На овој филмски хит секако се потсетуваме во мигот кога не напушти најголемиот фудбалски мајсто Едсон Арантес дос Насименто (82) почина во една болница во Сан Паоло од канцер на дебелото црево
РИЧАРД ХАУ
Пред 40 години, светот на филмот и фудбалот се соединија – такви имиња како Силвестер Сталоне и Мајкл Кејн со фудбалски имиња како Пеле, Боби Мур Освалд Ардилос за да ја раскажат приказната за тоа како група воени заробеници во Втората светска војна избегале од нацистите.
Навивачите на клубот Сафолк, кои моментално се натпреваруваат во третото ниво на англискиот фудбал, се многу горди на својата улога и сметаат дека тоа е нешто што треба да се слави, исто како и трофеите што клубот ги освои пред неколку децении.
Но, како овие играчи се сеќаваат на овој настан? Ипсвич Таун беа сериозна сила во раните 1980-ти. Тие го освоија ФА Купот во 1978 година и продолжија да напредуваат под будното око на Сер Боби Робсон.
Два месеци пред американската премиера на „Бегство во победа“, која беше закажано за 31 јули 1981 година, тие го освоија Купот на УЕФА, а потоа за малку ја загубија титулата во англиската лига.
„Боби Робсон имаше состанок во соблекувалната еден ден и им рече на момчињата дека ако немаат ништо подобро да работат во текот на летото, би можеле да помогнат во снимањето филм и да имаат дозвола да го направат тоа“, вели Расел Осман. поранешен дефанзивец на Ипсвич и на англиската репрезентација. „Во тоа време живеев сам, немав никакви договори или платени аранжмани, па реков „Во ред, одлично“. Со ова имаме пледоаје кон ликот ѓшто го игра Пеле во овој филм.
Лори Сивел вели дека Пеле бил неверојатен талент и „прекрасен човек“ кој „сакал да ја тапка топката дури и кога дава интервјуа“.
Филмот е снимен во Будимпешта во текот на летото 1980 година, а колегите на Осман – Џон Ворк, Кевин Бити, Лори Сивел, Кевин О’Калаган, Робин Тарнер и Пол Купер исто така се согласија да дојдат.
„Што се однесува до нас, отидовме таму само за да се забавуваме и да снимиме неколку снимки во позадина на луѓе кои играат фудбал, додека остатокот од филмот се снимаше паралелно“, продолжува Осман.
Дури кога стигнавме таму, сфативме дека нашата улога ќе биде многу поголема.„Кога првпат стигнавме таму, ми го дадоа сценариото и ми рекоа: Ликот што го играте се вика Даг Клур. Следното утро застанав наспроти Мајкл Кејн и имав дијалог кој заврши во филмот“.
Џон Ворк вели дека било забавно да се разговара со великани како Мајкл Кејн и Боби Мур секоја вечер за време на снимањето
Заплетот на филмот Run to Victory, или Victory, како што го нарекуваа во Америка, го следи Колби, кој го игра Мајкл Кејн. Тој сакал да организира фудбалски натпревар меѓу воените заробеници и германскиот тим. Кога Германците конечно се согласиле да се сретнат со нив на преполниот стадион во Париз, сојузничките затвореници виделе совршена можност да избегаат.
Иако се работи за фикција, приказната делумно е инспирирана од фудбалскиот клуб Старт, тим од Киев кој го победил тимот составен од нацистички окупатори.
Осман вели дека Кејн придонел за транзицијата на фудбалерите во привремени филмски ѕвезди. „Навистина не бевме подготвени за ова, бевме во позиција во која никогаш порано не сме биле“, вели тој. „Се сеќавам дека седев во касарната во затворскиот логор каде што требаше да се случи мојата прва сцена кога влезе Мајкл Кејн. Не насмеа половина час и ни раскажуваше разни приказни. И тогаш одеднаш се беше во ред, ајде Расел, ајде да го завршиме ова, бум, трес, и пред да сватиме, се беше готово. Тој беше многу, многу добар – вистински џентлмен, вистински пријател.
Осман доби клучна линија во филмот, во моментот кога играчите ќе донесат одлука да не трчаат за време на полувремето
Фудбалерите на Ипсвич немаа многу пофалби за Сталоне, кој веќе имаше два филма за Роки и беше голема ѕвезда.
Па, Роберт Хеч поминува добар дел од филмот убедувајќи го Колби дека и тој мора да биде дел од тимот на сојузничките сили. Но, овие молби немаат ефект додека не стане кристално јасно дека тој е клучен елемент на планираното бегство.
И така невоздржаниот Американец станува дел од тимот на сметка на ликот кој го игра О’Калаган, кој мораше да си ја скрши раката за замената да изгледа веродостојно.
Ворк вели дека улогата на голман баш и не му одговарала на Сталоне.
„Иако беше голман, тој упорно бараше од директорот да биде тој што ќе го постигне решавачкиот гол, а ние да му кажеме дека е голман.
„На крајот, тие го направија херој со одбранување на решавачкиот пенал, но кога ја вежбавме таа сцена, му требаа околу шест обиди да стигне до топката“.
„Ја поткопавме топката што требаше да ја брани, но тој немаше поим што треба да направи.
Во еден момент решив да му помогнам“, вели тој.
„Тој ја земаше топката и почнуваше да ја дрибла како да игра кошарка – очекував дека ќе се обиде да ја забие во голот“.
Ворк за снимањето вели дека тоа биле „најдобрите пет недели“ од неговиот живот и со задоволство се сеќава на ноќните „пијалоци и вечери со суперѕвезди“.
И тој имаше неколку реплики во филмот, но беше изненаден кога дојде време да го гледа „Бегство до победа“ во кино.
. „Бев на премиерата во Гомон во Ипсвич со неколку мои колеги од бендот – и оние кои беа вклучени во снимањето и оние кои не беа вклучени“, рече момчето од Глазгов.
„Седев до Ален Бразил и Ерик Гејтс и им реков: „Момчиња, на ред сум, сега ќе ги кажам моите два реда“ И така влегувам во кадарот, но по ѓаволите, тоа не беше мојот глас, тоа беше некој со единбуршки акцент! Не можеа да престанат да се смеат И денес некои луѓе не ме разбираат. Беше срамно, но мислам дека беше и доста забавно“.
Оскаровецот Џон Хјустон беше одговорен што ги остави играчите да креираат свои акции на теренот. Исто како фудбалерите и актерите, режисерот на филмот произлезе меѓу најдобрит од својата класа..
Џон Хјустон доби Оскар за режија во 1949 година за „Богатството на Сиера Мадре“ а исто така е заслужен за филмовите како што се „Африканската кралица„, „Малтешкиот сокол“ и „Ени“.
Осман, Ворк и Сивел истакнуваат дека Хјустон е одговорен за реалистичните фудбалски сцени, нешто што слични филмови до тој момент не успеале да го постигнат. Но, Осман се сеќава и на дискусијата за тоа како треба да се снима фудбалскиот натпревар, со тоа што фудбалските интернационалци беа тие кои најмногу влијаеја на таа одлука.
„Мислам дека Боби Мур, Мајк Самерби, Пеле и Вернер Рот имаа состанок со Хјустон и рекоа: „Ќе ви кажеме што да правите и како да го правите тоа, само проверете дали камерите се подготвени“, вели тој.
„Тоа не беше лош тим“, рече Џон Ворк „Но, мислев дека ќе се мачевме со Сталоне на голот“.
Месното население беше повикано да присуствува на натпреварот, а потоа беа распоредени на трибините за да се остави впечаток дека стадионот е полн.
Како што напредувал филмот, акционите сцени од натпреварот се менуваат со сцени под стадионот, каде што беше ископан тунел низ кој играчите требало да поминат на полувремето за време на бегството.
Тимот кој ги претставува сојузничките сили на полувремето излезе деморализирани поради резултатот 4:1 за противникот.
Но, нивниот морал повторно се подигнал кога виделе како нивните спасители се појавуваат од дупката во бањата.
И додека играчите се упатуваат кон тунелот – и слободата – ликот на Осман зборува. „Не сакам да одам – можеме да победиме на овој натпревар“, вели тој, охрабрувајќи ги соиграчите кои потоа одлучуваат да се вратат на теренот, наместо да трчаат слободни. „Имав уште неколку убави реплики“, вели Осман.
„Тоа беше бонус за се што ми се случи – но освен што играм фудбал, сите мои линии беа сменети, исфрлени или што и да е.
Во вториот дел сојузничките сили ја презедоа иницијативата и успеаја да го намалат резултатот на само еден гол разлика.
А потоа, во моментот кој веројатно му го одреди животот, Осман налета на топка која се одби од стативата и постигна гол со кој се прославија 4:4.
„Беше неверојатно“, вели Осман. „Топката се одби од стативата, а јас бев оценет дека сум бил во офсајд“.
„Би било убаво да го признаат тој гол, бидејќи како центаршут не постигнав многу голови во кариерата, но што може да се направи“.
Наместо тоа, Пеле го постигнува израмнувачкиот гол со ножички кои беа толку добри што гледачите мораа да ги гледаат неколку пати во забавена снимка. Дури и германските офицери скокнаа на нозе за да аплаудираат на оваа акробација“.
„Поминавме низ оваа сцена неколку пати додека не беше се во ред“, вели Сивел
Доби време и во забавена снимка, што тогаш беше најновиот технолошки изум, поради скокот со кој се обидував да ја спречи топката да влезе во голот“.
Осврнувајќи се на познатата реклама за житарки во која голманот се сопнува и паѓа со лице обидувајќи се да одбрани удар – тој вели:
„Се обидов да одбранам, но скок како во рекламата на Vitabix немаше да изгледа најдобро. Сè требаше да биде реално“.
„Бегство во победа“ е се’ уште филм кој може редовно да се гледа на ТВ каналите и секогаш кога ќе се случи му ѕвони телефонот на Варко.
„До денес ми се јавуваат пријатели и роднини да ми кажат дека сум повторно на телевизија, а потоа ги прашувам: „А што се прикажува, црната хроника?“, вели тој. „Секогаш кога луѓето доаѓаат кај мене во супермаркет да ми кажат како ме гледаат во филмот, морам да ги потсетувам на мојата фудбалска кариера. Горд сум што учествував во тој филм. Добро е за Ипсвич бидејќи има толку многу играчи во тој познат филм, добар и за клубот и за градот“.
Претходно беше објавено дека секој од играчите на Ипсвич добил по 6.000 фунти за да работи на филмот. Сивел вели дека не се сеќава на точната бројка, но „се што знам е дека тоа беа многу помалку пари отколку што добија другите“.
И тој и Ворк се сеќаваат на група играчи кои се обидуваа да разговараат со продуцентот Фреди Филдс, надевајќи се дека ќе добијат малку поголем дел од колачот. „Отидов во неговата хотелска соба“, се сеќава Ворк. „Му реков дека зборувам за сите играчи на Ипсвич Таун и побарав повеќе пари или хонорари. Инаку, му реков, сериозно размислуваме да го напуштиме снимањето“.
Неговото барање било одбиено.
„Морав да се вратам и да им објаснам на момчињата дека остануваме“. Но, замислете само да добиеме процент од заработката на филмот“.
