Американски трговски суд го прогласи режимот на сеопфатни царини на Доналд Трамп за нелегален, во драматичен пресврт што може да ја блокира контроверзната глобална трговска политика на американскиот претседател. Што би значело ова за македонскиот извоз во САД?
Одлуката на панел од тројца судии во Судот за меѓународна трговија со седиште во Њујорк дојде по неколку тужби во кои се тврдеше дека Трамп ги пречекорил своите овластувања, оставајќи ја трговската политика на САД зависна од каприците на претседателот и ослободувајќи економски хаос низ целиот свет. Во овој миг тоа е предмет на многу дебати во САД ама и на интерес на многу земји заради судбината на нивниот извоз во економски и воено најмоќната земја во светот.
За што се работи во оваа судска одлука? Тарифите обично треба да бидат одобрени од Конгресот, но Трамп досега го заобиколи тој услов тврдејќи дека трговскиот дефицит на земјата претставува национална вонредна состојба. Тоа му овозможи минатиот месец на американскиот претседател да примени сеопфатни царини за повеќето земји во светот, во шокантен потег што ги потресе пазарите.
Во пресудата на судот се наведува дека царинските наредби на Трамп „ги надминуваат сите овластувања дадени на претседателот… да го регулира увозот преку царини“.
Судиите сакаа да наведат дека не донесуваат пресуда за „мудроста или веројатната ефикасност на употребата на царини од страна на претседателот како лост“. Наместо тоа, нивната пресуда се фокусираше на тоа дали трговските даноци биле законски применети на прво место. Нивната употреба е „недозволива не затоа што е неразумна или неефикасна, туку затоа што (федералниот закон) не го дозволува тоа“, се објаснува во одлуката.
Финансиските пазари ја поздравија одлуката на судот, а американскиот долар се засили по неа, зголемувајќи се’ во однос на еврото, јенот и швајцарскиот франк. Во Европа и во Азија акциите, исто така, се искачија во четврток, додека американските фјучерси укажуваа на скок на акциите котирани на Волстрит.
Судската одлука веднаш ги поништува сите царински наредби издадени преку Законот за меѓународни економски овластувања за вонредни состојби, закон наменет за справување со „невообичаени и вонредни“ закани за време на национална вонредна состојба.
Судиите рекоа дека Трамп мора да издаде нови наредби што ја одразуваат трајната забрана и тоа во рок од 10 дена.
Сепак, администрацијата на Трамп веќе поднесе жалба против пресудата. Претставници на Белата куќа го критикуваа авторитетот на судот. „Не е работа на неизбрани судии да одлучуваат како правилно да се справат со национална вонредна состојба“, изјави Куш Десаи, портпарол на Белата куќа, во изјава за Ројтерс.
Пресудата, доколку биде важечка, прави огромна дупка во стратегијата на Трамп да користи високи тарифи за да изнуди отстапки од трговските партнери, да врати работни места во производството на САД и да го намали трговскиот дефицит на стоки во САД од 1,2 билиони долари, што беа меѓу неговите клучни ветувања за време на кампањата.
Без помош на Законот за меѓународни вонредни овластувања, администрацијата на Трамп ќе мора да преземе побавен пристап, започнувајќи подолги трговски истраги и почитувајќи ги другите трговски закони за да ги поддржи заканите со тарифи.
Што треба да се случува сега во правната процедура? Секој правен предизвик против пресудата ќе мора да се разгледа во американскиот апелациски суд за федералниот округ во Вашингтон, а на крајот и во Врховниот суд на САД.
Да се потсетиме дека од судот не беше побарано да се осврне на некои специфични за индустријата тарифи што Трамп ги воведе за автомобили, челик и алуминиум, користејќи различен закон, па затоа тие веројатно ќе останат на сила засега. Дали ова има значење за земјава? Ова се однесува на извозот на челик во САД кој до скоро имаше привилегиран статус во оваа земја?
Аналитичарите во Голдман Сакс забележаа дека може да има други правни патишта Трамп да воведе тарифи за сите земји. „Оваа пресуда претставува назадување за тарифните планови на администрацијата и ја зголемува неизвесноста, но можеби нема да го промени конечниот исход за повеќето главни трговски партнери на САД“.
Стивен Милер, заменик-шефот на кабинетот на Белата куќа задолжен за политика, ја нападна пресудата со објава на социјалните мрежи тврдејќи дека „судскиот пуч е надвор од контрола“.
Трамп не објави веднаш одговор на Truth Social. Наместо тоа, тој објави за она што го окарактеризира како поволна пресуда во друга тужба, во која го тужи Пулицеровиот одбор, кој ги доделува најпрестижните новинарски награди во САД.
Најмалку седум тужби ги оспорија граничните даноци на Трамп, централен дел од трговската политика на Трамп.
Судот ја донесе својата одлука како одговор на два случаи. Едната беше поднесена од група мали бизниси, вклучувајќи го и увозникот на вино, VOS Selections, чиј сопственик рече дека царините имаат големо влијание и дека неговата компанија можеби нема да преживее.
Другата беше поднесена од десетина американски држави, предводени од Орегон. „Оваа пресуда потврдува дека нашите закони се важни и дека трговските одлуки не можат да се донесуваат по желба на претседателот“, рече главниот обвинител на Орегон, Ден Рејфилд.
Тужителите во тужбата за царини тврдеа дека законот за вонредни овластувања не му дава на претседателот овластување да применува царини, а дури и да го стори тоа, трговскиот дефицит не се квалификува како вонредна состојба, што се дефинира како „невообичаена и вонредна закана“. САД имаат трговски дефицит со остатокот од светот веќе 49 години по ред.
Трамп воведе царини за повеќето земји низ светот во обид да ги намали огромните и долгогодишни трговски дефицити на САД. Тој, исто така, се фокусираше на увозот од Канада, Кина и Мексико, тврдејќи дека тоа имало за цел да се бори против нелегалниот проток на имигранти и синтетички опиоиди преку границата на САД.
Неговата администрација посочи на одобрувањето од страна на судот на итна употреба на царини од страна на поранешниот претседател Ричард Никсон во 1971 година и тврдеше дека само Конгресот, а не судовите, може да го утврди „политичкото“ прашање дали образложението на претседателот за прогласување вонредна состојба е во согласност со законот.
Тарифите на Трамп за „денот на ослободувањето“ ги потресоа глобалните финансиски пазари и доведоа до тоа многу економисти да ги намалат изгледите за економски раст на САД. Сепак, досега, влијанието на царините врз американската економија сè уште не е почувствувано од потрошувачите.
Федералниот суд на САД утврдил дека администрацијата во исто време раскина договор вреден повеќе од 760 милиони долари со фармацевтската компанија Модерна.
Федерален суд на Соединетите Американски Држави ги замрзна многу од високите царини што претседателот Доналд Трамп ги воведе на странски земји, пресудувајќи дека ги пречекорил своите овластувања.
Пресудата, донесена од страна на панел на судии на Американскиот суд за меѓународна трговија, ги запре сеопфатните царини од 10 проценти што Трамп ги воведе на „речиси секој трговски партнер на САД“, а уште повеќе царини им се заканија на десетици земји, пишува NBC News.
Судот, исто така, блокираше посебен сет царини наметнати на Кина, Мексико и Канада од страна на администрацијата на Трамп, која ги наведе трговијата со дрога и нелегалната имиграција како оправдување за зголемувањето.
Администрацијата на Трамп ги оправда царините, повикувајќи се на Законот за меѓународни економски вонредни овластувања од 1977 година, или IEEPA, кој му дава на претседателот овластување да го регулира увозот за време на одредени вонредни состојби.
Сепак, судот вчера го отфрли толкувањето на законот од страна на владата и рече дека би било неуставно кој било закон донесен од Конгресот да му даде на претседателот целокупно овластување да одредува тарифи.
„Судот не одлучува за мудроста или можната ефикасност на употребата на тарифите од страна на претседателот како средство за влијание. Таа употреба е недозволива не затоа што е неразумна или неефикасна, туку затоа што (федералниот закон) не го дозволува тоа“, се вели во одлуката на панелот од тројца судии.
Судот рече дека тарифите за Кина, Канада и Мексико не се легални затоа што „не се справуваат со заканите идентификувани во тие наредби“.
Тројцата судии кои ја напишаа пресудата беа номинирани во судската клупа од поранешниот претседател Роналд Реган, поранешниот претседател Барак Обама и Трамп во неговиот прв мандат.
Администрацијата на Трамп во судските документи посочи дека ќе поднесе жалба на пресудата до федерален апелационен суд.
Портпаролот на Белата куќа, Куш Десаи, одговори на пресудата, бранејќи го образложението за тарифите, велејќи дека трговскиот дефицит на САД со други земји „создал национална вонредна состојба што ги десеткувала американските заедници“.
Тој тврди дека тарифите се неопходни за да се поттикне производството во САД и да се стави крај на она што тој го смета за нефер трговски практики.
При воведувањето на царините на почетокот на април, Трамп го нарече трговскиот дефицит „национална вонредна состојба“, оправдувајќи ја својата царина од 10 проценти за целиот увоз, со повисоки стапки за земјите со кои САД имаат најголем трговски дефицит, особено Кина.
Многу од тие царини беа суспендирани една недела подоцна.
Заканите на Трамп до Европската Унија
Трамп изјави дека е незадоволен од брзината на трговските преговори со ЕУ и се закани дека ќе воведе царини од 50 проценти за сите стоки од ЕУ од 1 јуни, но потоа се согласи да го продолжи рокот за трговски преговори до 9 јули.
Администрацијата на Трамп го откажа и договорот со „Модерн“ вреден 766 милиони долари. Фармацевтската компанија „Модерна“ е значајна за развој на вакцина против потенцијални пандемски вируси на грип, вклучувајќи го и птичјиот грип H5N1. Компанијата соопшти дека вчера била известена дека Министерството за здравство и човечки услуги ги повлекло средствата доделени во јули 2024 година и во јануари за плаќање на развојот и купувањето на нејзината експериментална вакцина, објави АП.
Финансирањето е доделено преку Биомедицинскиот орган за напредно истражување и развој (BARDA), програма која се фокусира на медицински третмани за потенцијални пандемии. Новата вакцина, наречена „mRNA-1018“, ја користела истата технологија што овозможила развој и лансирање на вакцини за борба против коронавирусот во рекордно време, истакнува претходно споменатата агенција.
Кенеди „скептичен“ во врска со „mRNA“. Министерот за здравство на САД, Роберт Ф. Кенеди помладиот, изјави дека е „скептичен“ во врска со mRNA вакцините, и покрај доказите дека вакцините се безбедни.
Договорот беше откажан откако Модерна објави позитивни привремени резултати од раното испитување на вакцината насочена кон вирусот на птичји грип H5, тестирана кај 300 здрави возрасни лица.
„Иако намалувањето на финансирањето додава неизвесност, задоволни сме од силниот имунолошки одговор и безбедносниот профил забележани во оваа прелиминарна анализа“, се вели во соопштението на компанијата.
Најмалку 70 луѓе во САД добија инфекции со птичји грип минатата година, а повеќето од нив беа поблаги. Како што објавува АП, научниците се загрижени дека континуираната мутација на вирусот би можела да му овозможи да стане повирулентен или полесно да се шири меѓу луѓето, што потенцијално може да предизвика пандемија.
Модерна доби 176 милиони долари во јули 2024 година и 590 милиони долари во јануари.
Нашата министерка за финансии не многу одмна го багателисуваше извозот на наши производи во САД („што знае министерка што се тоа 120 милиони долари“). Да потсетиме дека само од извозот на челик преку Атлантикот носи 3 отсто од извозот и од него живеат близу илјада работници а индиректно и 3 илјади. Шот биде смисолот на „брзите пруги“ ако секне овој извоз кој обично оди преку солунското пристаниште!
