Iинтересна е анализата на еден од најистакнатите интелектуалци на денешницата – Ноам Чомски за Берни Сандерс во текстот „Берни Сандерс инспирираше масовно народно движење“
Ноам Чомски вели дека Берни Сандерс е поздравуван од страна на медиумите затоа што тој се обидува да ја креира американската политика во интерес на работните луѓе. Ноам Чомски е еден од најистакнатите јавни интелектуалци од меѓународната левица. Издигнувајќи го својот лик и дело в оерата на спротивставувањето на војната во Виетнам, Чомски стана веројатно најгласен и најефикасен критичар на американската надворешна политика на Западот, неговата работа беше трн во окото на претседателите тоа од Линдон Џонсон до Реган, Клинтон, Буш и Обама.
Иако професор по лингвистика, придонесите на Чомски во политиката влијаат врз генерациите активисти – од неговиот „пропаганден модел“ кој ја објаснува доминацијата на корпоративните медиуми, се до неговите критики за капиталистичката глобализација.
Токму оваа ширина на придонесот го направи еден од најпознатите цитирани академици денес. Во ова интервју, Ноам Чомски зборува во момент кога социјалистите ширум светот се инспирирани од кампањата на Берни Сандерс во САД. Тој разговара за бариерите со кои се соочува потенцијалното претседателство со Сендерс, важноста на работничкото движење за можноста за значајни промени – и зошто американската бизнис класа силчно ќе се спротивстави на секој обид за социјалдемократска реформа во оваа земја.
Ако – и ова е големо „ако“ – Берни Сандерс ја обезбеди демократската номинација и потоа го освои претседателското место, до кој степен сметатете дека ќе може да ја испорача програмата што ја вети – на пример, политики како „Здравство за сите“ ?
– Па, како што велите, ова е големо „ако“, но да претпоставиме дека се случува. Потоа, постојат многу фактори што би требало да се земат предвид. Едно е каков е карактерот на Конгресот. Да претпоставиме, и ова е уште поголемо „ако“ дека тој носи значително мнозинство на Конгрес со него. Тоа е прилично тешко да се замисли, но да претпоставиме дека е така. Тогаш, многу ќе зависи од карактерот, енергијата и посветеноста на популарните движења што ги инспирира и дека, според овие претпоставки, ќе беше факторот што го доведе до победа. Ако го задржат притисокот нагоре, тогаш работите може да се случат.
За жал, во овој случај недостасува историски врвен активизам – имено, организирано движење на трудот. Значи, ако се погледне во Новиот договор Њу дил) од 1930-тите, можно е да се постигнат прилично значајни реформи затоа што имаше милитантно, енергично движење на трудот, кое притискаше многу напорно. Всушност, тоа се закануваше на корпоративната контрола врз деловните активности и се појави симпатична администрација која реагираше на притисокот. Таа комбинација е клучна за скоро секоја реформа позната во минатото.
Во хипотетички случај би се поставило прашањето дали работничкото движење би можело да се оживее за да учествува во овие напори. Тоа е лошо потиснато и во САД и во Велика Британија со неолибералниот напад уште од Реган и Тачер. Исто така, се поставува прашањето дали другите популарни движења што се развиваат во последните години, кои се прилично значајни, можат да го пополнат празнината. Мислам дека тоа се видови на фактори кои би биле од суштинско значење за да се постигне нешто. Но, можеме да бидеме сигурни дека концентрираниот капитал ќе возврати силно.
Всушност, ако се вратиме на Новиот договор, тоа е комплицирана и интересна работа, која е проучена во детали и многу разбирливо од Томас Фергусон, фин политички научник. Она што тој го покажува прилично убедливо е дека за време на Новиот договор (Њу дилот) имаше расцеп кај приватниот капитал. Во принцип, повеќе високо-технолошки капитално-интензивно меѓународно ориентирани индустрии имаат тенденција да го поддржат Рузвелт. Работна интензивна домашно ориентирана индустрија како Националното здружение на производители насилно се спротивстави на Рузвелт. Така, се појави внатрешен расцеп, што придонесе за успех на мерките во Новиот договор, заедно со клучниот елемент на многу обемна и активна и милитантна популарна поддршка, претежно од работничкото движење.
Вие ја спомнавте важноста на работничкото движење, кое за жал не е толку активно како што беше во претходните децении. Како се справува со оваа слабост работничкото движење и прогресивната левица како целина? Дали мислите дека има внатрешни противречности или слабости во рамките на самото движење, кои прво треба да се решат пред да може да се борат против капиталот и големиот бизнис?
– Како прво, треба да споменеме и да имаме во предвид дека Маргарет Тачер и луѓето околу Реган не беа будали. Тие разбраа дека ќе биде неопходно да се уништат работничките движења доколку сакаат да спроведат видови на политики со кои е сигурно дека ќе и наштетат на општата популација, како што тоа го правеа.
Ако сакате да видите некои противречности во рамките на работничкото движење, погледнете ја насловната страница на Њујорк Тајмс неодамна, што третираше многу интересен случај. Берни Сандерс водеше кампања во Невада и имаше конфликт во рамките на работничкото движење. Еден од најголемите синдикати (Готвачкиот сојуз) беше остро против предлогот на Сандерс за Медицинска грижа за сите.
Тоа има врска со интересна специфичност на американската историја на трудот. Да ги споредиме САД и Канада, кои се прилично слични општества. Всушност, постојат исти работни движења од обете страни на границата. Обединетите авто работници (UAW) се истата унија од обете страни. Но, тие имаат различен менталитет, поврзан со културата и природата на општествата.
Ако се вратите во 1950-тите години, UAW во Канада воинтвно работеше за универзална здравствена заштита, како што се нарекува, здравствена заштита со еден плаќач. Тоа беше постигнато делумно заради нивната милитантна посветеност кон тоа. Значи, Канада сега има здравствен систем од ваков вид, вообичаен за развиените општества. Во САД, од друга страна, истата унија – УАВ – се бореше за здравствена заштита за своите членови, а не за општеството. Тие работеа на договори со управувачите во кои би ја жртвувале контролата врз придобивките на работното место. Менаџментот беше подготвен да ги склучи овие зделки за да ја задржи работната сила тивка. Значи, договорите на синдикатот честопати обезбедуваат прилично пристојна здравствена заштита за нивните членови, но не и за општеството.
Здравствениот систем во Соединетите држави е катастрофа. Има околу двојно повеќе од трошоците по глава на жител на другите споредливи земји со релативно лоши исходи. Програмата на Сандерс за општа здравствена заштита ќе им помогне на сите и навистина ќе ги намалат вкупните трошоци значително. Но, тоа не мора да ја подобри здравствената заштита на работниците кои успеале преку своите тесни борби на работното место да постигнат здравствена заштита за себе, и имало поделеност во унијата околу ова. Ова е фактор што треба да го земеме предвид.
Додека синдикатите многу години вршеа договори со управата, тие претпоставуваа дека постои компактен сојуз меѓу нив и раководството. Тие работеа подобро се до 1980 година. Тогаш, претседателот на УАВ, Даг Фрејзер, поднесе оставка од комисијата што ја основаше претседателот Картер. Фрејзер го осуди управувањето за борба против, како што рече, „еднострана класна војна против работничкото движење“, што секако богатите секогаш го правеле. Бизнисот никогаш никого не сожалува во едностраната класна војна. Ако раководството одлучи дека зделката е готова, таа ќе заврши. Даг Фрејзер сфати дека многу години предоцна и работничкото движење секако страдаше од овие политики за класна соработка.
Значи, да, постојат поделби во работничкото движење и тие посоеле подолго време. Имаше реформски движења во рамките на најголемите синдикати – челичните работници, автомобилски работници и други – и има конфликти околу ова, но тоа е ситуација која не е лесно да се реши.
Сосема е парадоксално затоа што од една страна работничкото движење е изградено како колективна сила, така што работниците можат да го обезбедат она што не можеа да го обезбедат индивидуално. Но, од друга страна, тој стана бирократски систем. Како мислите дека оваа противречност може да се реши?
– Повторно, треба да ја погледнете специфичната историја на САД, што е малку поразлична од другите индустриски општества, дури и различна од Канада. Соединетите држави се соочуваат во невообичаена мерка деловно општество со високо класна бизнис заедница, која исто така секогаш води борба против „злобната работничка класа“. Погледнете ја историјата на американскиот труд, што е невообичаено насилна. Стотици работници беа убиени во работнчкитеи активности во Соединетите Држави кога такво нешто не се случуваше во Англија, Канада, Франција и други слични земји.
Работничкото движење во минатото се засновуваше на класна солидарност и меѓусебна поддршка – поддршка од една група работници за друга – и всушност во мерка што сè уште останува. Синдикатот на транспортните рсботници, на пример, одби да преема стока од бродовите, бидејќи таму имаше насилство кон синдикатот. Конзервативниот бизнис во САД рано разбра дека мора да ја прекинат взаемната поддршка.
Ова може да го видите веднаш по Втората светска војна, кога деловниот свет се мобилизираше да се обиде да ја поткопа моќта на трудот што се разви во текот на Депресијата и војната. Една од првите реакции во 1947 година беше Актот Тафт-Хартли, кој, на пример, забрани секундарни пикапи. Секундарните пикапи се средство за солидарност на кластс. Тие се случуваат кога унијата е во штрајк и друга унија им помага – тоа беше прогласено за нелегално. Всушност, претседателот Труман стави вето, ама усвојувањето сепак се случи и покрај неговото вето. Имаше силна реакција на работењето против демократските сили што се развија во претходните децении.
Има уште една посебна работа во врска со САД – милитантната, скоро хистерична, антилевичарска пропаганда. На пример, Меккартизмот, кој му се припишува на Мекарти, иако Труман всушност е тој што го започна тоа движење. Еден од неговите аспекти – црвената опасност – беше да ги истера милитантните лидери на трудот надвор од синдикатите под обвинение дека тие биле меки кон комунизмот или работеле за Русите. Повторно, тоа е специфично за САД.
Тоа може да се види впечатливо и денес каога постои широка дебата за тоа што Сандерс е социјалист. „Како можеме да имаме социјалистички претседател?“ Всушност, Сандерс е она што би се нарекло умерен социјал демократ во повеќето други општества. Во другите општества, зборот „социјалист“ не е проклет збор – луѓето се нарекуваат себеси социјалисти, па дури и комунисти. Во Соединетите држави, постои стигма, придружена со масовна пропаганда, која се враќа во 1917 година. Ваквите огромни пропагандни напори за демонизирање на концептите на социјализмот и комунизмот (велејќи дека тоа значи „гулаг“ или што и да е) е повторно многу уникатно за Соединети Држави. Тоа е бариера за воведување дури и благи социјално-демократски реформи во стилот на Њи дилот.
Сите овие се специфични проблеми. Тие не се целосно уникатни за Соединетите држави, но се чини дека се претерани тука заради природата на општеството – тоа е деловно работење до невообичаен степен, и оваа деловна заедница е милитантна и организирана. Стопанската комора и други деловни организации се борат како да се во жестока класна војна.
Американскиот законодавно-правен совет за размена (АЛЕК), на пример, е важна институција заснована на деловна активност, која привлекува поддршка од скоро целиот спектар на деловна активност. Тие сега се борат со сериозна енергија за да се обидат да направат да нема никаква сериозна реформа во општеството. Начинот на кој тие го прават тоа е со работа на државно ниво. Тие пишуваат закон за сојузните држави – што се инаку класична корпоративна пропаганда – и се обидуваат да ги натераат државните законодавци да го изгласаат. Не е многу тешко да се поткупува американски сенатор, но треба многу работа. Сепак, да се изврши притисок врз државното законодавство е многу полесно; тие немаат никакви ресурси и не можат да се спротивстават на масовно лобирање во компанијата и притисок. Значи, државните законодавства имаат тенденција да го донесат овој закон.
Голем дел од тоа што го прави бизнисот е неверојатно регресивно. Тие многу јасно се обидуваат да го уништат системот на јавно образование и да спречат какви било реформски напори. Всушност, тие одат толку далеку што успеваат да ги блокираат напорите за да се спречи криминализирање на кражбата на платите.
Кражбата на платите е огромен бизнис во Соединетите држави. На работниците им ги крадат платите на ниво од милијарди долари годишно, при што работодавците едноставно одбиваат да плаќаат. Кражбата на платите е огромна работа.
Еден од најопасните од нивните предлози, е обидот да се натераат сојузните држави да бараат измена на Уставот за кој ќе биде потребен избалансиран буџет. Ако имате доволно држави да го ратификуваат тоа, има амандман. Се разбира, избалансираниот буџет за федералната влада значи дека „ние истураме пари во војската и за сметка на тоа ги намалуваме социјалните придобивки“. Тие се приближуваат близу до постигнување на тоа. Речиси никогаш не е забележливо во медиумите, но тие успеваат многу во тоа.
Ова е класна војна што продолжува континуирано во Соединетите Држави на ниво далеку над другите споредливи општества. Можете да го видите ова на многу начини. Ако ги погледнете платите на извршниот директор во однос на платите на работниците, особено од осумдесеттите години на минатиот век, во Соединетите Држави таа разлика е далеку поголема отколку во европските општества. Сите овие се клучни прашања во Соединетите Држави за кои е потребен многу интензивен напор да се спречат
Причината зошто Сандерс е многу подржан во медиумите во целиот спектар не е толку заради неговите политики. Тоа е затоа што тој инспирираше на организирање на масовно популарно движење кое не се појавува само на секои четири години со притисок на копче, туку со постојано дејствување. Тоа е застрашувачко за бизнис класата. Таа сака улогата на јавноста е да бидат пасивна и таа да не се меша.
Вие често разговарате за улогата на медиумите и пропагандата. Вие се осврнавте на она што го опишавте во минатото како „проблем на Орвел“ – население кое и покрај толку многу пристап до информации се заведува од пропагандата форсирана со моќен медиумски систем. Дали мислите дека сè уште е така? И како може јавноста да го надмине тој систем на контрола?
– Фактот дека некои луѓе, всушност многу луѓе, се освоени на тој начин не е многу изненадувачки. Мислам, дури и во тоталитарни држави имате дисиденти и покрај строгата казна и тоталната контрола врз медиумите. Луѓето не се само роботи – многу луѓе можат да видат што има пред нивните очи.
Од друга страна, кога зборувате за пристап до информации, мора да бидете прилично внимателни. На пример, една од најголемите популарни истражувачки институции што ги проучува популарните ставови во Соединетите Држави, Центарот за истражување на Пју, само излезе со прилично извонредна студија. Тие зедоа околу триесет извори на вести – телевизија, печати, радио и блогови – и ги прашуваа луѓето за то кои од нив им знаат и им веруваат, и ги поделија меѓу демократите и републиканците.
Меѓу демократите, скоро никој не им верува на најголемите медиуми. Меѓу републиканците единствени што добија дури и мало мнозинство беа Фокс њуз, Раш Лимбау и Брејтбарт, кој е ултра-десна веб-страница.
Дури и Вол Стрит Џурнал се смета за премногу лев за повеќето републиканци. Само еден ден да го слушате Раш Лимбау ќе видите какви информации добиваат луѓето. За Раш Лимбау, науката, владата и медиумите се столбови на измамата – и, наместо тоа, треба да го слушате ултра-вистинскиот. Тоа е она што републиканците, скоро половина од населението, ги добиваат како информации. Не дека остатокот е толку отворен и слободен, далеку од тоа. Што правите со ова? Вие го правите она што секогаш сте го правеле. Мора да работите напорно на едукација и организација. Работничкото движење порано беше главна основа за тоа – што може да се оживее. И има и други основи што можат да се развиваат и се развиваат. На многу теми популарниот активизам се пробива. Еден добар пример е движењето на животната средина. И покрај огромното спротивставување на корпорациите, Конгресот сега е под притисок од популациониот активизам да се справи со нејзините високо регресивни политики за ова прашање.
Вие истакнавте многу докази за песимизам. Што мислите, кои се основа за оптимизам?
– Основите за оптимизам се прилично јасни. Мислам, повторно земете го Берни Сандерс. Во 2016 година без поддршка во медиумите, немаше поддршка од бизнисот и без финансирање од богатите, тој беше во можност речиси да ја освои номинацијата на Демократската партија заради народот кој застана зад него. Тој веројатно би победил ако не беа партиските игри. Тој заврши како најпопуларна политичка фигура во земјата. Токму затоа естаблишментот е толку исплашен од него. Тоа ви кажува да размислите што се случува кај пошироката јавност. Па, тоа може да се прошири – во минатото имало слаби периоди. Во 20-тите години на минатиот век, работното движење беше убиено – нееднаквоста растеше, беше капиталистички рај и немаше народни движења. Во 1930-тите, сето тоа радикално се промени – тоа може да се случи повторно.
