Во својата анализа новинарот Владан Маријановиќ потсeтува дека пред 4 гоини на патото кон петседателската номинација му се испречи партискиот естаблишмент. Се чини дека и сега нема да биде поинаку
ВЛАДАН МАРЈАНОВИЌ
Очигледно елегантен и пријателски расположен, и со моќ кај малкумина политичари за непосредност и можност лесно да комуницираат со обичниот свет, Џо Бајден можеби изгледа претседателски – секако во споредба со единствениот преостанат ривал во претседателската номинација на Демократската партија сега, разочаран и разбушавен сенатор од Вермонт. Берни Сандерс, и гротескниот, како излезен од цртан филм сегашниот станар на Белата куќа, Доналд Трамп; но тој впечаток обично трае само додека не започне да зборува. Поранешните настапи на потпретседателот во тековната изборна кампања се движат од излитена слика до катастрофална. Неговите говори се нејасни и дефокусирани, и му се случува редовно – како што забележува еден британски коментатор – „тој не е во состојба да заврши реченица, а камо ли да мисли“.
Згора на тоа, тенденцијата за лапсуси што отсекогаш го одликуваше, веројатно се претвори во нешто полошо од тоа: има знаци на сенилно стареењето кај Бајден, (77), иако сè уште има малку кои се подготвени да го истакнат тоа јавно.
Трамп, јасно, не припаѓа на таквите; минатата недела, на митингот во родниот град на Бајден, Скрентон, Пенсилванија, го исмеа потенцијалниот противкандидат шповторувајќи серија на гафови, направени за време на „супер вторникот“ – што, патем, му даде фантастична предност на ветеранот на американската политичка сцена, кога Бајден освои десет од 14-те федерални држави, кои одржаа прелиминарно гласање на 3 март за избор на кандидат за претседател на демократите.
Настрана од фактот дека состојбата на умот на Трамп (73) е исто така под знак прашалник: минатиот декември, група од 350 психијатри и други стручни лица за ментално здравје се обратија пред Конгресот со писмо во кое се наведени симптомите на неговото влошување. Проблемот со Бајден е во тоа што имало многу работи во текот на неговата 50-годишна политичка кариера што не го препорачуваат точно како претседател. Во Америка, вообичаено е конгресмен или сенатор да се кандидира на функцијата за детално да го испита билансот на неговиот / нејзиниот глас – кои законодавни иницијативи ги поддржа и што се спротивстави; тоа дава голем увид во вистинските политички верувања на кандидатите, но природно овие верувања со тек на време еволуирале во поголема или помала мерка. И обемното досие на Бајден (помина 36 години во Сенатот) не го прикажува во ласкаво светло и тоа не може да биде преценето со фактот дека тој ги помина следните осум години како заменик претседател во администрацијата на првиот афро-американски претседател, Барак Обама – сè уште во голема мерка се смета како прогресивно, иако во реалноста тоа често не беше. Нема простор да разгледаме повеќе детали за тоа колку пати Бајден, на еден или друг начин, се нашол на погрешна страна на историјата, но за оваа прилика е доволно да се каже дека списокот е доста долг.
Настрана и фактот дека состојбата на умот на Трамп (73) е исто така е под знак прашалник: минатиот декември, група од 350 психијатри и други стручни лица за ментално здравје се обратија пред Конгресот со писмо во кое се наведени симптомите на неговото влошување.
Проблемот со Бајден е во тоа што имало многу работи во текот на неговата 50-годишна политичка кариера што не го препорачуваат како претседател. Во Америка, вообичаено е конгресмен или сенатор да се кандидира на функцијата за детално да го испита билансот на неговиот / нејзиниот глас – кои законодавни иницијативи ги поддржа и што се спротивстави; тоа дава голем увид во вистинските политички верувања на кандидатите, но природно овие верувања со тек на време еволуирале во поголема или помала мерка. И обемното досие на Бајден (помина 36 години во Сенатот) не го прикажува во ласкаво светло и тоа не може да биде преценето со фактот дека тој ги помина следните осум години како заменик претседател во администрацијата на првиот афро-американски претседател, Барак Обама – тоа сè уште во голема мерка се смета како прогресивно, иако во реалноста тоа често не беше. Нема простор да разгледаме повеќе детали за тоа колку пати Бајден, на еден или друг начин, се нашол на погрешна страна на историјата, но за оваа прилика е доволно да се каже дека списокот е доста долг.
Сепак, и покрај сето кажано погоре, на Бајден, откако му беа препишана на политичките „тажни вести“ тој од неколку недели, е фаворит за победа на претседателската номинација на Демократската партија по „супер вторникот“..
Камбакот на Бајден – опишан од многу аналитичари како еден од најголемите, ако не и најголемиот, во историјата на прелиминарните избори во САД – започна минатиот февруари, со неочекувано убедлив триумф во Јужна Каролина, за да се добие динамика за време на Супер вторникот. Иако лошо се однесуваше на најраните изјави во Ајова, Newу Хемпшир и Невада, неговата кампања имаше далеку помалку од изборните буџети на другите кандидати, а тој дури и не посети некои држави што гласаа на 3 март, а уште помалку кампања. Бајден повторно се појави како најверојатна перспектива за пораз на Трамп во ноември со низа успеси тој ден.
Како се случи? Постои американска изрека дека победата има илјадници татковци, додека поразот е сирак, може, до одреден степен, да се примени за оваа ситуација. Не во буквална смисла што поговорката подразбира – не станува збор за меѓусебно припишување на заслуги што не му припаѓаат – туку како илустрација за тезата дека многу различни фактори влијаат на овој развој на настаните. Во никој конкретен редослед, тие не можат да се најдат и во ограничувањата и во јаките страни на Бајден и Сандерс како кандидати, и во фактот дека ситуацијата значително се промени со повлекувањето на буквално сите преостанати претенденти од трката (некои непосредно пред, а други веднаш по Супер вторникот), но веројатно повеќето во доминантно политичко расположение на клучните сегменти на демократската избирачка база – ниту еден од нив не треба да се гледа во изолација, туку во соработка со други.
Изгледите на Бајден автоматски се зголемија со повлекувањето на т.н. кандидати од умерена струја (критичарите би рекле: поборник за враќање на старото, пред појавата на Трамп на власт): поранешен поранешен градоначалник на провинцијата во Индијана Пит Бутиџиџ и сенаторот на Минесота, Ејми Клобучар, поранешниот градоначалник на Њујорк Мајкл Блумберг. Останувајќи го единствениот кандидат на тој политички профил од средната класа, Бајден стана единствената опција за сите оние демократски гласачи кои сметаат дека политиката на Сандерс е премногу радикална за американските околности. Згора на тоа, по очајните резултати од трката минатата недела, единствениот друг кандидат во „Прогресивна струја“ се повлече од Сандерс, самопрогласената „Демократска социјалистичка“, а уште помалку сексикалната радикална сенаторка, Елизабет Ворен. Претходно поделените гласови за поддршка на една или на другите членови на средната моќ сега се обединети во спротивставување на можната кандидатура за Сандерс – додека тој не може да смета ниту на поддршката на Ворен и нејзините поддржувачи како природни сојузници. (За разлика од Бутиџоџ, Ејми Клобучар, Блумберг и порано напуштената сенаторка од Калифорнија, Камала Харис, која сега сите стоеја покрај Бајден, Ворен моментно се воздржува од поддршка на еден или друг кандидат: со оглед на неговата политичка ориентација, би било поприродно да го поддржува Сандерс – со што, секако, таа прилично се збуни во текот на кампањата, но таа веројатно смета дека Бајден има подобра шанса во ноември и дека ако победи, таа би можела да добие место во новата администрација).
Во трка со многу учесници, според тоа, Сандерс застана најдобро. но во трката на двајца претенденти тој е оној што има хендикеп.
Но, за разлика од ситуацијата во 2016 година, кога раководството на Демократската партија беше тој што придонесе најмногу да ја поткопа неговата кандидатура и да се кандидира за претседателски кандидат Хилари Клинтон, денес има други околности против Сандерс. Ентузијазмот на неговите приврзаници е одличен, поддршката кај Латиноата е изненадувачки голема, а приливот на пари (во форма на огромен број индивидуално мали придонеси) за поддршка на неговата кандидатура е импресивен; но во исто време, таа не успева да го зголеми ангажманот на нејзините инаку лојални гласачи, младите – кои се најмногу наклонети да останат надвор од гласачките места на денот на изборите. Немаше зголемена поддршка кај некогашните гласачи што најсилно беа со него – меѓу Афроамериканците (без чие масовно поддржување со децении ниту еден кандидат на демократите не може да се кандидира за претседателска номинација), на белците меѓу работничката класа, приградски конгломерати над 50 години … Дури и победите што Сандерс досега ги има постигнато на дело на добиени гласови е помалку убедлив – во некои случаи драматично – од оние кои ги добил пред четири години.
Ако на ова се додаде традиционалната американска реакција на нешто што доаѓа од (Трамп пред некој ден го нарече Сандерс „комунист“), а главните медиуми алармираат дека голем број демократски гласачи не би биле подготвени да гласаат за Сандерс, што тогаш би резултира во победа на Трамп, секоја шанса е партијата и нејзините избирачи на крајот да го поддржат Бајден. При што нема да има загриженост со неговото проблематично политичко минато, многумина веќе го сметаат за „добар“ и „пристоен“ човек. Но, после четиригодишен кошмар во форма на Доналд Трамп, критериумот за тоа што значи добар, е со снижен критериум.
