На жените во оваа земја, дури и на малите девојчиња, има остана само правоаголникот пред нивните очи. Околните муслимански земји, кои мислеа да ја признаат власта на талибаните, сега се во голема дилема, сметајќи дека во Кабул се гази дури и шеријатското право
ЉУБОМИР КОСТОВСКИ
Во неодамнешна изјава за Би-Би-Си пакистанскиот премиер Имран Кан изрази голема загриженост од чекорите кои ги презема власта во земјата со која тој се граничи – Авганистан. Особено во поглед на укинувањето на женските права. „Идејата дека жените не треба да се образуваат едноставно не е исламска. Тоа нема никаква врска со религијата “.
Во интервју за Би -Би -Си, Кан ги наведе условите што треба да се исполнат за Пакистан формално да ја признае новата талибанска влада.
Тој го повика талибанското раководство да биде инклузивно и да ги почитува човековите права.
НАДВОР ОД ИСЛАМСКОТО УЧЕЊЕ Што се случи во меѓувреме за пакистанската елита – која западните сојузници и онака не ја сметаа за многу сигурна во борбата со теропризмот во Авганистан – „да ја завртат плочата“? Пред сега веќе две недели Талибанците ги протераа девојчињата од средните училишта, а се вратија само момчиња и наставниците и тоа беше тригерот кој означи променети поглди кон новата власт во соседството.
Пакистанскиот лидер во интервјуто смета дека власта во Кабул сепак ќе ретерира и дека девојките наскоро ќе можат да посетуваат настава. Но, Кан беше решителен дека заедно со другие околни исламски земји е соединет околу тоа да ја преиспита својата евентуална одлука за признавање (Иран веќе се приосружи во осудата) доколку се оди надвор од шеријатските правила и практика.
Со последните настани во Авганистан паднаа во вода сите придобивки на жените во оваа земја од последните 20 години, кога тие се бореа и стекнаа голем број основни права. Новата талибанска влада, составена само од мажи, едноставно како да е решена сето придобиено да го избрише од меморијата на нацијата. Дури, талибанците, го затвориле Министерството за женски работи и го замениле со оддел што користел строги верски доктрини. Имено, на 18 септември, според странските агенции, таблата беше отстранета од зградата на ова министерство, а на нејзино место беше поставен натписот „Министерство за пороци и доблести“. Снимките од социјалните медиуми прикажуваат жени вработени во министерството кои ги молат чуварите да им дозволат да се вратат на работа.
Ова е своевидно повторување на историјата – за време на владеењето на талибанците во 1990 -тите, ова министерство воведе строги исламски правила и сурови ограничувања за жените. Главниот дописник на Би -Би -Си за меѓународни работи, Лис Дусет, изјави во Кабул дека, иако талибанските лидери тврдат дека тие се промениле и дека Авганистан веќе не е ист, се чини дека постои зголемена несовпаѓање помеѓу зборовите и делата.
ПОВТОРУВАЊЕ НА ИСТОРИЈАТА Групите за човекови права претходно го критикуваа „министерството за пороци и доблести“ за замолчување на неистомислениците и насилно спроведување на ограничувањата наметнати врз населението – особено жените и девојчињата – како и за ширење страв и недоверба меѓу заедниците. Сепак, новата власт вели дека институцијата е важна.
„Главната цел е да му служи на исламот. Затоа е императив да се има„ Министерство за пороци и доблести “, изјавил членот на талибанската влада Мохамед Јусуф за „ Њујорк пост “.
Што прави Министерството за пропаганда на доблестите?
Неговото полно име, според новата табла што е поставена на зградата, е „Министерство за пропагирање доблести и спречување пороци“.
Тоа постоеше – како што рековме – кога талибанците владееја и беше одговорно за распоредување морална полиција на улиците за да се спроведе строго толкување на талибанците за исламскиот верски закон, познат како шеријат.
Тоа бепше одговорно за тепањето жени за кои се сметаше дека не биле облечени скромно и не биле понизни или кои биле надвор од домот без машки старател.
На девојчињата не им беше дозволено да се образуваат по основно училиште – мерка што талибанците сега, повторно ја вовеле. Забавата во форма на музика и танцување беше забранета, како и активности како што се играње шах или пуштање змеј.
Времето наменето за молитва беше строго почитувано, мажите беа принудени да пуштаат брада, и не се гледа позитивно кога ја потстрижуваат косата во „западен стил“.
Сите за кои ќе се утврдело дека ги прекршиле правилата биле строго казнувани со камшикување, тепање, а имало и ампутации и јавни егзекуции.
Често се цитираат двајца талибански членови на владата во Кабул за „Вашингтон пост“ (изјавата ја пренесува и „Њујорк пост“) кои изјавиле дека не очекуваат да употребат сила на ист начин како што користела групата претходно и дека оние што ги спроведуваат правилата нема да бидат полицајци или војници.
За волја на вистината, „етичкото“ министерството за кое говориме беше распуштено по американската инвазија на Авганистан во 2001 година, но тогашниот претседател Хамид Карзаи повторно воспостави сличен, но помалку моќен оддел во 2006 година, под притисок од конзервативците. Во тоа време, организацијата за човекови права Хјуман рајтс воч го нарече министерството „озлогласен симбол на злоупотреба по своја волја“.
СТЕКНАТОТО ОБРАЗОВАНИЕ СЕ БРИШЕ Вработените во комплексот на екс-министерството за жени велат дека со недели се обидувале да се вратат на работа, но дека зградата е заклучена за нив.. „За жените повеќе нема да има ништо“, рекла една од вработените.
„Ние сме образовани и не сакаме да се ограничиме на куќата“, рекла таа.
Врпочем, талибанските борци ги претепале жените кои протестирале против привремената влада, која е составена исклучиво од мажи.
Првиот период на владеење на Талибанците во Авганистан беше познат по бруталноста и бруталната репресија врз жените, кои беа исклучени од образование, работа и речиси секоја друга улога во јавниот живот.
Овој пат, екстремистите велат дека на жените ќе им се дадат права „во рамките“ на шеријатот – или исламскиот закон – но се уште не е јасно што значи тоа.
И што се подрзбира во поширока смисла под шеријат? Тоа е код на живеење според Божјата волја, како што се молитви, пост и донации за сиромашните.
ШЕРИЈАТ И ТОКУВАЊА Но , шеријатот е исто така исламски правен систем. Потекнува од Куранот, светата книга на исламот, и од сонцето и хадисот – делата и проповедите на пророкот Мухамед. Кога одговорот не може да се добие директно од нив, верските научници можат да донесат сопствена одлука како упатство во врска со одредена тема или прашање.
Шарија буквално значи „јасна, добро газена патека до водата“.
Шеријатскиот закон служи како кодекс на живот што треба да го почитуваат сите муслимани, како што се молитви, пост и донации за сиромашните. Целта е да им помогне на муслиманите подобро да разберат како да го водат секој аспект од својот живот според Божјата волја.
Шеријатскиот закон пропишува дека мажите и жените се облекуваат скромно, иако земјите се разликуваат во нивното толкување на ова
Шеријатот може да влијае на секој аспект од муслиманскиот секојдневен живот. На пример, муслиман кој не знае што да прави ако неговите колеги го поканат во кафуле после работа, може да се обрати кај научник од шеријатот за да се увери дека ќе се однесува во согласност со правната рамка на својата религија.
Сериозноста на казните на некои исламски судови редовно е критикувана од групите за човекови права, но примената на шеријатот варира многу низ целиот свет.
Иако може да има ограничувања за политичките слободи кога станува збор за приватноста, повеќето жени во шеријатските земји не толерираат репресивни услови воведени од талибанците во 1990 -тите.
На првите прес -конференции по преземањето контрола, портпаролот на талибанците рече дека прашањата како што се медиумите и правата на жените ќе се почитуваат „во рамките на исламскиот закон“, но групата се уште не открива детали што ќе значи тоа во пракса.
Добитничката на Нобеловата награда за мир Малала Јусафзаи – која беше тешко ранета од талибанците кога имаше 15 години затоа што се залагаше за образование на девојчињата во Пакистан – предупреди за британскиот јавен сервис дека толкувањето на Талибанците на шеријатскиот закон може да биде катастрофално за безбедноста на жените и девојчињата во земјата
„Имав можност да разговарам со неколку активисти во Авганистан, вклучително и активистки за женски права, и сите тие се загрижени бидејќи не знаат како ќе изгледа нивниот живот“, рече таа за Би -Би -Си.
„Многумина од нив се сеќаваат на она што се случи во 1996-2001 година и се длабоко загрижени за нивната безбедност, права, заштита и пристап до образование“.
ТРАДИЦИОНАЛНИ КАЗНИ Шеријатскиот закон ги дели злосторствата во две општи категории: кривични дела „худуд“, кои се тешки кривични дела со однапред определени казни и кривични дела „тазир“, во кои казната е препуштена на одлуката на судијата.
Худуд вклучува кражба, која може да се казни со отсекување на раката на сторителот и прељyуба, за што може да се изречат построги казни.
Постојат бројни заштити и потребниот товар за докажување во примената на казните за худуд.
Некои муслимански земји применуваат или спроведуваат такви казни за злосторства на худуд, а анкетите покажуваат дека ставовите на муслиманите кон строгите казни за такви прекршоци се разликуваат.
Всушност, како и во секој друг судски систем, шеријатот е комплексен и неговата практика целосно се потпира на квалитетот и обуката на професионалци. Исламските правници издаваат упатства и пресуди.
Упатството што се смета за официјална правна пресуда се нарекува фатва.
Постојат пет различни школи за шеријатско право.
Четири се сунитски доктрини: Ханбали, Малики, Шафи и Ханафи и една е шиитска доктрина, aфафари.
Петте доктрини се разликуваат во тоа како буквално го толкуваат текстот од кој потекнува шеријатското право.
Почетокот на владеењето на талибанските освојувачи на власта ни малку не ветува добро за жените во Авганистан – од малите девојчиња се до најстарите баби. „Под владеење на Талибанците, да се биде жена е еднакво на смрт, тие дишат, но се мртви“ – вели за Би-би-си СЕЌАВАЊАТА НА ХАТИЏЕ Авганистанката Хатиџе Б. Која живее веќе седум години во Турција, каде што дошла да студира. Таа е во Истанбул со сопругот и синот, но длабоко ја вознемируваат најновите настани во нејзината земја. Особено ја плаши судбината на сестрите, како и сите жени што останаа во Авганистан.
Хатиџе се сеќава како владееле талибаните и носи тешки спомени од нејзиното детство. Уште од првите денови на власта на оние што се вратија во Кабил. Се сеќава како кога чекала со група од 70-н 80 соседи на јавна чешма да наполни вода. Имала 7 години. Со камиони дошле талибански војници и ги убиле сите присутни и никогаш не разбрала зошто го направиле тоа. Била мала и куршумите минувале над неа. „Не умрев тој ден, туку умирав секој нареден ден.“
Хатиџе и нејзините браќа и сестри го поминаа детството „многу страшно, во темнина“. „Не знаевме што се играчки, а камоли детството“, вели таа.
Таа дури и не знаеше што е образование, градинка или основно училиште. Фала му на Бога што татко ми беше образован човек, па н не научи да пишуваме и читаме дома. И тоа беше забрането, но тој сепак не научи. Немавме пари за леб, но татко ми тајно донесе хартија и моливи дома“.
Талибанците заминале кога таа имала десет години и тоа беше прв пат да зачекорила во училиште. Сега, 20 години подоцна, по тие мрачни денови, се’ се враќа назад и е премногу тажно“, вели таа.
(Талибанците дојдоа на власт веднаш по раѓањето на Хадија во 1992 година и го водеа Авганистан до офанзивата на Западот во 2001 година, по нападите на 11 септември на Америка).
Хатиџе се плаши дека жените повторно ќе бидат потчинети и „ќе платат за с everything“.
„Во оваа ситуација, животот на мажите можеби нема да се промени многу, и во овој момент имате безброј мажи во Авганистан, кои се задоволни од оваа ситуација и кои имаат корист.
„Сега овие мажи можат да се оженат со жената што ја сакаат, и со тие валкани мисли, четири жени можат да се венчаат“, предупредува тој.
Сепак, не постојат повеќе човекови и женски права за жените, ниту закони што би стоеле во нивна одбрана, се плаши Хатиџе.
„Во моментов с Everything е во црно“.
Најмногу се плаши за својата сестра, која е вдовица, и има 10-годишна ќерка.
„Да се биде жена е тешко низ целиот свет, но во Авганистан сега е невозможно.
„Многу сум загрижена за жени, девојки кои наместо да учат и да се образуваат, сега ќе станат сопруги на Талибанците“, рече Хатиџе.
„Не смеат да излегуваат сами сами. Нема повеќе живот за вас без нас.”
