За наградите, кои се поделија во концертната сала Харпа во главниот град на Исланд, Рејкјавик, гласаа 4.400 членови на Европската филмска академија (ЕФА), а по две ковид години без публика, церемонијата беше гала со 1.200 гости
Сатирата „Триаголник на тагата“ на Рубен Остлунд доминираше на 35. Европски филмски награди, освојувајќи ги наградите за најдобар филм, режисер и сценарист, како и за најдобар актер за Златко Буриќ од Хрватска. Кога Остлунд ја зеде својата награда за најдобар режисер, ја посвети на покојната главна актерка Чарлби Дин, која ненадејно почина во август на 32 години.
„Те сакам, ти ми даваш риба“; „Продавам гомна“ – најновиот филм на шведскиот режисер Рубен Остлунд, „Триаголник на тагата“ – кој имавме можност да го видиме во Кинотеката на Македонија – но не и во редовна продукција во Скопје, е полн со вакви цитати, кои во нивниот контекст се неверојатно смешни. Не се сеќавам кога последен пат сум гледал филм во кино каде публиката толку се смеела. Како што во разговорот со публиката по филмот забележа Златко Буриќ, хрватскиот актер со данска адреса, кој ја има една од највпечатливите улоги во филмот – „Триаголник на тагата“ е тип на филм кој е направен да биде гледано во кино, толку забавен и смеше, со дејството што продолжува станува се полудо и полудо, па во кино-алата владее посебна атмосфера – од срамежлива и тивка смеа на почетокот, а подоцна до громогласна смеа, неверување и еуфорија.
Терминот „триаголник на тагата“ од насловот е израз кој се користи во индустријата за убавина и ги означува брчките меѓу веѓите, а можно е да се однесува и на драмската структура на филмот, бидејќи, е поделен на три многу различни чинови. .Станува збор за сатира за привилегиите и ексцесите на ултрабогатите, „еден процент од еден процент“. Преку иронијата, сарказмот, претерувањето, карикатурата и гротескното прикажување на ликовите, вниманието го привлекува нивната глупост, лицемерие, алчност и пред се нивната плиткост и немање каков било контакт со реалноста. Остлунд беше обвинет од некои критичари дека е плиток и празен како ултра богатите ликови што ги сатиризира, со што други критичари не се согласуваат. Вистина е дека на филмот му недостасува суптилност (како, на пример, во сцената во која комунистичкиот капетан, кој го игра Вуди Харелсон, и рускиот капиталист, кој го игра Буриќ, разменуваат неолиберални и марксистички цитати на разгласот на бродот откако ќе се напијат) – во овој филм не мора да бараме политички и идеолошки поттекст.
Остлунд внимателно ги испитува класните разлики и динамиката на моќ, а некои сцени и дијалози се доста сложени, како што е разговорот помеѓу Јаја и Карл во почетниот дел од филмот – и двајцата се модели, таа заработува многу повеќе од него, и иако тој претходно ветил дека ќе ја плати сметката во ресторанот, подоцна се кае. „Не се работи за парите. Сакам да бидеме еднакви!“, рика Карл во сцена која ги сецира родовите норми и машките несигурности.
Во вториот чин од филмот, на луксузната јахта на која се поканети Јаја и Карл, среќаваме галерија ликови – покрај капетанот Томас и рускиот олигарх и магнат за вештачко ѓубриво Димитри, има и постар брачен пар кој добил богатство од производство и продажба на гранати и мини, и Тереза, која по мозочниот удар можеше само да каже „In den Wolken“ или „во облаците“.
Класната поделба на бродот е сосема јасна и строго дефинирана – богатите лежат на палубата, веднаш под нив се бескрајно сервилни и дволични бели кадри, а на самото дно се главно резигнирани, исцрпени работници кои немаат бела боја на кожата. Вечерата со капетанот поради бура се претвора во апсолутен хаос, со многу повраќање и истекување одвратни течности од тоалетот, а се завршува со колапс и инверзија на претходните општествени структури и хиерархии. Во третиот чин, каде што ликовите се заглавени на островот, чистачката на тоалети Абигејл доаѓа во позиција на неочекувана моќ, бидејќи таа е единствената од ликовите која знае како да се движи и да преживее во дивината (ова како тема е веќе користенац – н.з.).
Остлунд е фасциниран од социјалните хиерархии и сака да ги преврти наопаку. Тоа го правеше и со претходните филмови, кои се уште по многу нешта се разликуваат од „Триаголник на тагата“ – помалку претерани, гротескни и апсурдни, пореални. „De orgilivglig“ („Неволно“) од 2008 година е бавна, експериментална драма, пет приказни за групна динамика и структури на моќ, додека „Tourist“ („Виша сила“) од 2014 година е психолошка семејна драма која преку приказната за семејството на презимување во планините и неочекуваната реакција на нејзиниот сопруг на лавина, таа ја сецира родовата динамика и улоги и токсичната машкост. Да го споменеме и „Kvadrat“ („Плоштадот“) од 2017 година, сатира за која пишувавме, а која го тематизира претенциозниот свет на уметноста. Сите беа уметнички хитови, а Остлунд ја освои Златната палма во Кан за два последователни негови филма – „Плоштад“ и „Триаголникот на тагата“, што е многу ретко во филмскиот свет. Златната палма за овој филм е, би рекле, целосно заслужена, ако не поради друга причина, затоа што Остлунд докажа дека уметничкиот филм истовремено може да обезбеди релативно сложена, немилосрдна социјална критика, но и два и пол часа чиста забава и смеа до солзи
Но да се вратиме на наградите. Пехарот за најдобра европска актерка за нејзината изведба на царицата Елизабета од Австрија во „Корсаж“. Ја доби белгијката Вики Крипс. Таас рече: „Сакам да им ја посветам наградата на сите жени кои треба да се видат и слушнат, кои треба да се ослободат и да се залечат од овие длабоки, длабоки рани што ги носевме со генерации и кои треба да ги залечиме за да можат мажите и жените повторно да се здружат“.
„Мариуполис 2“ ја доби наградата за документарен филм, која ја подигна ќерката на режисерот Мантас Кведаровичиус, кој беше убиен во Украина. Тоа беше најтрогателниот момент на вечерта.
„Тој загина во еден вид несебичност што повеќето од нас не можат да се надеваат дека ќе го постигнат – доставување лекови на луѓето. Се чувствувам многу среќна што имав некој толку брилијантен во мојот живот“, рече таа.
Најнезгодниот момент на вечерта беше кога наградата за најдобра комедија му беше доделена на „Добриот шеф“, во кој глуми Хавиер Бардем. Продуцентот Жаум Рурес, очигледно невозбуден, рече: „Ви благодариме за оваа награда, иако ‘Добриот шеф’ е драма, а не комедија“. Режисерот Фернандо Леон де Араноа ја засили поентата, велејќи: „Веројатно ја доделивте европската награда за комедија на најсериозните луѓе во салата“.
Европско признание – награда ФИПРЕСЦИ за најдобро деби доби „Мало тело“ на Лаура Самани, најдобар анимиран филм е „Забрането за кучиња и Италијани“ на Алан Угето, а „Сексуалниот живот на баба ми“ на Уршка Ѓукиќ и Емили Пигар е најдобар краток филм.
Меѓу почестените беа режисерите Марко Белокио, кој ја доби наградата за европско иновативно раскажување, Елија Сулејман, добитник на наградата за европско достигнување во светската кинематографија и Маргарета фон Трота, добитничка на наградата за европско животно дело.
За наградите, кои се одржаа во концертната сала Харпа во главниот град на Исланд, Рејкјавик, гласаа 4.400 членови на Европската филмска академија (ЕФА), а по две ковид години без публика, церемонијата беше гала со 1.200 гости.
