За западната хемисфера, враќањето на Трамп во Белата куќа значи силен удар врз сите либерални вредности што може да испаднат фатални. Неговата победа покажа дека толеранцијата, отвореноста на општествата, меѓународната солидарност – демократијата сама по себе – губат позиции
АНДРЕЈ ИВАЊИ
Триумфалното враќање на нарцисоидиот, озлогласениот лажго и теоретичар на заговор Доналд Трамп во Белата куќа е силен удар за либералните вредности на западната хемисфера што може да се покаже како смртоносно и конечно да предизвика совршена бура што што се надвила над светот.
Новиот стар претседател на САД ќе биде стар, кварцен белец, расист, мачо човек, ријалити политичар на кој му се суди за некаква проневера и поткуп, кој не го разликува Сибир од Србија.
Доналд Трамп е за укинување на репродуктивните права на жените, задоволувајќи ги стравовите на руралните Американци и осиромашената работничка класа, поттикнувајќи омраза кон мигрантите со темна кожа за кои вели дека крадат работни места од добри Американци, јадат миленичиња и генерално се криминалци.
Тој е озлогласен лажго кој шири теории на заговор, политички пријател на автократите, постојано е обвинет за обидот за државен удар во 2021 година, осуден за измама и сексуална злоупотреба.
Од луѓе како Трамп, основачите на Соединетите Држави сакаа да ја заштитат земјата кога го усвоија Уставот, во кој беше наведено поделбата на власта. И сега, по победата на републиканците во Сенатот (се уште се пребројуваат гласовите за Претставничкиот дом), тие ќе имаат речиси одврзани раце.
Човекот кој резервирал место во Белата куќа не крие дека е „Америка на прво место“, што значи дека нема многу да ги земе предвид интересите на традиционалните сојузници на Америка, дека неговата надворешна политика ќе биде амероцентрична, што му одговара егоцентричен, нарцисоиден карактер и тоа го покажа за неговиот претседателски мандат од 2016 до 2020 година.
УЦЕНУВАЊЕ НА СОЈУЗНИЦИТЕ Неговиот избор за 47-ми претседател на САД е причина за славење за сите националистички, радикални десничарски, проруски европски движења кои постојат за да ја ослабат Европската унија, да ги вратат овластувањата во рацете на националните држави и да ја сведат ЕУ на единствена пазар, ако не и помалку.
Ричард Гренел, кој беше назначен од Трамп за амбасадор на САД во Германија, а потоа и вршител на должноста директор на Националната разузнавачка служба, уценуваше германски компании за време на неговиот престој во Берлин од 2018 до 2020 година и им се закануваше со санкции доколку не ја следат политиката на Вашингтон за по однос на воведувањето санкции против Иран.
Тој ги поддржуваше десничарските популистички партии и движења низ Европа и директно се мешаше во внатрешната политика на земјата домаќин. Така, тој испрати писмо до тогашниот министер за економија Питер Алтмаер во кое се заканува дека САД ќе ја прекинат размената на разузнавачки информации со Германија доколку му дозволи на кинескиот концерн Huawei да се вклучи во изградбата на 5G мрежа за мобилни телефони.
Дел од опозицијата тогаш побара Гренел да биде прогласен за персона нон грата.
Случајот Гренел сликовито илустрира како Трамп ги гледа односите со американските сојузници – како несомнена послушност.
ПРОМЕНА ВО НАДВОРЕШНА И БЕЗБЕДНОСНА ПОЛИТИКА Треба да очекуваме значителни промени во надворешната и безбедносната политика на Америка, кои ќе имаат негативни последици пред се за Европејците.
„Трамп го гледа светот како џунгла во која владее правото на посилните“, пишува германски „Шпигел“.
Тој би сакал да ги извлече САД од организации како Обединетите нации; за него сојузник е само оној кој им служи на американските интереси како што тој ги гледа; тој се закани дека ќе ги повлече САД од НАТО доколку европските сојузници масовно не ги зголемат своите воени буџети.
Може да се очекува дека Украина многу брзо ќе ја почувствува промената во надворешната и безбедносната политика на Вашингтон. За време на кампањата, Трамп со месеци се фалеше дека ќе „склучи договор“ со Русија – со суспендирање на финансиската и воената помош, може да го принуди Киев да го прифати „мирот на Путин“. Би следело укинувањето на американските санкции против Русија, бидејќи тоа би било добро за „американскиот бизнис“.
Тоа би значело победа за Русија и Владимир Путин и практично би ја зацементирало анексијата на сите украински територии освоени од руската армија. Во исто време, тоа беше најголемиот повоен пораз на европската надворешна и безбедносна политика
Трамп го гледа американскиот надворешен и безбедносен приоритет во регионот на Пацификот и балансирање на американските сили со Кина.
РАДОСТ ВО СРБИЈА Секако, сето тоа би им се допаднало на сите проруски граѓани на Србија, на разни опозициски партии и секако на Александар Вучиќ и на сите негови подредени. Би исчезнал притисокот „Србија да ја усогласи својата надворешна и безбедносна политика“ со политиката на Западот, а со тоа и со ЕУ.
Претседателот на Србија и штотуку избраниот американски претседател се поврзани со деловни односи: зетот на Доналд Трамп, Џаред Кушнер, ќе гради облакодери на местото на урнатините на Генералштабот кои беа погодени од американски проектили во 1999 година.
Кој во Србија мисли дека тоа нема да се спроведе, верува дека ќе се спречи уривањето на Стариот Савски мост или дека премиерот Милош Вучевиќ ќе поднесе оставка бидејќи бетонската настрешница на железничката станица во Нови Сад уби 14 луѓе.
Александар Вучиќ многу добро знае како да се однесува со светските сили. Со скромната прошетка низ Белата куќа, тој секако падна во милоста на Трамп.
Опструкција дека се што претставува Доналд Трамп во внатрешната и надворешната политика, неговиот вредносен систем, начин на водење политика, презир кон институциите, е компатибилно со светогледот на српскиот автократ.
„ПРОЕКТ 2025“ Со кандидатурата на Доналд Трамп и Камала Харис, на претседателските избори во САД се судрија два погледи на светот. Изгубила либералниот поглед симболизиран од модерната жена со мигрантско потекло.
Што значи ова за Америка, најавата на Трамп за „пресметка“ со политичките непријатели кои сака да ги „гони“, што неколкупати го повтори во неговиот победнички говор, Американците ќе треба допрва да се справат со тоа.
„Trump’s Mein Kampf“, политичка листа на намери на 900 страници наречена „Проект 2025“, предвидува обезглавување на американската администрација, затворање на државниот апарат што ќе го пополнат десничарските екстремисти.
На листата на желби се неконтролираното влијание на религијата во политиката, укинувањето на Централната банка и Министерството за образование, забраната за „либерални“, „нехристијански“, „антисемејни“ книги во училиштата, помали даноци за супербогатите (како Илон Маск), забраната за абортус на федерално ниво, напуштање на сите климатски договори, напуштање на политиката за намалување на штетните гасови…
Благодарение на републиканското мнозинство во Сенатот, Трамп ќе има можност да го помести Врховниот суд уште подалеку надесно, што најмногу ќе ги погоди националните малцинства, ранливите жени, барателите на азил, членовите на ЛГБТК заедницата, родителите со трансродовите деца. .
Првото влегување на Доналд Трамп во Белата куќа може да се окарактеризира како случајност. Неговата втора победа после се укажува дека американското општество дефинитивно се оддалечило од идеалите на кои е основано.
На прв поглед тоа се американски неволји, но сè што се случува во САД, во помала или поголема мера, се прелева во целиот свет.
НАВЕСТУВАЊЕ НА СОВРШЕНАТА БУРА За западната хемисфера, враќањето на Трамп во Белата куќа значи силен удар врз сите либерални вредности што може да испаднат фатални. Неговата победа покажа дека толеранцијата, отвореноста на општествата, меѓународната солидарност – демократијата сама по себе – губат позиции.
Потписникот на овие редови не е љубител на Америка и американскиот интервенционизам, напротив. Но, на видот на стабилноста на светот што се градеше од крајот на Втората светска војна, никогаш повеќе не и требаше таква Америка која со децении, со сите нејзини не толку мали недостатоци, беше симбол на слободата и демократијата што застана против тоталитарните системи, таа Америка која беше навистина голема, но не како што ја гледа Доналд Трамп – земјата на слободните каде што Статуата на слободата привлекуваше луѓе од целиот свет.
Судејќи според неговите сопствени ветувања и неговиот прв претседателски мандат, новоизбраниот стар претседател во голема мера ќе води изолационистичка надворешна политика која ќе биде управувана исклучиво од американските и неговите лични економски интереси, што ќе ги фаворизира сите недемократски општествени уредувања ширум светот.
Историјата ја следи сопствената логика. По децении просперитет, западните парламентарни демократии сега се на крстопат. Политичкиот Запад го помина својот зенит. Жителите на западната хемисфера, кои уживаат најголем просперитет и најголеми слободи во светот, станаа несвесни за својата привилегирана положба и почнаа да се однесуваат на самоуништувачки начин.
Живееме во доба на две светски војни кои се одвиваат паралелно: руско-украинската и блискоисточната. Тоа не се светски војни во смисла на прва и втора, туку се глобални конфронтации бидејќи во нив се вклучени голем број земји од различни континенти и НАТО. Во исто време слабее либералната демократија во Европа, од која различни воинствени, тесногради, популистички движења и партии со национални знамиња вадат камен по еден. Конзервативизмот е редефиниран, додека левичарските интернационалистички идеи за еднаквост и социјална правда сè повеќе бледнеат под налетот на нео-капитализмот.
Во такви околности, од почетокот на претседателската кампања, победата на Трамп изгледаше речиси како историска неминовност – како последен вовед во нов историски циклус, како последен дел од равенката што недостасуваше за да започне совршена бура во светот.
(crème.com – изборот на илустрациите е на Глобус)
