Дали постигнатиот компромис, според кој Коалицијата ЗБЦГ ќе му даде поддршка на кабинетот на премиерот Милојко Спајиќ, додека Андрија Мандиќ беше избран за претседател на Собранието, може да доведе до нова нестабилност и како западните партнери ќе гледаат на се?
ЗОРАН ПРЕРАДОВИЌ – ВОИСЛАВ СТЕВАНОВИЌ
Нешто повеќе од два месеци по добивањето на мандатот за состав на Влада на Црна Гора, новоизбраниот премиер Милојко Спајиќ минатиот вторник во раните утрински часови го „породи“ новиот кабинет. По дискусија која траеше цела ноќ, за избор на новата влада гласаа 46 пратеници, 19 беа против, а еден воздржан. „Ноќната влада“ на Милојко Спајиќ има тројца потпретседатели, од кои двајца ресорни министри и 17 министри, а заедно со движењето Европа сега и демократите Алексе Бечиќ, вицепремиерот за безбедност, внатрешна политика, европски и надворешни работи , ја сочинуваат и умерено просрпската СНП и Албанските национални партии.
Тогаш, што му беше проблемот на Спајиќ што речиси ги потроши сите 90 дена што му беа на располагање? Клучот лежи во перцепцијата на премиерот дека влегувањето на просрпската и проруската коалиција „За иднината на Црна Гора“ на Запад ќе се гледа како оттргнување од евроатлантските интеграции и почеток на мултикоридорска игра. . И тоа неодоливо мириса на влијанието на Белград. И не е дека не бил во право. Повторно, од друга страна, инсистирајќи на „инклузивна“ влада, која ќе обезбеди стабилност, претседателот Јаков Милатовиќ всушност се залагаше за влез на Андрија Мандиќ и Милан Кнежевиќ во новата влада. Па, иако Милатовиќ неодамна за НИН изјави дека „односот со коалицијата ЗБЦГ не го гледа како однос меѓу должник и доверител“, имајќи предвид дека од нив добил поддршка во вториот круг од претседателските избори, секогаш е јасно до него дека седи во претседателската фотелја делумно благодарение на поддршката на Мандиќ и Кнежевиќ. Дополнително, тоа беше и еден вид пресметка со Спајиќ, кој во претходниот период направи неколку гафови.
Сега е најден компромис со изборот на Мандиќ за претседател на парламентот, ЗБЦГ не доби никакво министерско место, но ќе има амбасадорски и управни одбори. Затоа оваа споредба меѓу претседателот Милатовиќ и премиерот Спајиќ засега би можела да се нарече нерешено. Како и да гледате на работите, ни ова навидум пристојно мнозинство во парламентот не ја гарантира стабилноста на Црна Гора. Пред се затоа што веќе беше најавено дека за една година може да дојде до реконструкција на кабинетот и влез на ЗБЦГ во Владата, а потоа и затоа што Спајиќ со Мандиќ на чело на Собранието ќе треба да ги балансираат интересите. на западните сили, Белград и домашните актери од опозициското политичко милје и остатоците од подземјето од подрумот на поранешниот режим.
Изборот на Мандиќ за претседател на Собранието беше проследен со протести на поранешната власт, сега опозиција, која го обвинува дека е противник на црногорската независност. Дали е тоа така, може да се расправа, но неспорно е дека тој е исклучително близок со српскиот претседател Александар Вучиќ. Затоа изјавата на новиот премиер дека влијанието на Белград врз работата на владата ќе биде „нула, исто како што беше и врз составот на кабинетот“, треба да се земе со резерва.
Еден од првите тестови за кабинетот на Спајиќ секако ќе биде најавениот и одложен попис на населението во меѓувреме. Колку ова прашање ги дели граѓаните, можеби најдобро говори изјавата на еден подгорицанец кој вели дека „подобро е да си инженер отколку Црногорец… или Србин“. Да се биде Србин или Црногорец – ова се прашања кои претходно ги поделија граѓаните. И, исто така, семејства, во кои дури и браќата и сестрите се изјаснија поинаку. Така би било и од 1 до 15 ноември, за време на новиот попис, за кој и власта и опозицијата се согласуваат да се одложи, од најмалку две причини: „пописот да биде легитимен и никој да нема приговори за него. , но и поради тоа што недостигаат попишувачи“.
Нема договор за тоа колку. Владејачката коалиција смета дека еден месец е доволен за намалување на тензиите. Спајиќ најави дека ќе предложи воведување на специјален софтвер, кој ќе им овозможи на граѓаните да ги проверуваат податоците откако ќе ги дадат на попишувачите, за да се избегнат какви било сомнежи. И претставниците на српските партии велат дека немаат ништо против доцнењето, дека сакаат пописот да биде редовен за никој да не манипулира со податоците. Сепак, тоа доцнење не може да биде подолго од еден месец, додаваат тие. Единствениот што не би го одложил е Дритан Абазовиќ, но неговиот, како поранешен премиер, не се слушна на големо. Сепак, општиот впечаток е дека пописот, кога и да се одржи, повеќе ќе биде политичко отколку статистички. И тука би се збунил некој политички неук статистичар – зошто политичките партии ги контролираат попишувачите, но во црногорски политички контекст ваквото барање има смисла, бидејќи ја брка недовербата. И се градеше со години, а во сегашната опозиција најмногу виновен е Белград.
Иван Вуковиќ, потпретседател на ДПС, кој го предводи политичкото крило на противниците на пописот, вели дека во нормалните земји во западните демократии пописот служи за собирање статистички податоци врз основа на кои се анализираат демографските движења. „Пописот во Црна Гора во моментов служи да се преброиме национално, така што оние кои тврдат дека Црна Гора не може и не треба да остане граѓанска држава, туку треба да се трансформира во народна држава, да ја добијат потребната идентификација во таа смисла“, смета Вуковиќ и наведува. дека клучните приговори се однесуваат на мешање од Србија. „Да се потсетиме на изјавата на претседателот Вучиќ од пред неколку дена, да се потсетиме на двете посети на патријархот Порфири со истата порака – ако сте православни тогаш сте Срби. Сосема е јасно за што служи тој список“.
Со ваквите тврдења оди и изјавата на Милорад Додик дека „единствено решение е Република Српска, Србија и српските територии, Косово и Метохија, се разбира, и враќањето на Црна Гора на српското национално битие, бидејќи несомнено таму припаѓа“. А потоа конкретна понуда за тие што на попис се изјаснуваат како Срби. Делегацијата на Сојузот на црногорските студенти во Србија со министрите во Владата на Србија, Милош Вучевиќ и Никола Селаковиќ, разговараа за „практична“ идеја – копија од пописот да се користи како доказ за националност при аплицирање за бесплатно образование на студенти од Црна Гора во Србија.
Организацијата Луча, која повикува на бојкот, смета дека прашањата за верската, етничката и јазичната припадност ќе придонесат пописот да престане да биде статистички и да стане политичко прашање од прва класа. И колку и да ја разбирате оваа аргументација, не треба да заборавите дека режимот на Мило Ѓукановиќ опстанал токму по идентитетски прашања. За потсетување, на пописот во 2021 година, 45 отсто од граѓаните се изјасниле дека се Црногорци, а околу 29 отсто дека се Срби. Но, доколку Спајиќ успее да ја спроведе програмата „Европа сега 2“, која подразбира зголемување на просечната плата на 1.000 евра, може да се случи многумина да заборават на идентитетските прашања.
