Во ова свикување на Парламентот во Загреб има „само“ осум лекари, додека во последното свикување имаше значително повеќе – тринаесет, а во претходното дури седумнаесет, што е речиси 12 проценти од вкупниот репрезентативен контингент. Каква е ситуацијата во телата на ЕУ?
МИРОСЛАВ ФИЛИПОВИЌ
Да не беше обвинението за корупција што му висеше над главата и товарот на сомневање дека неодамна се вработил во Клиничката болница „Милосрдни сестри“ по политичка волја, за да не го наруши редот и мирот на парламентарното мнозинство со доаѓањето во Парламентот, враќањето на поранешниот министер за здравство Вили Берош во здравствениот систем и медицинскиот естаблишмент би била многу добра, дури и одлична вест.
Велат дека Вили Берош бил добар неврохирург пред неговата политичка одисеја, и секогаш има потреба од таков. Многумина се жалат дека по многу години во високата политика, прво како министер, а потоа и како министер за здравство, предолго бил надвор од операционата сала, и дека таква личност, која е оптоварена и со грижите на обвинетите, тешко дека може да биде „стариот“. Бидејќи без разлика што лаконски зборуваше премиерот и до неодамна шефот на Берош, Андреј Пленковиќ, долгата пауза од сечење мозок со скалпел не е возење автомобил.
Параболата на Пленковиќ, сумирана во луто контрапрашање до новинарот „Значи, заборавивте да возите автомобил?“, ги навредува лекарите и е едноставно лоша (тој знаеше подобро од тоа) затоа што секој што седел зад воланот по седум месеци, а камоли седум години апстиненција од возење, знае дека не е лесно и дека е потребно време за да се достигне поранешната рутина.
Но, на страната на лекомислените споредби. Јасно е дека Берош, ако остане во болницата каде што е примен со многу проблеми, нема веднаш да му биде дозволено да влезе во операционата сала. Веројатно самиот не би се согласил со тоа.
Претпоставувам дека не би се согласиле?
И покрај нејасните критериуми според кои го помина тендерот за работа во болницата од која влезе во политиката пред седум години, и можните задкулисни политички договори што придонесоа за ова, Берош е трагична фигура на домашниот здравствен систем, кој го користеше како министер пет години.
Тој е уште еден во галаксијата одлични специјалисти кои во изминатите триесет и пет години одговорија на повикот на политиката, положувајќи ги на нејзиниот олтар своите најдобри години за работа во професијата. Да, некои се вратија на својот оригинален повик по една епизода во високата политика. Некои, како Мате Граниќ, врвен дијабетолог кој не беше ниту министер за здравство, туку шеф на дипломатијата, тргнаа по сосема различни професионални патеки.
Со две години министерско и петгодишно министерско искуство, Берош беше еден од најдолгогодишните во здравствениот сектор, во исто време не отпадник, туку отпадник од здравствениот систем.
Лекување на истиот „пациент“ три децении
Во Хрватска, која се бори со медицински персонал, Берош станува последната во низата персонификации на таа армија лекари кои не заминале во странство, туку во политиката, национална или локална. Значи, во подобар случај, таа била во политиката со едната нога, а со другата останала во својата професија, каде што инаку сигурно би била покорисна со двете нозе.
На пример, во ова свикување на Парламентот има „само“ осум лекари, додека во последното свикување имаше значително повеќе – тринаесет, а во претходното дури седумнаесет, што е речиси 12 проценти од вкупниот репрезентативен контингент.
А во претходните шеснаесет хрватски влади на чело на Министерството за здравство се сменија 13 министри, од кои сите беа лекари. Три и пол децении, според тоа, лекарите водат оддел кој е секогаш болен, во кризи и сомнителни ситуации и во полууспешни реформи. Тоа е едвај одржлив систем, секогаш на работ на финансиски и кадровски колапс, преоптоварен, со вечни долгови и претерано долги листи на чекање, растегнат помеѓу нејасно разграничени јавни и приватни ординации. Накратко, вреќа без дно и „пациент“ кого не го излечиле – сега ќе го кажам случајно – ниту ендокринологот Влахушиќ ниту гинекологот Милиновиќ ниту стоматологот Варга, а ниту неврохирургот Берош.
Одделот го водат лекари, а го спасуваат финансиерите
Значи, кога проблемот е хроничен со децении, тогаш и здравите и болните обични луѓе мора да се прашуваат: зошто лекарите се на чело на одделот, кога на крајот финансиерите од соседното министерство сепак го спасуваат проблемот.
Постои овој веќе институционализиран политички фетиш за лекарот како министер за здравство затоа што тој е човек „од системот“ кој го познава исто толку добро колку што ја знае анамнезата и дијагнозите на своите пациенти. И додека политиката ги голта лекарите и тие се собираат во неа, здравствената заштита не може да се опорави.
Менаџерска, а не медицинска работа
Секако, не само министерот прави министерство. Постојат и државни секретари, советници, раководители на сектори и раководители на служби. Но, министерот е прв меѓу нив. Потписот е нејзин или негов, конечните одлуки исто така.
Можеби, како некој експериментален третман, треба да пробаме министер надвор од системот, некој што подобро знае како функционираат системите и како се управуваат со нив. Тоа е сепак менаџерска работа – третман, хирургија и терапија од друг вид. Затоа, папагалски повторуваното прашање дали би легнале на операционата маса за д-р Берош, кој не оперирал седум години, беше пропуштено.
Прашањето е дали би дозволиле лекар да го води здравствениот систем.
Покрај во Хрватска, со одделот за здравство управуваат лекари во Белгија, Бугарија, Чешка, Франција, Италија, Латвија, Литванија, Малта, Унгарија, Холандија, Романија и Шпанија.
Холандската министерка студирала медицина, но нејзина специјалност е маркетинг на здравствени установи. Литванската министерка е докторка, но има и магистерска диплома по бизнис администрација и претприемништво. Не е непишано правило во сите овие земји дека министерката за здравство мора да биде докторка. Претходникот на сегашната француска министерка бил експерт по трговско право, а претходникот на сегашната италијанска министерка за здравство бил политиколог.
Министрите за здравство во Германија и Полска се правници, како и нивниот колега од Кипар. Полската министерка има и докторат по финансии.
Во Ирска и Шведска, министрите за здравство се политиколозите, при што шведската министерка има диплома по мировни студии, а ирската министерка има и диплома по јавни политики. Австриската министерка за социјални работи, здравство, грижа и заштита на потрошувачите е социјален работник и долгогодишен синдикалец.
Финската министерка за здравство има диплома по науки за однесување. Данската министерка има диплома по бизнис економија и комуникации. Патем, во Данска, Министерството за здравство е споено со Министерството за внатрешни работи.
Словенечката министерка за здравство е економистка со докторат по ефикасност на здравствената заштита. Естонскиот министер е исто така економист и има магистерска диплома по здравствени политики, додека словачкиот министер за здравство има диплома по менаџмент и финансии. Португалскиот министер за здравство е фармацевт, луксембуршкиот министер е професор по математика, а нивниот колега од Грција е историчар.
(n1info.hr)
