ѓулен и дека има сметка во сега затворената банка Асја. Пресудата за Јалчинкаја беше потврдена од страна на највисокиот апелационен суд во 2018 година, додека Уставниот суд на земјата ја отфрли како недозволива апликацијата поднесена од него, што значеше негово исцрпување на домашните правни лекови и поднесување на неговиот случај до судот со седиште во Стразбур.
Големиот совет, каде што ЕСЧП го упати случајот на Јалчинкаја поради неговата сложеност, ја повика Турција да преземе општи мерки како што е соодветно за решавање на системските проблеми, особено во однос на пристапот на турското правосудство кон доказите на ByLock, велејќи дека веќе има 8.500 апликации во судот што вклучуваат слични наводни прекршувања на правата и илјадници веројатно ќе бидат поднесени бидејќи турските власти идентификуваа околу 100.000 корисници на ByLock.
Според Али Јилдиз, адвокат од Брисел, Турција сега е обврзана да ја почитува пресудата на Големиот Совет и да ги преземе неопходните чекори за да спречи слични прекршувања.
„За таа цел, Турција мора да ја реформира својата антитерористичка легислатива и да стави крај на произволните антитерористички гонења“, изјави тој за турска Минута.
Турската влада често е обвинувана дека ги користи антитерористичките закони на земјата за да ги казни своите критичари, а нејзиното одбивање да ги измени контроверзните закони доведе до тоа преговорите за членство со ЕУ да влезат во ќорсокак.
ByLock, некогаш широко достапен на интернет, се сметаше за тајна алатка за комуникација меѓу поддржувачите на движењето Ѓулен од обидот за пуч на 15 јули 2016 година, и покрај недостатокот на какви било докази дека пораките на ByLock се поврзани со неуспешниот пуч.
Одлуката на Големиот совет во вторник, која беше донесена со мнозинство гласови, не може да се обжали.
Ѓокан Гунеш, експерт за меѓународно кривично право и активист за човекови права, на својот профил на социјалната мрежа X рече дека Големиот Совет не само што го испитал случајот на Јалчинкаја, туку и направил значајни проценки за слични апликации. Тој рече дека судот за права може да се соочи со стотици илјади слични барања, покрај повеќе од 8.000 нерешени случаи; оттука, сака турската влада да го реши овој системски проблем со преземање на неопходните чекори.
Илјадници луѓе беа под истрага и осудени за врски со тероризам во Турција поради нивната употреба на ByLock.
Во претходната пресуда во јули 2021 година, ЕСЧП пресуди во случајот на поранешниот полицаец Текин Акгун дека употребата на апликацијата ByLock сама по себе не е кривично дело и не претставува доволен доказ за апсење. Сепак, притворањето или гонењето на луѓето поради нивната употреба на ByLock продолжи со несмалено темпо.
Мустафа Јенероглу, адвокат и опозициски пратеник од Партијата ДЕВА, на Х рече дека ЕСЧП ги потврдил приговорите што тој ги дава со години против осудите на луѓе поради користење на ByLock или кои имаат банкарска сметка во банка поврзана со Ѓулен, кои не се кривични дела.
Јенероглу рече дека одлуката на судот дава одредена надеж за враќање на правото во земјата, но дека е и тажна.
„Турција нема друг избор освен веднаш да се врати на владеењето на правото“, рече тој.
Турција, за која многумина велат дека претрпе ерозија во владеењето на правото по обидот за пуч, беше рангирана на 116-то место од 140 земји според индексот за владеење на правото објавен од Проектот за правда на светот (WJP) во октомври 2022 година. Земјата направи чистка на повеќе од 4.000 судии и обвинители по неуспешниот пуч.
Чистката на толку многу членови на правосудството многумина ја гледаат како обид на претседателот Реџеп Тајип Ердоган да го редизајнира турското судство и да го пополни со провладини судии и обвинители.
Кемал Албајрак, поранешен пратеник од владејачката Партија на правдата и развојот (АКП), во забелешките за Болд Медја рече дека пресудата на Големиот Совет врши притисок врз турската влада, но особено на опозицијата веднаш да го донесе ова прашање на агендата на нацијата и да се погрижи во земјата повеќе да не се одвива гонење врз основа на некриминални дејствија.
Албајрак рече дека отсуството на владеење на правото води до влошување на перформансите на земјата во други области како што се економијата, човековите права и безбедноста, па затоа е од најголема важност да се реши тоа.
Адвокатката Фиген Албуга Чаликушу рече дека најважното прекршување на правата во случајот на Јалчинкаја е кршењето на членот 7, бидејќи јасно покажува дека никој не може да биде прогласен за виновен за дело што не е кривично дело според домашното или меѓународното право, како што е користењето на ByLock апликацијата или депонирање пари во Банката Асја.
Таа рече дека пресудата ќе биде преседан за жртвите на чистката, како и за оние кои беа осудени за членство во терористичка организација поради нивните врски со движењето Ѓулен, иако тие не беа вклучени во никакви акти на насилство.
Во меѓувреме, италијанската федерација за човекови права (ФИДУ) во соопштението на својот профил на социјалните мрежи X рече дека е задоволна што ЕСЧП одлучи дека турското гонење по пучот, кое ги криминализира совршено законските активности во рамките на нејзината премногу широк и непредвидлив антитерористички закон, е незаконско.
„Турција сега е обврзана да ја почитува пресудата на Генералниот Совет и особено да преземе чекори за да спречи слични прекршувања. За таа цел, Турција мора да ја реформира својата антитерористичка легислатива и да стави крај на произволните антитерористички гонења“, објави федерацијата на својот профил X.
Извештајот подготвен од невладината организација во јули, насловен „Опасности од неограничена дискреција на обвинителството: гонење на терористички дела во Турција по пучот“, го испитуваше придржувањето на турските обвинители кон домашните стандарди и меѓународните правни обврски во обвиненијата поврзани со тероризмот во периодот по пучот, расветлувајќи ја алармантната злоупотреба на антитерористичките и безбедносните алатки.
(zaman.mk)
