Нееднаквост, сомнежи и закани ја карактеризираа изборната кампања во Србија досега, изјави програмскиот директор на невладината ЦРТА Раша Недељков
Презентирајќи ги резултатите од тринеделното следење на кампањата, Недељков рече дека впечатокот дека насилната атмосфера се засилува како што напредува кампањата и ги повика надлежните институции да овозможат одржување на изборите во согласност со законите.
„Почетниот дел од изборната кампања беше одбележан пред сè со нееднаквоста на учесниците на изборите, односно со изразените предности што партиите на власт ги постигнуваат со злоупотреба на институциите, продолжувајќи да ја бришат границата меѓу државата и партијата и на тој начин добивање првична корист за себе. Со тоа дополнително се поттикнува сомнежот на дел од јавноста во изборниот интегритет на целиот процес“, рече Недељков.
Тој рече и дека е евидентирано насилство врз политички активисти и граѓани, во форма на вербални и физички напади и загрозување имот.
„Впечаток е дека насилната атмосфера се засилува како што напредува кампањата, бидејќи само во претходните три дена се забележани пет инцидентни ситуации“, посочи Недељков.
Тој го повика обвинителството да ги истражи сите наводи изнесени во текот на кампањата досега.
Според податоците што ги презентираше во првите 20 дена од кампањата, набљудувачите на ЦРТЕ забележале околу 50 настани на терен, кои ги окарактеризираа како злоупотреба на јавните ресурси.
Во исто време, во 12 градови, како што рече Недељков, се евидентирани сериозни наводи за политички притисоци, кои пред се се насочени кон вработените во јавниот сектор.
„Во изминатиот месец забележавме дури 450 посети на највисоките државни функционери на месни заедници во еден вид кампања, пред се во оние локални средини каде што сега се распишани вонредни локални избори. Настапите на претседателот Александар Вучиќ ја преплавуваат јавната сфера создавајќи впечаток дека нема парламентарни, локални или покраински, туку претседателски. Како главно лице и главна тема на кампањата на СНС, претседателот Вучиќ зазема речиси половина од времето и просторот во информативната и политичката содржина на највлијателните медиуми во Србија“, рече шефот на мисијата на ЦРТЕ.
Според него, телевизиите со национално известување ја покриваат кампањата со изразена пристрасност во корист на владејачките партии, со фанатизам и манипулација со информациите.
Тој ја повика Радио телевизија на Србија (РТС) да обезбеди целосна разновидност на учесниците на изборите во своите програми и да известува за сите теми, но и да ја исполни својата едукативна функција и да ги охрабри граѓаните да учествуваат на изборите.
Освен што ги повика другите надлежни државни институции да овозможат претстојните избори да се одржат во согласност со законите, Недељков побара од Регулаторното тело за електронски медиуми (РЕМ) да направи се без одлагање медиумите да не ги прекршуваат своите обврски. за време на кампањата.
Како што истакна истражувачот на CRTA, Тамара Бранковиќ, следејќи ја досегашната кампања, се добива впечаток дека државата учествува на овие избори на многу подиректен начин отколку во претходните изборни циклуси.
Податоците од набљудувачите на Crta, како и анализата на телевизиските програми со национално покривање и социјалната мрежа Фејсбук, покажуваат дека изборната листа на Српската напредна партија (СНС), предводена од претседателот на Србија, Александар Вучиќ (кој се повлече од шефот на СНС во мај 2023 година, уред. ноември) е доминантен се истакнува во однос на другите политички актери.
„Меѓутоа, она што е загрижувачко е што активностите на оваа изборна листа речиси и не се разликуваат од активностите на јавните органи, а во јавноста се создава впечаток дека таа е единствен субјект. „Изгледа дека изборната игра е таква што во неа учествува и државата Србија, што во наративот се изедначува со претседателот на Република Србија, Александар Вучиќ и на овој начин се натпреварува против политичките партии од опозицијата. “, изјави Бранковиќ.
Според неа, постојано се прекршуваат законите, како и на претходните избори, а институциите не ги повикуваат изборните чинители да го почитуваат законот. Притисоци врз граѓаните и клиентелистички активности ги обележуваат и овие избори.
„Во овој период, ЦРТ разговараше со граѓани од различни делови на државата кои беа жртви или сведоци на притисоци. Имаше сериозни обвинувања за притисок врз вработените во јавниот сектор во 12 градови во Србија, а тие во суштина се сведуваат на закани за губење на работа доколку не ги исполнат барањата на политичката партија“, вели Бранковиќ.
Зборувајќи за состојбите во медиумите за време на предизборната кампања, таа изјави дека е очигледна екстремната пристрасност на медиумите, кои 81 отсто од времето и просторот го посветуваат на претставниците на власта, а само 19 отсто на опозицијата. Според Бранковиќ, ТВ Б92 засега е најпристрасна во корист на СНС, потоа ТВ Пинк и ТВ Прва, додека малку поизбалансиран пристап е даден на каналите РТС 1.
Како што рече директорот за правни работи на CRTA, Павле Димитријевиќ, капацитетите на изборната администрација не се доволни да го брани интегритетот на самиот изборен процес и да одговори на проблемите.
Тој посочи дека врз основа на собраните информации на долгорочните набљудувачи, ЦРта во овој период доставила 21 пријава до надлежните институции.
До Агенцијата за спречување на корупцијата досега се поднесени 15 пријави поради злоупотреба на јавни ресурси, јавни функции и незаконски активности на политички партии, рече Димитријевиќ и појасни дека девет пријави се однесуваат на официјални кампањи, а шест пријави за незаконски активности на предизборните партии и злоупотреба на јавните ресурси.
Исто така, до РЕМ беа доставени пет извештаи за негативна кампања и официјална кампања, рече Димитријевиќ.
