Ноќта пред неговото самоубиство, во саботата, 1 јули, Хемингвеј ги однесе Џорџ Браун и неговата тогаш четврта сопруга Мери Велш Хемингвеј во ресторан. Утрото таа го пронашла мртов. Во својот дневник, таа детално го опиша болниот крај на животот на еден од најголемите американски и светски писатели на 20 век
Пред шест децении, на 2 јули 1961 година, Ернест Милер Хемингвеј изврши самоубиство со ловечка пушка во неговиот дом во Кецум, Ајдахо. Неговата четврта сопруга Мери Велш Хемингвеј, го опиша својот живот со авторот на бројни романи во нејзината автобиографска книга „Како беше (издадено од сараевски „Свјетлост“ во 1981 година и преведено од Звонимир Радеjковиќ): За кого бијат камбаните, Сонцето одново се раѓа, Збогум оружје …), а за подолгиот расказ „Старецот и морето“ ја доби Нобеловата награда.
„Малку е познато дека многумина сакаа да му помогнат кога се дозна дека има проблеми со самодовербата. Една од тие обиди е поканата за Ернест за церемонијата на инаугурацијата на новоизбраниот претседател на САД, Џон Кенеди. Ернест испратил извинување што беше малку претеран тон за мојот вкус, а телевизискиот пренос на инаугурацијата го охрабри да испрати уште една порака: ’Ја гледав инаугурацијата … имаше среќа и надеж и гордост“ … – се сеќава неговата вдовица.
Една жена од Вашингтон правела книга во која собирани ракописни изјави за семејството Кенеди, па го праша Ернест за тоа и му го наведе видот на хартијата и големината. По ручекот, Ернест седнал на своето биро во аголот од дневната соба за да ја напише изјавата, вежбајќи најпрво на обична хартија. „Подготвував садови од ручекот во кујната и започнав да подготвувам вечера, мислејќи дека секој час ќе заврши. Но, Ернест сè уште побожно седеше на своето биро потпрен на хартијата. Се испружив на софата и почнав да читам. После еден час, реков: „Може ли да ти помогнам, јагне мое?“ – пишува вдовицара.
„Не не. Ова морам да го сторам сам “. – гласел одговорот.
„Знаеш, треба да напишеш само неколку реченици“.
„Знам, знам.“ Но, неговото пенкало лебдело во нервозна несигурност. Од него произлегувало чувство на прекумерна потреба, залудност, скоро еден вид мирис на очај што, ми се чинеше, почна да ја замаглува големата просторија. Конечно, веќе не можев да ја издржам сеприсутната напнатост, но се извинив и отидов на долга прошетка …
Во дневната соба, Ернест сè уште беше подгрбавен пред неговото биро. По една недела, тој заврши да пишува три или четири едноставни реченици во кои му оддаде почит на претседателот Кенеди …
Една вечер нашата кабелска телевизија прикажа невообичаено добра емисија на Магбет. Додека ја гледав претставата, почувствував како Ернест лебди покрај мене, го сврте вниманието кон трагедијата и рацете трепереа“ – пишува во сеќавањето за тие денови.
Една вечер, пишува во мемоарите на вдовицата, нашата телевизија покажа невообичаено добра драма – Макбет. Додека ја гледав претставата, почувствував како Ернест лебди покрај мене, го сврте вниманието кон трагедијата и рацете му трепереа.
„Ова е ужасно, ужасно. Сурово “, промрморе тој.
„Ова е одлично шоу“ – му одговорив.
„Ужасно е“, рече Ернест. „Ужасно е. Не можам да издржам “.
Го исклучив телевизорот …
Во петокот, на 21 април (1961 година), слегов подолу и го најдов Ернеста сè уште во неговата италијанска карирана домашна наметна како стои во тремот на дневната соба како држи една од неговите омилени ловечки пушки. Два куршуми стоеја исправено на прозорецот пред него.
„Размислував да одам во Мексико“, реков тивко. „Грегорио може да биде во можност да го префрли Пилар таму.“ Ернест се сврте и ме погледна, но не ја разбра мојата порака. „Некаде прочитав дека тие се одлични рибари, близу полуостровот Јукатан. И ние не зборувавме навистина за Париз. Можевме и таму да изнајмиме мал стан. Ние бевме страшно среќни во Париз, мои јагниња. “Ернест слезе од тремот да погледне низ големиот прозорец … Уште со пушка во раката, Ернест повторно се искачи на тремот. Седев на мала троседот во близина и мислев дека е бесмислено да му ја одземам пушката затоа што може да ми ја откине главата од растојанието од 1 -2 метри и цело време тивко велев, не сакаш да стори нешто лошо “.
Му раскажав и за неговата храброст во војната и на море и во Африка, го потсетив дека сака да се врати во Африка, го потсетив колку многу го сакаат луѓето и колку им е потребна неговата сила, неговата мудрост и неговите совети. Педесетина минути подоцна од вообичаеното, Џорџ (соседот) пристигна преку задната врата и низ кујната. Тој го свати мојот мојот гест кон Ернест на тремот и му рече: „Чекај малку, Папа. Сакам да разговарам со тебе. На телефон се јави кон д-р Џон Мориц, кој пристигна брзо. Заедно, тие го убедија Ернест дека му треба пауза и го однесоа во болница. Му дадоа средства таму, па тој спиеше тоа попладне и ноќ, но кога дојдов да го посетам следното утро, тој беше буден и сакаше да си оди дома.
Во подоцнежните години, размислувајќи, честопати се прашував дали можеби сме сурови затоа што во тој момент го спречивме да изврши самоубиство …
Кога Ернест инсистираше да замине дома неколку дена подоцна да донесе некои работи што му беа потребни, Џорџ ги испрати со автомобилот нашиот голем драг пријател Дон Андерсон и една од сестрите по име Џоун Хигинс. Ернест излегол од автомобилот еден момент пред нив, прелетал низ задната врата и низ кујната каде што работела Кели и успеал да стави во кесите својата ловна пушка пред Дон да стигне до него. Дон ја нашол пушката и ја расклопил, за да биде неупотреблива. Дури тогаш успеаја да му ја земат пушката на Ернест и да го турнат на малиот тросед … Кога се вратиле во болницата, ја заклучиле облеката на Ернест и дури потоа го легнале во кревет. Следниот ден, на 25 април, времето започна да затоплува, па Џорџ и Дон полетале од аеродромот во Хејли со Ернест, а Лери Џонсон бил зад командите на авионите, според Рочестер …
„Тој е целосно убеден дека никој не може да го излечи“, и напишав на најмилата сестра на Ернест – Урсула. Пред тоа веќе им објавив лоши вести на Џек и Патрик Хемингвеј (синовите на Ернест. Во болницата Сент Мери, д-р Рум му дал на Ернест соба во затворено крило, чиј влез бил заклучен двапати. На вратите на некои простории немаше брави а прозорците имаа тешки решетки …
Кон крајот на мај, летав за Минеаполис. Калуѓерките и медицинските сестри љубезно ни дозволија да вечераме заедно пред локалот со решетките каде што живееше. Но, додека јадевме, тој стана немирен и огорчен; „Таму во Ајдахо, ги средивате работите испраќајќи ме во затвор … Мислите дека ќе бидам среќен сè додека не добијам електрични удари“ …
Во саботата, 1 јули … Ернест не однесе мене и Џорџ Браун во ресторанот Кристијанија. Додека седевме на мала маса во аголот, Ернест забележа две лица како седат на друга мала маса, па ја праша нашата келнерка Сузи кои се тие луѓе. „Мислам дека тие се трговски патници од градот Твин Фолс“, рече таа.
„Што прават тие овде во саботата вечер? „Да беа комерцијални патници, ќе беа дома“, рече Ернест. Сузи крена раменици.
„Тие се од ФБИ“, промрморе Ернест. „Бегај мил“, реков. „Па, тие дури и не пројавуваат интерес за нас, дали ќе нарачаме вино?
Џорџ кој не пиеше внимателно не возеше дома. Додека се соблекував во големата предна соба горе, ја пеев старата италијанска народна песна Тути ми чиамано бионда, Ма бионда ио но соно (Сите ме викаат бјонда, а бјонда не сум јас). Ернест ми се придружи од неговата соба во следниот стих, кој гласи: Порто капели нери. Се вовлеков во мојот голем мирисен кревет. Ернест знаеше дека секогаш може да дојде под моето розово шупливо ќебе. „Добра ноќ, јагне мое“, му викнав. „Спиј цврсто.”
„Добра ноќ, мое маче“, рече тој. Неговиот глас беше топол и пријателски расположен.
Следното утро ме разбудија звуците на затворање на неколку фиоки со лупа.. Зачудена, слегов долу и видов стуткан куп домашни палта и крв на предниот трем на дневната соба. Ловната пушка лежеше на скршно место …
По погребот, што се одржа на мирните и убави гробишта во Кецум, адвокатот на Ернест – Алфред Рајс им ја прочита својата волја на синовите на Ернест и на мене во нашата дневна соба. Тоа беше рачно напишан документ од септември 1955 година, со кој Ернест ми го остави целиот свој имот. Алфред ми предложи да воспостав заеднички фонд во кој ќе се слеваат пари од авторски права за странските публикации на Ернест, а сумата ќе се подели на тројцата синови на Ернест и мене во еднакви делови.
Не знаев дали излажав кога им реков на новинарите дека пукањето е несреќен случај. Поминаа неколку месеци пред да можам да се соочам со реалноста…
