На светот му треба нов Рузвелт: Само пошироки мерки од типот на јавни инвестиции и државни програми ќе овозможат вработување на подолг рок. За жал рецесијата е дел од напорите да се сопре пандемијата
ПАВЛИНА ЧЕРНЕВА
Последиците од пандемијата на коронарниот вирус нема да бидат ниту како оние на финансиската криза во 2008 година, ниту ќе се постигне брзо закрепнување со конвенционални мерки за стимулирање – дури ни со вистински масивни конвенционални мерки за стимули. Сега сме во војна со кенид-19 и во војната престанува граѓанското производство, а единствената работа за која има потреба е онаа инвестирана во воените напори.
Покрај тоа, за жал е неопходна рецесија за да се запре ширењето на вирусот. Во Соединетите Држави, над 50% од сите работни места се загрозени од отпуштања, присилни паузи, намалувања на плати и изгубени часови. Практично, секој сектор на економијата ќе остане без голем дел од тековниот обем на работа, приходите на домаќинствата ќе бидат осакатени, а потрошувачката од страна на поединци и компании ќе се намали брзо. Производствениот сектор веќе започна да колабира; следниот е услужниот сектор, кој вработува 80 проценти од сите вработени.
Така, една пандемија ќе доведе до друга – пандемија на невработеност. Лавината на отпуштања ќе предизвика бран неликвидност, банкрот и депресивна добивка. Домино ефектот ќе се прошири на многу домени, од драматично опаѓање на приходите од државните и локалните даноци и корпоративниот пад, до осиромашување на цели заедници, опаѓање на нивото на позитивни здравствени исходи, бездомништво и зголемување на бројот на случаи на „смртни случаи од очај“.
Како треба да одговорат владите на ова? На ист начин како што тоа го правеше администрацијата на американскиот претседател Френклин Д. Рузвелт за време на Втората светска војна.
Првиот приоритет е мобилизација. Ова значи изградба на привремени теренски болници, мобилни клиники и центри за итни случаи; забрзано производство на основна опрема и лекови, соодветно екипирање на здравствените установи и воспоставување услужна поддршка за гладните, бездомниците и другите најранливи категории; ангажирање на војската со дезинфекција на аеродромите, училиштата и големите јавни места.
Второ, неопходно е да им се олесни на луѓето да останат дома со воведување на краткорочни суспензии за отплата на долг (вклучително и мал бизнис долг и отплата на домашни заеми), како и сметки за комунални услуги, на кои веќе се прибегнаа некои европски земји. Владите исто така треба да обезбедат поддршка за индивидуалните приходи во форма на продолжени периоди на невработеност, ваучери за храна и додатоци за домување. Во САД треба да бидат укинати сите услови за подобност за подобност за државна помош, а централната власт треба да го продолжи времетраењето на директната финансиска помош на сојузните држави со ограничување на законите што бараат избалансирани буџети.
Пакетот мерки за одговор на пандемијата на короналниот вирус усвоен во САД не оди доволно далеку. Како што стои сега, донесеното законодавство сè уште ќе остави 80 проценти од вработените во приватниот сектор без здравствено осигурување и право на надомест за време на присилното отсуство. Давањето право на бесплатно тестирање не е утеха за оние кои се веќе критички болни или ќе го загубат здравственото осигурување поради губење на работата. САД треба да ја искористат оваа можност да го претворат компензацијата за време на присилното отсуство и здравствената заштита во постојана државна политика.
Друг главен приоритет е да им се обезбеди на домаќинствата итна исплата на готовина. Гласини дека секој граѓанин би добил 1.000 УСД секој предизвика возбуда кај Американците; ќе биде подобро ако таа сума беше 2000 УСД. Но, делењето на готовина само нема да биде доволно. Напротив, без претходно споменатите предуслови и храбри мерки за затворање на огромниот јаз на пазарот на трудот, голем дел од оваа исплата на готовина ќе биде залудно потрошена.
Во ситуација кога вработените и перспективите за приходите се неизвесни, давањето на семејствата пари на рака е како да се истура вода во кофа. Она што на САД и другите земји навистина им требаат се мерки што би создале добри работни места откако ќе заврши кризата.
Ова е причината зошто, по спроведувањето на сите потребни мерки во овој момент, владите мора повторно да се мобилизираат. Само државните мерки, големи јавни инвестиции и големите државни програми за вработување ќе обезбедат брз скок на економската активност, отколку друг период на постепено закрепнување на вработеноста. За време на изминатата криза, голем дел од стимулативните мерки придонесоа за нагло зголемување на нееднаквоста; овој пат мора да биде различно.
Ситуацијата не бара „стимуланси“ и „охрабрување“, туку директна акција моделирана на Новиот договор, програма за систем за автопатишта со седиште во САД или програмата Аполо. Владите треба да ја искористат оваа криза како можност да започнат силна инвестициска програма за изградба на зелена, зелена инфраструктура, како што предвидува Зелената дилема (иницијатива за усвојување пакет законодавни мерки насочени кон борба против климатските промени и економската нееднаквост, cf. . На крајот на краиштата, некоја нова вирусна епидемија е неминовна порано или подоцна, а кризата предизвикана од климата бара нашата амбиција и решеност да биде на ниво на Рузвелт.
Откако ќе заврши пандемијата, луѓето ќе треба да бидат регрутирани. Креаторите на политики веќе треба да подготват програми за вработување во јавниот сектор, со гарантирано работно место за секој што ќе се појави во Бирото за труд. И тоа гарантираното вработување треба да биде поврзано со обука и образование за да им помогне на работниците – откако економијата ќе закрепне – да се квалификува за подобра плата на работните места во приватниот сектор.
До минатиот месец, коментаторите во САД продолжија да зборуваат за недоволно искористување на работната сила како ефект на финансиската криза во 2008 година, и покрај историски ниската официјална стапка на невработеност. Колку ќе потрае вработувањето да се врати на пред-пандемиските нивоа, кои оставија голем дел од економијата?
Без директно, загарантирано вработување, ќе се соочиме со децении зголемена невработеност. Алтернативно, поединец со работа што заработува доволно или да живее за нормален животен стандард е во можност да го врати ратите за заем за дома, да купи билет за авион или да оди во ресторани. Соодветната понуда на добри работни места за сите што ги сакаат е најсигурниот начин да се врати секој здравствен сектор до полно здравје.
Но, како ќе плати владата за сето ова? На ист начин што плаќа за сè друго. Не треба да избие пандемија или светска војна за да ги потсети граѓаните дека владата на САД се самофинансира. Јавните финансиски институции на САД – Министерството за финансии и Федералните резерви – обезбедуваат плаќање на сите државни записи, и тука оди приказната.
Тогаш, сè што е потребно е Конгресот да донесе соодветен буџет и да изготви ефикасна политика за управување со оваа криза и оние што ќе следат. Никој не бара богатите даночни обврзници или странските доверители да бидат тие што треба да го финансираат одговорот на оваа ситуација. Ова не е како владата која има контрола над својата финансиска валута. Значи, да престанеме да поставуваме тривијални прашања за тоа како сето тоа ќе се исплати. Пронаоѓањето пари никогаш не било проблем. Фокусот треба да биде на креирање работни места за невработените.
