Иако сум сигурен дека нападот на Дубровник не бил планиран во Црна Гора, сите последици од таа неправедна воена кампања паднаа на грбот на граѓаните на Црна Гора
ЕДИН СМАИЛОВИЌ
Деновиве се навршија 30 години од неиспровоцираниот напад на Дубровник од страна на Црна Гора. Денес, 30 години подоцна, сè уште ги жнееме последиците од таа авантура. Иако сум сигурен дека нападот на Дубровник не бил планиран во Црна Гора, сите последици од таа неправедна воена кампања паднаа на грбот на граѓаните на Црна Гора. Сосема е јасно дека Црногорците загинале за потребите на Србија и по наредба од Белград. Но, фактурата за наплата дошла само во Црна Гора.
Немаше причина да се нападне Дубровник. Исто така, Црна Гора никогаш во својата историја немала проблем ниту со Дубровник, ниту со Хрватска. Причините беа далеку од Црна Гора, но секако тоа не ја намалува нашата одговорност. Напротив.
Имено, и покрај големата техничка предност, ситуацијата на бојното поле во Хрватска на почетокот на есента 1991 година не била воопшто розова за силите поддржани од Белград. И покрај ветувањето за брз пораз.
Мораше да се изврши воен и политички притисок врз официјален Загреб, а Дубровник беше од Бога дадена можност за такво нешто. Но, имаше една мала работа. Дубровник можеше ефективно да биде нападнат само од Црна Гора. Навистина, нападот дојде делумно од територијата на Босна и Херцеговина, но најголемиот дел од силите беа војници и доброволци од Црна Гора. Исто така, без ставање на црногорските економски потенцијали во служба на нападот, би постоел ризик целата операција да пропадне.
Силите што го бранеа градот беа малку и слабо опремени. Во таква ситуација единствено што недостасуваше беше медиумската подготовка за напад.
Исклучително добро и нечесно тоа ќе го направи телевизијата на Црна Гора. Денови пред нападот, граѓаните на Црна Гора ќе бидат бомбардирани со информации дека „усташките“ сили од Дубровник, поддржани од странски платеници од Курдистан, Авганистан и Марс, планираат да извршат инвазија на територијата на Црна Гора и да почнат да ги спроведуваат своите мрачни касапечки планови.
За да се разбере влијанието на тогашните медиуми во Црна Гора, вреди да се потсетиме дека во тоа време телевизијата на Црна Гора беше единствената телевизија што ја покриваше целата државна телевизија. Од тоа до одење на експедиција во Дубровник, за да се изгради „постаро и поубаво“, имаше само еден чекор. А тој чекор беше масовна мобилизација и дистрибуција на оружје.
Додуша и тоа не помина многу мазно. Во областите во кои доминира малцинското население, немаше одговор на мобилизацијата. Истото се случи и во некои други области. Наместо да одат на бојното поле, овие луѓе решиле да ризикуваат дезертирање. Сепак, најмалку 20 илјади војници од Црна Гора ќе учествуваат во опсадата на Дубровник, од кои 165 никогаш нема да се вратат. Најмалку трипати повеќе ќе се вратат со некоја тешка форма на попреченост како резултат на војната.
Војната на крајот заврши со политичко решение. Црногорските војници загинаа за ништо. Границата меѓу Хрватска и Црна Гора не е поместена ни педа.
Прво, без оглед на официјалното покајание на нејзините водачи, Црна Гора се обиде да ги измети мртвите под тепих. Во таква ситуација, загинатите црногорски војници станаа непосакуван товар на изгубената војна.
Но, она што го премолчува и Црна Гора се жртвите од другата страна.
Во црногорските медиуми ретко ќе најдете информации дека црногорските сили убиле 92 цивили за време на операцијата во Дубровник. Значи, невооружени луѓе кои не можеле и не треба да бидат предмет на војна.
Пред неколку дена беше објавена информација дека судот во Србија им доделил отштета на семејствата на жителите на Вуковар чии најблиски беа брутално ликвидирани по падот на тој град во ноември 1991 година. Српските медиуми генерално оваа информација ја пренесоа срамежливо и кратко. Разбирливо, бидејќи сè уште постои актуелен наратив дека Србија не учествувала во таа војна, но за чудо, им доделуваме отштета на семејствата на загинатите за војната со кои се уште официјално тврдиме дека немаме ништо.
Иако Црна Гора одамна се раздели со политиката на Белград, таа остана доследна таму. Затоа, не ги обештетивме семејствата од кои ние како држава им го украдовме највредното – нивните најблиски. Поточно, 92. По три децении, сеќавањата на срамот околу Дубровник полека бледнеат, но горчливите плодови на негирањето и избегнувањето на вистината сè уште се таму. И да, ги береме секој ден.
Тие горчливи плодови се рефлектираат во сеприсутниот притисок за промена на официјалната историја и нејзина ревизија за потребите и потребите на одредени политички сили во Црна Гора и пошироко. Нема ни срам ни срам во тој притисок. Оваа нова историографија треба да ги убеди граѓаните на Црна Гора дека нападот на Дубровник не е срам, туку злосторство. Опортунистичкиот дел од општеството, пак, преку своите политички трибини се обидува да ни каже „нека умре“.
