За нив добиваат милиони, а потоа ги линчуваат, им ги кршат вратовите и коските – искуство од Војводина преку анализа на белградски НИН
Ги линчуваат. Им ги кршат вратовите. Им ги кршат кичмите. Ги изгладнуваат. Немаат вода. Лекови не им даваат. Тие се користат за вежбање со пукање, па дури и за сецирање за студентите, тие се убиваат под закрила на ноќта. Живеат и умираат во болка, измет, крв. Нашите пари, парите на граѓаните на Србија, се користат за овие маченички комори и логори за кучиња веднаш до нас. А, со години на приватни сметки и џебови одат повеќе милиони евра. Државата и надлежните служби не си ја вршат работата, ниту пак реагираат. И така, ова не е само приказна за страшните судбини на кучињата во државните засолништа и засолништата за животни, туку и за беззаконието и тешката корупција.
Врз основа на податоците што ги добивме при нашето истражување за тековите на парите, НИН ќе објави серија на написи кои сведочат за комбинираниот криминален октопод и темната страна на Србија, во која доминира отсуството на чувство за други живи суштества, нечовечноста. Според последните податоци собрани во период од три години, објавени од Државната ревизорска институција, општините издвоиле речиси 55 милиони евра, за вршење на комунални активности и за хигиена на животните. А каде требаше да одат тие пари, ако воопшто те пуштатц да видиш, е шокатна глетка.
Тешко е да се одлучи чија животна приказна да ви раскаже, бидејќи сите тие се ужасни и се резултат на кражба на пари, нефункционален систем и отсуство на основна емпатија. Слушнавме, без претерување, приказни за стотина судбини, во разговори со неколку доброволци. Имињата и денес ги паметат, колку и да поминало, гласот им трепери, плачат. Дали тоа треба да биде животот на тринаесетгодишниот Лолет, кој целиот свој живот го помина во два квадрати со пет кучиња, кафез кој не беше исчистен, а за кој некој беше платен! Ова мирно куче, кога го спасил ветеринарот, не знаело да оди, бидејќи неговиот пренатрупан кафез во прифатилиштето во Кула никогаш не бил отворен… Лоле никогаш не била од другата страна на вратата од кафезот. Не знаел да оди, заборавил …
За Кејт се одлучивме од државното таканаречено „засолниште“ во општина Врбас, единствено врз основа на тоа дека таа е една од последните жртви на негрижата на властите. Нејзиниот живот заврши кон крајот на минатата недела.
Кога волонтерите од здружението „Шапице Врбас“ успеаја да обезбедат дозвола за влез во „азилот“ пред околу две години, Кејт веќе беше таму. Им го привлече вниманието затоа што беше многу повлечена, сама во аголот од кафезот, а германските овчари обично се разиграни. Кејт не можеше да се справи и доброволци почнаа да ја изнесуваат надвор, обидувајќи се од ден на ден да и најдат дом. Две години Кејт немаше среќа. До пред некој ден, кога една жена се јавила во здружението, велејќи дека жицата на кутиите, како што сведочат волонтерите, никогаш не била заменета, расипана и имала дупки. Кучињата се повредуваат обидувајќи се да излезат или им се прикрадува поголемо, гладно куче… Според податоците на општинската веб-страница, во буџетот на Врбас за оваа година се издвоени 254.000 евра за хигиена на зоолошката градина. Идентична сума има и во буџетот за лани. Практично, за време на животот на Кејт во таканаречениот „азил“ биле издвоени нешто повеќе од половина милион евра. Во моментов таму има околу 120 кучиња.
– Кога станува збор за Врбас, тие се во состојба на исцрпеност и глад, особено во лето. Нивната храна се фрла во изметот кој го има насекаде наоколу, бидејќи ништо не се чисти. Набавиле три вреќи храна за сите кучиња, а некои од работниците ги украле кутрите мали пелети што им следувале. Летово помалите кучиња беа на работ на смрт од глад – вели волонтер од Врбас.
Иако оваа општина годишно издвојува речиси 30 милиони динари за хигиена на животните, сцените од таканаречениот „азил“ наметнуваат заклучок дека не е вложен ниту еден динар. Потопените кафези, местата каде што кучињата треба да пијат вода, се полни со кал, тиња, а лебдат црвени црви. Има се, освен вода. Дури и да се бајат.
– Луѓето ни донираа чинии за пиење, кои ги однесовме во азил, за барем за вода, мачениците да не зависат од волјата на некои од вработените. За некои вработени тоа е работно место каде што се унапредуваат и пијат кафе. Ништо не се чисти, освен кога ќе се појават новинари. Друга смена нема – вели нашиот соговорник.
– Заминавме минатата недела, во петокот. Не… не можам да ти опишам… ја видовме како лежи во крв. Среде азил ја најдовме задавена. Кејт не знаела да се одбрани – раскажува волонтерката од „Шапица Врбас“ и почнува да плаче.
Жицата на кутиите, како што сведочат волонтерите, никогаш не е сменета, расипана е и има дупки. Кучињата се повредуваат обидувајќи се да излезат или се прикрадува поголемо, гладно куче… Според податоците на општинската веб-страница, во буџетот на Врбас за оваа година се издвоени 29.650.000 динари или 254.000 евра за хигиена на зоолошката градина. Идентична сума има и во буџетот за лани. Практично, за време на животот на Кејт во таканаречениот „азил“ биле издвоени нешто повеќе од половина милион евра. Во моментов таму има околу 120 кучиња.
Имињата на сите волонтери и активисти со кои разговаравме се познати на уредничкиот тим на НИН. Некои од нив нема да ги именуваме поради основаниот страв дека директорите на таканаречените „азили“ може да им забранат влез.
– Кога станува збор за Врбас, тие се во состојба на исцрпеност и глад, особено во лето. Нивната храна се фрла во изметот кој го има насекаде наоколу, бидејќи ништо не се чисти. Набавиле три вреќи храна за сите кучиња, а некои од работниците ги украле кутрите мали пелети што им следувале. Летово помалите кучиња беа на работ на смрт од глад – вели волонтер од Врбас.
Сите општини во Србија одвојуваат пари за хигиена на животните и сликата е иста речиси во сите. Застрашувачки во споредба со сите други европски земји. Дали тоа кажува нешто за дел од народот? Секако, работа на државата, поточно на подрачните единици е да донесат и реализираат програма која вклучува заловување на кучиња, нивно стерилизирање, нивно вакцинирање, означување со градот/општината каде што се заловени и потоа враќање на истата локација. Се враќаат здрави и неагресивни кучиња. И за тоа се издвојуваат парите. Како што вели за НИН Вања Бајовиќ, професорка на Правниот факултет, истражувањата покажуваат дека имплементацијата на овие програми значително ја намалила популацијата на напуштени кучиња.
– Но, кај нас, и покрај законската обврска, многу единици на локалната самоуправа, според извештајот на ВРИ, не ги усвоиле овие програми, а и таму каде што се донесени, не се спроведуваат, ниту пак нивната реализација подлежи на каква било контрола. Единиците на локалната самоуправа и покрај законските обврски немаат евиденција за микрочипирање, вакцинација и стерилизација на напуштените кучиња и мачки. Без водење ваква евиденција не може да се утврди како се трошеле средствата добиени од буџетот за овие намени – вели професорката.
Општина Рума за хигиена на зоолошката градина лани издвоила 15 милиони динари или 128.205 евра во својот буџет, а за годинава сумата е зголемена на 17 милиони динари или 145.299 евра. Според здружението, во таканаречениот „засолниште“ во оваа општина секогаш има триесетина кучиња. Сепак, ситуацијата на терен не се совпаѓа со доделените пари. Весна Теодоровиќ од „Здружението Право на живот, Шабац“ за НИН вели дека била во многу прифатилишта, но…
– Азилот во Рума уште повеќе ме порази. Кучињата што ги видов таму беа покриени со рани, немаа каде да се движат, стоеја по аглите, спиеја стоечки, изнемоштени до степен на несвестица. Извиткани од болка. Расфрлана храна по измет – вели Весна.
Волонтерите се вклучија и инспекторот за еколошки криминал реагираше. Според извештаите, за ветеринарни трошоци биле издвоени 15 милиони динари, но ветеринарот никогаш не дошол во прифатилиштето. Се испостави дека договорот истекол пред една година, а на таканаречениот „шелтер“ му биле исплатени пари токму за таа цел. Во оваа општина се комбинираат неспоивите, а таков е и Стојша Јовановиќ, и директор на Јавното комунално претпријатие „Комуналац“ и раководител на инспекциската служба. Значи, тој треба да се контролира, гони и казнува себеси. Кога стана познат овој конфликт на интереси, Стојша беше отстранет од веб-страницата како раководител на инспекциската служба. Наводниот ветеринар е амбуланта од село Краљевци. Врз основа на барање за слободен пристап до информации од јавно значење, испратено до ЈКП „Комуналац“, не може да одговори колку кучиња биле чипирани, вакцинирани, стерилизирани, угинати и зошто, а камоли вратени на нивните локации. Јавното комунално претпријатие ги нема овие податоци.
– Не располагаме со податоци затоа што го поседува Ветеринарната станица „Мини-вет Краљевци“, која по истекот на договорот ја зела документацијата, а потоа ја затворила станицата, а била избришана од АПР регистарот – стои во одговорот на Јавното комунално претпријатие „Комуналец“ од Рума.
Сепак, одговорот на Јавното претпријатие не е точен. Според податоците од АПР, статусот на оваа ветеринарна амбуланта е активен. Останува да шпекулираме што се случило со кучињата (76 од нив) кои требало да бидат згрижени со издвоените пари, но за кои „се изгубиле податоците“. Не помалку загрижува фактот што во текот на 2023 година во Рума биле фатени 137 кучиња, а само 24 биле микрочипирани. Според одговорот на Јавното претпријатие, немало стерилизирани кучиња. Но, според податоците од 2023 година, ветеринарната станица од Краљевци има еден купувач на своите услуги и тоа „Комуналац“ од Рума, а вредноста на договорот е 1,4 милиони динари.
– Отидовме во Рума на 14 декември, а потоа и на 27 јануари и најдовме само три живи кучиња, од оние што првично ги видовме. Ниту едно од дејствијата пропишани со закон не е извршено, кучињата не се ниту микрочипирани, ниту стерилизирани. А останатото… Тешко е да се поверува додека не го видите… Кучињата се толку гладни што се јадат, а има видео за тоа. Но, ветеринарната инспекција утврдила дека таму се е во ред. Единствена реакција е да се затвори засолништето за јавноста – вели нашата соговорничка Весна од „Здружението Право на живот Шабац“.
Таа додава дека на еден работник ѝ рекла дека и е несфатливо што можат да пијат кафе, да јадат сендвич и да гледаат живи суштества во таква состојба. На прашањето дали има ветеринар, вработената одговорила: „Каков ветеринар, овде немало ветеринар“…
На прашањето за раните на кучињата, и не само во ова квази прифатилиште, тие одговараат – дошле така, иако тоа не е точно. НИН располага со фотографии од неколку засолништа кои сведочат за целосно променетиот изглед и здравје на кучињата пред, или при влегувањето во прифатилиштето, и потоа и за помалку од еден месец.
Весна додава дека во Рума кучињата кои умираат во прифатилиштето се фрлаат во депонија или таканаречени „гробишта на говеда“: – Немаат соодветно одлагање на животинскиот отпад. Минатата година, во текот на летото, најдовме 30 трупови, од кои три беа микрочипирани. Најдовме сопственици кои ни кажаа дека нивните кучиња починале од старост, а потоа се јавија во „Комуналац“ бидејќи немаа каде да ги закопаат. Може да се заклучи дека преостанатите необележани кучиња се од прифатилиштето. Имаше кучиња со страшни повреди кои укажуваат на насилна смрт – вели Весна.
– Законот за благосостојба на животните дозволува животните да бидат лишени од живот во законски пропишани случаи, но во пракса голем број кучиња се лишени од живот надвор од оваа норма, што е формално оправдано со наодите, веројатно на недоволно платени и корумпирани ветеринари – вели Бајовиќ“:
