Кога последен пат сте испратиле новогодишна честитка на некој близок? Современиот начин на живот и развојот на комуникациските уреди го сменија начинот на кој се прославуваат Нова Година и Божиќ. Уличните продавачи на шарени картички се заменети со светкави дигитални слики споделени преку текст и социјални медиуми
БАТИЌ БАЧЕВИЌ
Дедо Мраз, летечки санки со ирваси, вреќи полни со подароци, шарени лижавчиња, камини на кои висат чорапи, украсени новогодишни елки, ангели, Снежана, речиси сега се само сеќавање на тоа во што уживаа бројни генерации во еден период од годината.
Во архивите на НИН, откривме дека НИН, во број 2.998 од 13 јануари 1995 година, се занимава со феноменот на умирање на новогодишни честитки„Да забележивме дека има некаков интерес, сигурно ќе најдевме начин да ги продадеме. Но, очигледно стана прашање на стандарди“, изјави за НИН директорот на „Дуван“ Миливоје Петровиќ.
Во 1995 година, просечниот граѓанин на Белград не можеше да купи новогодишна честитка за да им посака се најдобро на пријателите и роднините во новата година.
„Зошто немаше честитки? Тоа е тешко прашање за вас. На пример, уште како дете многу сакав да продавам честитки кога ќе пораснам. Но докторот ми забрани. Ми рече дека е опасно по здравјето, бидејќи можам да потрошам многу пари на честитки…“, ја започнува приказната познатиот трговец Ставен Корицанац.
Кога последен пат сте испратиле новогодишна честитка на некој близок? Современиот начин на живот и развојот на комуникациските уреди го сменија начинот на кој се прославуваат Нова Година и Божиќ. Уличните продавачи на шарени картички се заменети со светкави дигитални слики споделени преку текст и социјални медиуми.
Според неофицијалните податоци наведени во архивскиот текст на НИН, до 1990 година во Белград биле продадени повеќе од три милиони честитки, а во годината кога бил пишуван текстот продажбата паднала на помалку од 50 илјади.
„Покрај бројните и тешко разбирливи економски, социо-психолошки причини, една од најчесто споменуваните се „неправедните санкции“, поради кои не може да се увезува хартија и бои, од кои досега се правеа честитки. “, рече Коршанац.
Поинакво мислење имаше Милоје Петровиќ од трговската куќа „Дувана“, кој беше еден од најзначајните продавачи на честитки во текот на деведесетите. Посочи дека не регистрирале никаква побарувачка, бидејќи во спротивно ќе нашле начин да пазарат честитки.
„Очигледно тоа стана прашање на стандардот“..
Иако се наведува дека одговорот за непраќање и примање честитки е тежок, се споменуваат нови средства за комуникација кои се повеќе преовладуваат меѓу населението. Ситуацијата дополнително се промени во овие 30 години, па честитките кои имаа донекаде успешен живот во текот на 2000-тите паднаа во заборав во следната деценија.
„Наместо романтични, старомодни честитки, за кои треба да одвоите време, да го напрегате мозокот и да барате малку заборавени зборови кои ги изразуваат најубавите желби, сега е доволно да испратите кратка порака: „Мики, се најдобро, Ушке. ‘.”
Социологот Ратко Божовиќ вака го погледна феноменот на честитките кои умираат: „Цивилизацијата направи се’ за да создаде што повеќе време за луѓето, но, се чини, луѓето не знаат што да прават со тоа време“. Можеби најдобриот пример за оваа контрадикторност е модерната цивилизација – средства за комуникација. Со создавањето на маса на комуникациски средства, новите медиуми, се укинуваат основните, примарните или најдлабоките облици на комуникација: писма, честитки. Ова исто така може да го откаже она што е најважно за современиот маж. Неговата сензуалност и духовност“.
Се наведува и дека иако модерните комуникации биле сè почести кај нас, честитките наишле на отпор во „некои од најразвиените земји. Така, единствените поздрави што доаѓаа во претходните години беа оние од роднините или пријателите кои живеат во земји каде што сè уште не знаете што е вистинскиот живот, но сепак знаете дека е убаво да испраќате најдобри желби еднаш годишно до луѓето што ги сакате. Тоа е запрено“.
„Можеби најдобар пример за цивилизациските разлики меѓу нив и нас е споредбата на самите честитки кои дојдоа од светот и оние што се продаваа овде. Врз основа на честитките насликани од десетгодишни деца, секој набљудувач кој познава уметност би видел „драматична разлика“: честитките на ЈУДЕФ (Југословенски детски фонд) и Сојузот на организации за образование и грижа за децата. од Југославија, донесе слики од талентирани деца, кои се карактеризираат со остри, нервозни потези и збунети, хаотични предмети. Тие се бескрајно различни од сликата што ја насликал некој помалку талентиран врсник од Запад: пастелни бои, подароци на сликата, насмеан Дедо Мраз…“
„Неприкосновеноста на пораката, мистеријата на комуникацијата се крие во пликот. Без писмото нема дух на исповед, кристализација на искреноста, духовна активност. Телефонот и другите современи средства за комуникација ја заменија буквата, но и се што може да се напише меѓу редови. Брзината ја замени магијата на очекување. Затоа што немаме време да пишуваме сега, ниту да чекаме некој да ни напише нешто. Немаме време ни да размислуваме“, изјави тогаш Божовиќ за НИН.
Феноменот „наше нечеститање“ може да се објасни, како што се наведува во текстот, „и со силен бран на антиромантизам и мислење дека е лицемерно некому да му се посака најдоброто, кога знаеш дека најмногу ќе сигурно нема да се оствари“. Тоа е полесно да се направи преку телефон. И побрзо се заборава“.
