Дали 300 француски боеви глави се доволни против илјадниците на Русија? Можеби не – но во сојуз со Британците, 300 станува 550. Некои тврдат дека нема потреба од ова, бидејќи стратешката нејасност што постои е веќе дел од тоа одвраќање. Но, Харош вели дека има политичка димензија кога понедвосмислено се вели дека Франција ќе го искористи сопствениот арсенал за да ги брани другите европски земји
ХЈУ СКОФИЛД
И така Шарл де Гол на крајот беше во право.
Како претседател на Франција во 1960-тите, тој беше оној кој ја иницираше политиката на француска стратешка независност.
Се разбира, рече тој, Американците се повеќе наши пријатели отколку Русите. Но и Америка има интереси. И еден ден нивните интереси би можеле да се судрат со нашите. Во денешниот свет, неговите предупредувања никогаш не изгледале попретпазливи.
Од неговиот принцип на одвојување од суперсилите, Де Гол ја создаде идејата за француско суверено нуклеарно одвраќање – чие постоење сега се наоѓа во срцето на дебатата за европската безбедност.
Франција и Велика Британија се единствените две земји на европскиот континент кои поседуваат нуклеарно оружје. Во моментов, Франција има речиси 300 нуклеарни боеви глави, кои можат да бидат лансирани од авиони во Франција или од подморници. Обединетото Кралство има околу 250.
Големата разлика е во тоа што францускиот арсенал е суверен – т.е. тој е целосно изграден од самата Франција – додека британскиот се потпира на американскиот технички придонес.
Во средата, претседателот Емануел Макрон ја тестираше идејата дека француската застрашувачка сила (force de frappe) може – во оваа крајно неизвесна нова ера – да се поврзе со одбраната на другите европски земји. Неговиот предлог предизвика бес кај политичарите од екстремната десница и левица, кои рекоа дека Франција размислува да го „подели“ својот нуклеарен арсенал.
Тоа е – според владините претставници, но и експертите за одбрана – фалсификување на овој аргумент. Ништо нема да се „сподели“.
Според министерот за одбрана Себастиен Лекорну, нуклеарното одвраќање е „француско и ќе остане француско – од почетокот до неговото производство до неговата употреба, сè според одлуката на претседателот“.
Прашањето што е при рака не е прашањето за повеќе прсти на нуклеарното копче.
Се зборува за тоа дали француската нуклеарна заштита може експлицитно да се прошири и да вклучи и други европски земји.
Досега, француската нуклеарна доктрина беше изградена околу заканата од масовен нуклеарен одговор доколку претседателот верува дека се загрозени „виталните интереси“ на Франција.
Границите на овие „витални интереси“ отсекогаш биле оставени намерно нејасни – бидејќи амбивалентноста и кредибилитетот се два клучни зборови за нуклеарно одвраќање.
Покрај тоа, француските претседатели кои се навраќаат дури до самиот Де Гол, сите навестија дека некои европски земји можеби веќе се де факто под тој чадор.
Де Гол во 1964 година изјавил дека Франција ќе се смета за загрозена ако, на пример, СССР ја нападне Германија. Значи, на некој начин, нема ништо ново во сугестијата на Макрон за европска димензија на француското нуклеарно одвраќање. Она што е ново, според одбранбените аналитичари, е тоа што другите европски земји првпат сами го бараат тоа. „Во минатото, кога Франција даваше навестувања за проширување на нуклеарната заштита, другите земји се колебаа да одговорат“, вели Пјер Харош од Католичкиот универзитет во Лил. „Тие не сакаа да испратат сигнал дека немаат целосна доверба во САД и НАТО.
„Но, Трамп ја разјасни таа дебата“, вели Ларош. „Не е дека Американците зборуваат за отстранување на нивното нуклеарно одвраќање – да бидеме јасни, изгледа дека тоа не е во игра во моментов. Но, кредибилитетот на американското нуклеарно одвраќање не е како што беше. Ова отвори дебата и ги натера Германците да се сочувствуваат со идејата да паднат под францускиот и/или британскиот чадор“.
Минатиот месец, најверојатно следниот канцелар на Германија, Фридрих Мерц, ги изненади партнерите на земјата велејќи дека можеби е дојдено време да се разговара со Париз и Лондон на оваа тема. Сè уште е нејасно како би можело да функционира француско или француско-британско европско нуклеарно одвраќање. Според Харос, една опција би можела да биде стационирање на француски авиони со нуклеарно оружје во други земји, како Германија или Полска. Одлуката да се повлече чкрапалото сепак ќе биде целосно на францускиот претседател, но нивното присуство ќе испрати силен сигнал.
Од друга страна, француските бомбардери можеа да патролираат по европските граници, на ист начин како што тоа редовно го прават денес со француските. Или може да се изградат аеродроми во други земји каде француските бомбардери би можеле брзо да слетаат во итен случај.
Проблемот се бројките. Дали 300 француски боеви глави се доволни против илјадниците на Русија? Можеби не – но во сојуз со Британците, 300 станува 550. Исто така (да ја повторам поентата), американското нуклеарно одвраќање сè уште е на место во теорија.
Американски нуклеарни бомби има во Германија, Италија и Холандија.
Второто прашање е дали да се преформулира француската нуклеарна доктрина така што таа недвосмислено ќе наведе дека нејзините „витални интереси“ ги покриваат и европските сојузници.
Некои тврдат дека нема потреба од ова, бидејќи стратешката нејасност што постои е веќе дел од тоа одвраќање.
Но, Харош вели дека има политичка димензија кога понедвосмислено се вели дека Франција ќе го искористи сопствениот арсенал за да ги брани другите европски земји.
„Ако САД ќе бидат помалку присутни, тогаш европските земји ќе зависат многу повеќе едни од други“. „Нашиот стратешки свет стана похоризонтален“, вели тој.
„Во овој нов свет, важно е да изградиме доверба и сигурност меѓу нас. „Ако Франција сигнализира дека е подготвена да го преземе ризикот да ги поддржува другите – тоа би помогнало да се изгради посилен фронт“.
