Интервју на Ѓорги Господинов за Дојче веле. „Кога молчам, заборавам. Сеќавањето е нешто што може да се свири со четири раце. Треба да имаш пријател со кого можеш да го споделиш ова и да го запомниш, да го пренесеш“, вели тој за ДВ
МИХАИЛ ИВАНОВ
Георги Господинов го посети Париз за да го претстави француското издание на неговата најнова книга „Градинарот и смртта“. Михаил Иванов разговара со него:
ДВ: Како се чувствувате во Париз? Со каква историја го поврзувате?
Георги Господинов: Мислам дека сите ние ги сакаме градовите направени од книги, кои ги читаме. Има многу такви работи за Париз. И кога дојдов тука за прв пат пред дваесет и четири години, тоа беше на литературен фестивал „Прекрасни странци“ и само одев по улицата и се сетив на книгите што ги имав дојдено во овој град. Секое место беше преполно со литература. За мене, шетањето низ Париз е навистина читање различни книги.
Дали забележувате како различните култури во различни земји реагираат на една иста тема, во случајот со „Градинарот и смртта“, темите за загубата, но и за животот по неа?
– Да, таа вечер ќе го претставиме преводот на Мари Врина-Николов на „Гардинарот и смртта“. Ако размислувам за оваа книга – бидејќи приказната е многу лична и до одреден степен топла, такви се и реакциите на луѓето кои ми се многу блиски. Без разлика дали во Андалузија, каде што ја презентирав книгата, во Италија, во Германија или сега во Париз. Хората доаѓа и раскажува техничка историја, која е исклучена од мојата историја. И покрај тоа, една жена дојде и рече: „Се скарав со татко ми пред три години, а сега ќе го повикам веднаш по средбата“. Тоа е најубавото нешто, бидејќи, книгата предизвикува акции.
Не пишувам за забава или за да го поминам времето и постои тенденција да реагирам многу, многу брзо.
Ја споменавте Волтеровата фраза порано вечерва: Секој треба да ја обработува својата градина. Дали тоа е поентата – дека секој од овие читатели што ќе наидат на „Градинарот и смртта“ треба да направи нешто за својата градина?
– Да, го кажав тоа во смисла дека Волтеровата фраза да ја обработуваме нашата градина, се разбира, е многу метафорична фраза, но зад неа стојат некои вистински градинари како мојот татко, кои всушност ги обработуваат своите градини, за оваа фраза да биде можна во нејзиното симболично значење. Потребни ни се луѓе кои всушност работат во градините. И да. Секој има своја градина, имагинарна или не. И оваа градина се обработува за да се пренесе нешто на наследниците, кои ќе дојдат и ќе ги вкусат црешите или јагодите, или ќе ги видат лалињата засадени од некој што повеќе не е таму. Ова е поентата на градините, дека тие продолжуваат. Смртта може да го земе градинарот, но не може да ја земе градината.
Книгата често вели „Во ред е“. На кого последен пат му рековте „Во ред е“?
– Постојано ги етикетирам книгите со оваа фраза, што е клучно за книгата. Во ред е, бидејќи, доаѓаат луѓе кои се во иста ситуација и многу е важно овие последни денови со лицето што го испраќате некако да не бидат замрзнати од страв.
Велите дека сеќавањето е многу директно поврзано со зборувањето, со раскажувањето приказни. Дали чувствувате дека има нешто за кое не зборуваме доволно во моментов?
– Видете, ќе го кажам многу едноставно: Кога молчиме, забораваме. Сеќавањето се создава со приказни, со наративи, со зборување, со комуникација. Сеќавањето е нешто што го играат четири раце. Мора да има некој друг со кого можете да го споделите ова и да го запомните, да го пренесете. Да, сакам да пишувам книги за работите за кои не зборуваме. Обично за секојдневниот живот, за три попладневни часови кога сте сами во соба, за оние времиња кога ништо не се случило, но самиот живот се случува, за последните денови, за смртта, за тоа како се справувате со суровата неспособност на смртта. Како успевате да го одржите телото топло кое заминува. Како успевате да разговарате со лицето кое заминува, за да го спасите од размислување за оваа ужасна бездна што го чека? Колку далеку можете да испратите човек? И како е добро да ја држите неговата рака до прагот, а потоа да ја пуштите?
Ако замислиме дека со текот на времето некој би сакал да се врати во 2025 година, за што мислите дека ќе се зборува?
– Првиот услов е некој да зборува за 2025 година. Да има луѓе, да има живот, светот да е на свое место и некој да каже: „Еј, еј, колку бевме исплашени во 2025 година дека сè завршува тука на Земјата.“ Ова е мојата оптимистичка прогноза.
