Што се случувало зад ѕидовите на логорите Ксинџијанг, наменети за едно повеќемилионско малцинство во Кина? Овој проблем многу споро се пробива во светот а говори за една стравовлада, која е од онаа страна на умот
Кинеските власти ги нарекуваат „центри за стручна обука“. Но, во реалноста тоа се затвори за претставниците на малцинството Ујгур. Поранешните затвореници кои поминале низ овој пекол за ДВ ги раскажуваат своите лични приказни.
Махмуд Тоти со години нема никаков контакт со синовите и снаата. Тој сугерира дека биле интернирани во логор, но нема докази. Махмуд, кој е од малцинството Ујгур, побегнал во Турција пред неколку години и дури сега дознава дека еден од неговите синови е осуден на повеќе од десет години затвор. Неговото име се појавува во документ кој содржи и список на затвореници во Ксинџијанг („Полициски досиеја на Ксинџијанг“).
Ксинџијанг е регион во северозападна Кина населен првенствено со муслиманското малцинство Ујгур. Се наведува и зошто е извршено апсењето: поради подготовка на терористички акти. Тоти плаче: „Како можеше да планира терористички напади кога не знае ни да држи нож? Каков живот е ова – да не можеш да ги допираш и гушкаш саканите?’
Кинеските владини претставници постојано повторуваат дека нема прогон на Ујгурите. Човековите права беа почитувани повеќе од кога било, а националностите живееле „во хармонија“. Местата кои западниот печат ги опиша како кампови за интернација всушност биле образовни институции чие присуство било доброволно. Светската јавност сега за прв пат може да види снимка што покажува што се случува зад ѕидовите на овие кампови.
„Полициските досиеја во Ксинџијанг“ се најголемото протекување на информации за кинеските државни кампови за превоспитување што станале обелоденети. Содржи информации за околу 300.000 владини регистрирани Кинези, од кои повеќето се Ујгури. Содржи и слики од внатрешноста на системот за одлежување на казната.
Една серија, на пример, прикажува чувари вооружени со дрвени палки, кои водат затвореник со окови на рацете и нозете. Главата на човекот е покриена со црна вреќа, а на крајот од серијата фотографии тој седи на специјален стол за мачење, направи за кои Human Rights Watch велат дека вообичаено се користат во кинеските затвори. Други слики покажуваат чувари со автомати.
Експертите проценуваат дека речиси еден милион Ујгури се приведени во Ксинџијанг. Во последниве години, беа објавени голем број внатрешни владини документи за ова прашање, по што некои кампови беа затворени, но други продолжуваат да постојат. Повторно, според експертите, владата во Пекинг води строга асимилаторска политика кон Ујгурите, која беше уште повеќе заострена по доаѓањето на власт на претседателот Си Џинпинг во 2013 година и избувнувањето на немирите во регионот.
Заедно со илјадници фотографии од интернирани направени во првата половина на 2018 година, протечените информации содржат и тајни документи, материјали за обука и текстови од говори на партиски функционери за третманот на Ујгурите.
Наведени се и причините за притворањето на голем дел од Ујгурите. Еден човек, на пример, бил осуден на 20 години затвор „за подготовка на терористички акт“ – затоа што со часови тој и неговата мајка слушале снимки на кои се зборува и за „верски даноци“. Друг е осуден на 10 години за проучување верски текстови. Надлежните казнети со 12 години затвор и тренинг во фитнес студио.
Од „Полициските досиеја на Ксинџијанг“ е јасно дека т.н образовните центри се силно обезбедувани кампови. Спротивно на тврдењата на кинеската влада, камперите воопшто не се таму доброволно. А обидите за бегство се опасни по живот – во еден таков случај, чуварите испукале предупредувачки истрел и му рекле на сторителот дека ако направи втор обид за бегство, „вооружената народна полиција ќе отвори оган врз него“.
„Полициските досиеја на Ксинџијанг“ му биле доставени на германскиот антрополог Адријан Зенц од анонимен извор. Според научникот, информацијата е од компјутерскиот систем на Бирото за јавна безбедност во Ксинџијанг. Изворот, кој не сака да биде идентификуван од безбедносни причини, успеал да го хакира системот.
Зенз вели дека податоците му биле доставени без никакви услови, не било побарано плаќање. Во минатото, Зенз беше активен во разоткривањето на камповиот систем во регионот Ксинџијанг. Експертот за Кина сега работи во Вашингтон и вели дека „Полициските досиеја во Ксинџијанг“ покажуваат „нова димензија“. Снимката е „уникатна“ и ја побива кинеската државна пропаганда дека камповите биле „нормални училишта“. Кинеската влада досега молчи за откритијата.
Zenz ги обезбедува материјалите на меѓународна асоцијација од 14 медиуми. Меѓу нив се Баварското радио, магазинот Шпигел, Би-Би-Си, УСА Тудеј и францускиот Ле Монд. Тим на новинари со недели ја истражува автентичноста на податоците. Новинарите наоѓаат Ујгури кои мигрирале во Истанбул и Амстердам, чии роднини се исчезнати со години. Нивните имиња се наоѓаат во списокот на приведени, кој е дел од документите.
Дополнително, беа прочитани и GPS податоците на некои од фотографиите, што докажува дека тие навистина се направени во Ксинџијанг. Проверки биле извршени и од информатичари, при што било констатирано дека нема траги на манипулација.
