Европската федерација на новинарите неодамна упати писмо до претседателката на Европската комисија со кое бара од неа да алармира кај балканските лидери за состојбата со медиумите. Инаку, евидентирани 381 предупредување во врска со напади врз новинари во шест земји од Западен Балкан
Од досегашните посети на претседателката на Европската комисија на Балканот (Црна Гора, Албанија, БиХ, Србија и Македонија) не се слушна нешто што би се сватило дека е прифатена пораката што Европската федерација на новинарите и го упатила како алармантно сознание за тоа со што се’ се соочуваат новинарите од Западен Балкан. Можеби во разговорите зад четири ѕида и да имало дијалог и на оваа тема, но во изјавите после посетите тоа не се нагласи а од посетата на Скопје и не можеше да се дознае бидејќи не беше предвидена конференција за печат!
Слободата на медиумите во регионот е во криза, особено во Србија, што вклучува политички притисок врз Н1 и Нова – вели коалиција на меѓународни организации за слобода на медиумите. Затоа ја поканија претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, да го покрене прашањето за заканите, заштитата на новинарите и медиумскиот плурализам со надлежните органи за време на нејзината посета на Западен Балкан – укажува во своја изјава претседателката на Европската федерација на новинари, Маја Север. Таа е инаку вработена во Хрватската телевизија.
Слободата на медиумите во регионот е во криза, особено во Србија, што вклучува политички притисок врз Н1 и Нова – вели коалиција на меѓународни организации за слобода на медиумите. Затоа ја поканија претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, да го покрене прашањето за заканите, заштитата на новинарите и медиумскиот плурализам со надлежните органи за време на нејзината посета на Западен Балкан.
На прашањето зошто јавно се обратиле до претседателката на Европската комисија, Маја Север вели дека тоа е смислата на нивната работа.
„Прашањето е, за што сме ние ако не ви служиме вам, новинарите, на терен, ако не реагираме во вакви ситуации, а сме платени од ЕУ за мапирање. Без ваков вид реакција кога фон дер Лајен дојде во Србија, ( на другите земји од Западен Балкан каде се забележани напади врз новинарите – б.з.) мислам дека нашата работа немаше да има вистинско значење“, рече таа. Север вели дека Коалицијата на меѓународни организации за слобода на медиумите (Media Freedom Rapid Response – MFRR) напрвила извештај во кој се евидентирани 381 предупредување во врска со напади врз новинари во шест земји од Западен Балкан.
– Од 381 предупредување, 222 од нив се во Србија. Ова значи дека нивото на насилство и притисок врз новинарите е единствено меѓу сите членки на ЕУ и оние земји што се во преговори за пристапување – нагласила Север. Како што потоа во интервју за N1 рече таа, на претседателите на ЕК сакале да ги покажат тие податоци пред нејзиното веќе завршено патување низ Западниот Балкан.
„Мислам дека ова писмо е само една капка во нашата работа и идејата дека новинарите, медиумите и организациите се поврзуваат и соработуваат токму поради вакви работи. За некои сериозни луѓе и организации да ѝ испратат – еве, ова се случува во земјата што ќе ја посетите“, додаде Север.
А на прашањето дали мисли дека Урсула фон дер Лајен не знае каква е состојбата во медиумите Север вели:
„Како претседател на ЕФН, можам да кажам дека нашите извештаи и некои од нашите предупредувања стигнуваат и до Европскиот парламент и до Европската комисија. Мислам дека во принцип сите знаат дека во Европската комисија, оние што се задолжени за медиумите, ги имаат нашите извештаи. Дали треба да направиме повеќе? Да, веруваме дека реакцијата треба да биде сериозна, а тоа е она што го побаравме дури и по посетата на Србија – поглавјата во процесот на пристапување што се однесуваат на слободата на медиумите да бидат преиспитани, по она што го видовме на терен.“
„Знам колку е тешко да се работи во Србија и да се биде новинар. Се надевам дека ако не во Брисел, тогаш во Белград, предупредувањето за состојбата во медиумите некако ќе најде начин Фон дер Лајен да се соочи со фактите наведени во тој документ што го испративме“, рече претседателката на ЕФЈ.
Таа повторува дека бројот од 222 евидентирани предупредувања за напади врз новинари во Србија, од 381 во целиот регион на Западен Балкан, е бројка што многу кажува за нивото на насилство и притисок врз медиумските работници во Србија.
„И ова не важи само за Н1 и Нова ТВ, туку и за некои други случаи за кои предупредивме. Бројките покажуваат дека, за жал, Србија бележи најголем број напади врз новинари и медиуми во целата средина. Ова не е впечаток, ова се документирани бројки, за кои имаме докази“, рече таа.
Фактот дека ЕУ, како што вели, ги затвора очите и ушите за овие докази, значи дека „се вклучени некои поголеми и повисоки геополитички причини“, но дека не треба да биде така.
„Да се стави еден човек на летоци и да се шири по поштенски сандачиња, физички и вербално да се напаѓаат луѓе, да се шири пропаганда, а од друга страна, имаме наратив „Европа не е добра“, „Што ќе ни направи Европа“ и тоа во јавните медиуми… тоа е маѓепсан круг“, оцени Север.
Север вели дека се надева и дека новинарите ќе ѝ постават прашања на Фон дер Лајен за тоа за време на утрешната прес-конференција, доколку имаат можност. (Кај нас секако и да имаше прес по средбата таквите новинари обично не се канат на такви настани). Но, вели Север, мора да се нагласи обврската за која зборуваше претседателката на ЕК во нејзиниот извештај за состојбата на нацијата на почетокот на овој мандат.
Таа не верува дека Европа треба да дојде и да ги спаси независните медиуми, но потсетува дека Фон дер Лајен нагласила во својот извештај дека заштитата на слободата на медиумите е приоритет, таа долго време зборува за тоа, а потоа овие работи мора да се покажат во акција“, нагласи Маја Север. Според неа, ЕУ мора да активира некои механизми што ќе ги спречат нападите врз новинарите.
„Исто така, имаме N1 во Хрватска, и тоа е медиумска куќа која е важна во сите наши земји, бидејќи поголемиот дел од медиумите се заробени, особено големите мејнстрим медиуми. И исклучително е важно да имаме глас што ја пренесува вистината и не е под државна контрола. Сето она што се случува буди страв. Она што се обидовме да го направиме беше да бараме одговори во контекст на тоа колку се важни N1 и Нова во медиумската средина во која Вучиќ успеа да го зароби поголемиот дел од медиумите. Знаете дека ќе ја поддржите EFЈ и мене лично во секој случај, со надеж дека ќе ја зачувате независната работа и условите за работа“, рече Север.
Коментирајќи го фактот дека проблемот со Советот на REM не се решава, но два дена пред доаѓањето на Урсула фон дер Лајен, Комисијата за култура на српскиот парламент се состанува двапати, за да види дали нешто ќе се промени, Север го оценува тоа како задоцнета реакција.
„Ќе го споредам тоа со ситуацијата кога мајка ти ќе се врати дома и ти ќе го поминеш последниот половина час чистејќи, нели би се претставил во подобро светло, и така ми изгледа“, рече интервјуираната за N1.
Утрово, сите провладини медиуми истовремено ја објавија веста дека припадници на Управата за криминалистичка полиција, по наредба на Вишото јавно обвинителство во Белград, влегле во седиштето на „Јунајтед груп РС“ д.о.о. за да ја соберат документацијата на компанијата. Според провладините медиуми, кривичната пријава против поранешното раководство на JГ ја поднел новиот правен застапник и директор Владица Тинтор.
Танјуг објави дека Обвинителството ѝ наложило на полицијата да ја собере целата документација заради проверки и да ги исклучи снимките од спорното примопредавање на должностите помеѓу поранешната директорка на Јунајтед Груп, Бојана Мијаиловиќ, и Тинтор.
Н1 се обиде да добие објаснување од ВЈТ за случајот, но Обвинителството не одговори ниту официјално објави ништо за ова прашање.
Малцинскиот сопственик на „Јунајтед Груп“, Драган Шолак, одговори на денешните настани, а ние го транскрибираме неговото соопштение во целост:
„Денешното влегување на двајца полициски инспектори во седиштето на „Јунајтед Груп“ во Белград, по наводна наредба на Вишото јавно обвинителство, и синхронизираното пласирање на таа информација во режимските медиуми е дел од политичка, медиумска, но и нелегална операција договорена од BC Partners и новото раководство на „Јунајтед Груп“ со Александар Вучиќ, чија соработка неодамна беше потврдена со снимки и документи на меѓународни истражувачки мрежи како што е OCCRP. Оваа акција ја потврдува длабоката политичка и интересна врска на BCP и „Јунајтед Груп“ со властите во Србија и покажува колку далеку се подготвени да одат. Тие се обидуваат да ги оправдаат нелегалните одлуки и да ја прикријат одговорноста за пропаѓањето на компанијата што јас, со моите соработници, ја градев со години.“
Според моите информации, токму од Вучиќ бил побаран лично да започне нова истрага преку неговото обвинителство, така што БЦ Партнерс и новите менаџери на Јунајтед Груп, непосредно пред судењето што го започнав во Амстердам за кризата во управувањето, ќе се обидат да создадат лажен наратив и ПР кампања во меѓународните медиуми со поддршка на тоталитарниот режим од Србија. Ова не е истрага, туку координиран напад за лажно докажување на мојата наводна вина за бизнисот на сопствената компанија, во која менаџментот е косопственик од 42 проценти, а јас сум на чело.
Не е прв пат властите во Србија да организираат вакви оркестрирани обиди за мој прогон. Уште во 2021 година, Александар Вучиќ и тогашниот премиер на Словенија Јанез Јанша спроведоа тајна, сеопфатна истрага во која полицијата и финансиските експерти од двете земји ги пребараа сите сметки и документација поврзана со моите приватни сметки, сите мои компании, „Јунајтед груп“ и нејзиниот менаџмент. Резултатот од таа истрага беше јасен – сè беше целосно во согласност со законот, без никакви незаконски дејствија.
Денес, според истиот модел, Вучиќ го користи Вишото јавно обвинителство за оваа операција, кое го води обвинителот Ненад Стефановиќ, а кое режимот на Вучиќ го стави под политичка контрола.
Но, овој пат, обвинителот Стефановиќ е должен да ѝ објасни на јавноста како е можно повеќегодишните проверки на мојот бизнис и работата на моите соработници од страна на неговото обвинителство не дадоа никаква основа или причина за покренување ниту една кривична постапка против мене, а сега тој дава наредба да се постапи по барањето на новото раководство предводено од поранешниот директор на РАТЕЛ, Владиќ Тинтор, за истиот период што веќе беше предмет на повеќегодишни проверки од страна на истото обвинителство на чело со Стефановиќ. Во исто време, Стефановиќ мора да објасни и зошто е надлежен да постапува ако користа надминува милиони долари, бидејќи тогаш дејствието е во надлежност на специјалното обвинителство.
Најавата за истрага против мене во Србија е уште една јавна потврда за поврзаноста на Вучиќ со мнозинските сопственици на „Јунајтед груп“.
Додека ја водев „Јунајтед Груп“, компанијата беше изградена од нула во една од најголемите медиумски и телекомуникациски компании во регионот, со повеќе од 3 милијарди евра годишен приход и околу 1 милијарда евра EBITDA. Во последните 5 години, „Јунајтед Груп“ ја зголеми својата вредност речиси четири пати, станувајќи лидер во телекомуникациите и медиумите на бугарскиот пазар, како и сериозен конкурент на грчкиот пазар, потврдувајќи ја силата на бизнис моделот на претходниот менаџмент, визијата и резултатите што ги постигнавме. Ова се факти што никаква политичка манипулација не може да ги избрише.
Ниедна политичка и медиумска кампања со поддршка на нелегален интерес не може да ги скрие мотивите на гонењето на Стефановиќ, ниту фактот дека режимот во заминување не познава законски пречки за својата одмазда против оние кои не беа во нивна прегратка.
(https://www.mfrr.eu/call-on-president-von-der-leyen-to-address-media-freedom-crisis-in-the-western-balkans)
