Звучи тажно и страшно, но предвидувањата на реномираниот семиотички и структуралист Умберто Еко за Бугарија се реализираат. Пред неколку години по повод објавувањето на бугарскиот пазар на неговата последна книга „Прашки гробишта“, авторот на „Името на розата“ даде интервју за Дарик, кое денес е заборавено. Нашиот пријател Бончо Попов од Фејсбук не потсети. Предупредувањата на Еко звучат застрашувачки денес, бидејќи успева да ги навести знаците на социјално распаѓање.
Долго време ја гледав вашата земја и знам дека тука работите се случуваат или со голема доза одложување или воопшто не се случуваат.
Интересни сте ми. Гледате, околу вас зоврива и врие, светот се менува. Сведоци сме на револуции и протести, почнувајќи од арапскиот свет, минувајќи низ државите, Европа и стигнуваме до Русија. Луѓето се собираат во обид да постават прашања, да бараат одговори и да донесат промени. Бугарија е една од ретките држави каде некако овие работи остануваат надвор од рамката и јавноста не реагира или, ако го стори тоа, обидите се слаби и апатични, да не кажам безлични. Бинтот повеќе е обврска отколку непто со енергија и емоции.
Јас не само што ги градев моите впечатоци од последните години, туку и од времето кога Источна Европа го доживеа она што сега го доживува арапскиот свет. И тогаш, во вашата земја, промената помина некако мирно, случајно, да не се каже дека тоа што требаше да го направи општеството го направи комунистичкото раководство. Вие бевте и останувате преседан, господарите се соборија самите себе, се престрашија и ја повратија контролата додека нивното општество аплаудираше на плоштадите, имитирајќи ги митинзите на опозицијата, па дури и на протестите.
Општеството ви приличува на згужван човек, кој без своја волја се напол среде некаков протест и сакајќи да побегне од толпата е повлечен од неа. Оваа личност не знае каде го носат, не знае што се случува, не сака да учествува на овој протест, но не знае како да излезе од толпата. Неговата единствена цел е да се откине и да најде безбедно место од кое може да следи што се случува, но не и да учествува.
Ако ја погледнеме вашата земја како целина, таа привлекува внимание со чудната смиреност што владее во неа. Без разлика што, каде, како или зошто се случува, се чини дека тоа нема особено влијание врз Бугарија. Нема реакција. Тоа е како смртник што ја чека својата судбина, како што Бог му ја одредил.
Според мое мислење, Бугарија е држава која умира, исчезнува, чие општество ја изгуби способноста соодветно да одговори на дрскоста на тинејџерите кои ги нападнале наметките на демократијата и пазарната економија и претставувајќи се како политичари и бизнисмени. Дали е можно да се смета изградбата на патишта и метрото како огромно достигнување во 21 век, отворањето на пречистителни станици, реновирање и реновирање на различни згради може да биде значаен настан? Овие се нормални функции на државата. Какво значајно достигнување е да се отвори патот додека другите градат вселенски станици, истражуваат простор, создаваат иновации и развиваат напредни технологии? Можете ли да се пофалите дека нема дупки на улицата додека не можете да шетате по тротоарите? Дека градите цркви и затвори болници? Дали изградивте патишта додека ги уништивте градовите и селата
Не е тајна дека се стопите. И не бавно и полека, туку со неверојатна брзина, која ќе има историск реперкусии. Вие стеединствена држава во Европа на која и се заканува исчезнување и дури и ако името Бугарија продолжи да постои, тогаш луѓето што ја населуваат територијата е прашање дали ќе имаат нешто заедничко со претходните Бугари, како што сегашните одвај да имаат нешто заедничко со Тракијците,. продолжат да имаат нешто заедничко со Бугарите, или ако е така, онолку колку што имаат сегашните Бугарите со Тракијците . Ваквиот процес на истребување на нација е редок за набудување, особено во современиот свет, така што за вас се интересираат голем број истражувачи и особено јас.
Од она што го гледам, општеството, а не само вашето, е поделено на три дела: оние кои се загледале во минатото; оние кои живеат целосно во сегашноста и оние што гледаат во иднината. Оние кои се загледани во минатото, се гордеат со достигнувањата на своите предци, но не се во можност да ги имитираат токму затоа што живеат со минатото и не се многу свесни за тековните промени околу нив. Тие ја повлекуваат земјата назад, сакаат да го вратат она што беше, но работите се менуваат и што заврши работата вчера, денес се сопнувате на тоа. Ако вашиот кнез Борис беше како нив, тогаш сигурно немаше да имате азбука и писменосте.
Оние што живеат во сегашноста, се интересираат за себе, ден за ден, секој ден. Некои заради духовната и материјална, други за алчност! Некои се обземени со страв, стрес и апатија, додека други се полни со себичност, завист и жед за телесни задоволства! Тие веруваат дека парите се главната алатка што ќе ги реши нивните проблеми, ќе им даде сигурност и стабилност. Тие се жртви на промени и веруваат дека можат да си дозволат остров на спокојство со пари, каде можат безбедно и блажено да ги живеат своите денови без да се менуваат. Живеат во безвременост, во бескрајна тага на сегашноста, држејќи се до денешното, плашејќи се од утре. Не можете да очекувате ништо од нив, тие не можат да се борат затоа што не знаат за што.
Оние кои живеат со мислата за иднината, тие се луѓето што го движат светот. Тие имаат смисла за тоа што беше и што е сега и го прикажуваат патот за иден развој. Тие се откривачи, мислители и идеолози на општеството. Тие се градители на нови социјални односи, на хуманизмот. Тие се оние кои ја бараат смислата на животот.
За жал, за вас, оние што гледаат кон иднината, подлежат на убиствен притисок да бидат стопени во другите две групи. Ним не им се дава поле на изразување, не се во можност да ги развијат и реализираат своите идеи. Меѓутоа, овие луѓе не ги прифатија притисоците и никогаш не ги прифатија ограничувањата што им беа наметнати и не подлегнаа на притисокот на апатичната маса. Тие бараат место каде можат да ги исполнат своите соништа без страв од непознатото, без да бидат задоволни од илузорното моментално обезбедување. Бугарија не е ова место – од неа таму оние што размислуваат за иднината емигрираат! И оние што остануваат се здробени.
Она што е катастрофално за Бугарија е тоа што нејзините владетели се само луѓе кои припаѓаат на првите две групи. Тие оставија акцент за минатото без да ја гледаат иднината. Тие ги следат туѓите упатства, странските насоки и им служат на туѓите интереси, заради сопствената моментална корист. Тие се празни, шупливи, безработници. Тие посочуваат на грешките од минатото да ја оправдаат сегашноста додека се плашат од иднината. Ова е вашата елита.
Всушност, има простор и за оптимизам. Можеби Бугарија е прва глобална земја. Таа ќе биде првата што ќе се раствори во новиот свет, а нејзините деца, гледајќи кон иднината, ќе станат водачи на планетарното население. Гледаме дека многу Бугари и луѓе со бугарски корени имаат престижни политички и научни позиции ширум светот. Еден ден, светот ќе биде обединет во една заедница – планетата Земја, а можеби тоа е затади Бугарите кои претхосно ја поставија сцената за овој процес, давајќи пример за целиот свет со мирно прифаќање на смртта на нивната нација-држава. Бугарите нема да умрат, ниту оние што гледаат кон иднината, тие едноставно ќе бидат наречени планетарни.
