Иднината на обновата на Украина е амбициозна, но останува неизвесна. Досегашните штети се проценуваат на повеќе од 500 милијарди долари, кои растат секој ден. Многумина повикаа на програма за обновување на Украина во стилот на Маршаловиот план.
Од руската инвазија на Украина на 24 февруари 2022 година, долгата војна расели 12,5 милиони граѓани (тука секако спаѓаат и внатрешни емиграции, како и оние вон границите – н.з.). Многумина нема да можат да се вратат во своите стари домови, кои сега се во урнатини. Низ целата земја, градовите Киев, Мариупол, Харков, Чернихив, Суми, Рубижне и многу други се под силно гранатирање повеќе од два месеци. Како резултат на тоа, голем дел од виталната инфраструктура на Украина, земјоделската опрема, индустриските капацитети, енергетските капацитети и средствата за живот лежат во урнатини. Извештаите проценуваат дека во некои делови од земјата, особено на истокот, повеќе од 90 отсто од куќите се оштетени.
Со оглед на тоа што трошоците за обнова на земјата се проценуваат на повеќе од 500 милијарди долари, кои растат секој ден, многумина повикаа на програма за обновување на Украина во стилот на Маршаловиот план. Сепак, остануваат важни прашања, како што се: од каде ќе дојдат средствата, како ќе се обнови Украина и кој ќе го направи тоа. Наведени се планови, од користење на запленетиот руски имот до потпирање на меѓународни архитектонски фирми како Фостер + Партнерс. Што е најважно, без конкретни безбедносни гаранции, ниту еден план за реконструкција не може да заживее.
НАПРАВЕНА ШТЕТА Основното оправдување на руската влада за војната, за обезглавување на воената инфраструктура на Украина, беше отфрлено, бидејќи, војската се сврте кон станбени области, училишта и болници. Ова е тактика на која се потпира руската армија и во Чеченија и во Сирија. Во 2016 година, поранешниот лидер на Партијата на правдата и развојот (АКП) и тогашен турски премиер Ахмет Давутоглу рече дека Русија „се однесува како терористичка организација и ги принудува цивилите да бегаат“ со бомбардирање „без никаква дискриминација меѓу цивилите и војниците, или децата и возрасните, како и меѓу возрасните и старците“.
На 9 март руските сили бомбардираа породилиште во градот Мариупол. Од 14 мај, Системот за здравствен надзор на Светската здравствена организација (ССА) забележа 197 руски напади врз медицински установи низ целата земја. Заменик-министерот за здравство на Украина, Павло Ковтуниук, истакна дека, иако само процент од болниците во земјата се оштетени, „објектите се уништуваат во областите каде што потребите се најакутни“.
Еден викенд пред прославите на Денот на победата на Русија, бомбашки напад на училиште во селото Билохоривка, во близина на Луганск, при што загинаа 60 луѓе кои се засолниле внатре. На 13 мај, Омар Абди, заменик-извршен директор на УНИЦЕФ, објави дека „126 образовни институции биле целосно уништени, а уште 1.509 оштетени“. Бидејќи стотици деца веќе се мртви, а стотици илјади останаа без образование, УНИЦЕФ предупреди на долгорочни закани за стабилноста на Украина.
Градовите Мариупол, Харков, Чернихив, Суми и Рубижне изгубија 35,2 милиони квадратни метри од своите домови. Само инфраструктурната штета се проценува на повеќе од 100 милијарди долари. Економското училиште во Киев забележа уништување на „208 фабрики и компании, 508 здравствени установи, 562 детски градинки, 156 магацини, 992 образовни институции, 295 мостови и мостови премини, 102 верски објекти, 83 административни згради, 27 магацини за нафта, 12 цивилни аеродроми и [кои] се оштетени, уништени или конфискувани“.
Министерството за економија на Украина и Економското училиште во Киев ги процениле економските загуби поради војната меѓу 564 и 600 милијарди долари (приближно шест пати повеќе од годишниот буџет на градот Њујорк). Проценката вклучува директна штета, како и индиректна штета: „Паѓање на БДП, прекин на инвестициите, одлив на работна сила, дополнителни трошоци за одбрана и социјална поддршка“.
Меѓународниот монетарен фонд предвиде пад на БДП на Украина за 10 отсто, истакнувајќи дека итензитетот на тековниот конфликт предизвикува широко распространето уништување на производствените капацитети на Украина и брзо ги влошува нејзините перспективи. Зголемената загуба на залихите на физички капитал и масовната миграција би доведоа до многу поизразено намалување на производството, колапс на трговските текови, дополнително намалување на капацитетот за собирање даноци и поголемо влошување на фискалната и надворешната позиција.
Помошта потребна за реконструкција ќе го надмине Маршаловиот план, кој ја изведе Западна Европа од уништувањето на Втората светска војна со 13 милијарди долари американска поддршка (135 милијарди долари прилагодени на инфлацијата.) Иако е значајна, парите сами по себе нема да го решат проблемот. Соединетите Американски Држави потрошија 208 милијарди долари за реконструкција во Ирак и Авганистан со малку резултати што можат да покажат.
Успехот на Маршаловиот план висеше на три витални столба: ефективна бирократија, безбедносни гаранции и самоопределување. НАТО, исто така познат како Европска програма за воено закрепнување, обезбеди надворешна стабилност. Конечно, европските нации го презедоа товарот на планирањето.
МЕЃУНАРОДНИТЕ ПЛАНОВИ ЗА ЗАКРЕПНУВАЊЕ Како што војната продолжува и уништувањето расте, се појавија предлози да се соберат средства потребни за реконструкција. Претседателот Володимир Зеленски тврди дека на Украина и се потребни најмалку 7 милијарди долари месечно за да ги плати основните национални услуги. Европската Унија и Соединетите Американски Држави веќе дадоа десетици милијарди за да ја одржат украинската влада во живот. На состанокот во април во Брисел, европратениците планираа да подготват долгорочен финансиски инструмент кој ќе поддржи голем дел од реконструкцијата и реформите на Украина. Но, загриженоста за инфлацијата и глобалната рецесија може да ги загрози таквите долгорочни обврски кон Украина.
Некои меѓународни предлози сугерираат користење на запленетиот имот на олигарсите (вреден 30 милијарди долари) и резервите на централната банка (вредни 300 милијарди долари) за обнова на украинска инфраструктура,уништена од Русија. Оваа шема не би била невообичаена. САД искористија половина од замрзнатите средства на Централната банка на Авганистан за хуманитарна помош.
Има очигледни проблеми со ваквите предлози. Продажбата на замрзнати јахти, недвижен имот и финансиски инструменти на руските олигарси ќе трае со години. Планот, исто така, дополнително ќе ги антагонизира руските елити и ќе додаде масло на домашниот пропаганден оган. И американските и руските адвокати ја критикуваа законитоста и импликациите на таквата иницијатива. Иако не е преседан, компензаторскиот пристап кон членките за одговорноста на државите за меѓународно погрешни дејствија, заедно со мултилатералните напори, може да понуди пат до правна основа.
Филип Зеликов, професор по историја на Универзитетот во Вирџинија и поранешен член на советодавните одбори на претседателот за разузнавање и комитетот за одбранбена политика, укажа на изопаченоста на аргументот за „незаконитост“.
Само во 2022 година, Русија е на пат да заработи најмалку 200 до 300 милијарди долари (или повеќе) од продажба на енергија, а нејзината заработка е значително зголемена со нејзината нелегална војна. Ако, згора на тоа, замрзнатите средства на Русија се само заклучени наместо да се користат за обештетување на Украина и другите оштетени држави, и ако Русија исто така добие вето за обврската за компензација, тогаш целата поента на меѓународното право ќе биде искривена – како толкување на меѓународното право би функционирало во корист на одметнатите агресори, уништувајќи ги правата на оштетената држава, на кои законот треба да им служи.
Покрај тоа, Украина побара професионална глобална поддршка.Кон крајот на април, шефот на британската архитектонска фирма Фостер + Партнерс, Норман Фостер, се сретна со градоначалникот на Харков, Ихор Терехов, за да разговараат за обновата на градот. Фостер изјави дека неговата намера е „да ги собере најдобрите умови со најдобри плански, архитектонски, дизајнерски и инженерски вештини во светот кои ќе придонесат за повторното раѓање на градот Харков“. Започнувајќи со мастер план за градот, компанијата има намера да го „комбинира најомиленото и најомиленото наследство од минатото со најпосакуваните и најзелените елементи на инфраструктурата и зградите“. Во минатото, Foster + Partners дизајнираше мастер планови за градови во Вуетнам, Кувајт, Индија, и други земја.
