Претседателот Си Џинпинг пристигнува во Белград на симболичен датум. Во Србија кинеските компании имаат бројни работни места и не мора многу да се грижат за стандардите. За Србија, пак, Пекинг е сигурна поддршка во перманентната политика на балансирање
Чарлс Партон, британски аналитичар и поранешен дипломат во Кина, смета дека посетата на Си Џинпинг на Србија е помалку стратешки важна од посетите на Будимпешта и Париз, но дека се вклопува во календарот.
Како што изјави Партон за Гардијан, кога веќе ќе се насели, Кси ќе ја искористи можноста да укаже на се што прават Американците, пишува Дојче веле.
Зашто, случајно или не, кога еден од најмоќните луѓе во светот во вторник (7 мај) ќе слета во Белград, ќе биде точно четврт век откако НАТО удри во кинеската амбасада таму. Тогаш беа убиени тројца кинески новинари.
Тој удар за време на интервенцијата против СР Југославија во екот на војната во Косово, НАТО го прогласи за ненамерна грешка. Никогаш не веруваа во тоа во Пекинг.
За Кина таа игра улога на историски момент во кој „големиот лош Запад“ директно и наштети на Кина. Тоа го засили наративот дека има потреба од преуредување на светскиот поредок“, вели за ДВ Стефан Владисављев, експерт за Кина од белградската фондација за политичка извонредност.
На „срамното“ бомбардирање потсетуваат и многу кинески корисници на социјалните мрежи. За многумина, Србија на тој начин стана идеолошки сојузник во епската борба против „Западот предводен од САД“.
Затоа многумина на Запад со сомнеж гледаат на односите меѓу Србија и Кина. Постои страв дека евентуалниот влез на Србија во ЕУ ќе биде прием на „тројански коњ“. Кинески или руски или и двете.
Челични пријатели“ со многу работни места
Во Србија Си ќе биде пречекан со раширени раце. Белградските таблоиди, како и говорите на претседателот Александар Вучиќ и премиерот Милош Вучевиќ, деновиве се полни со пофалби за „челичното пријателство“.
Тој термин е усвоен и во Кина. Самиот Кси го искористи кога го прими Вучиќ во Пекинг минатиот октомври.
Кинеското присуство во Србија е далеку од големи политички прашања. Да речеме, кај канализациониот систем. Со 3,2 милијарди евра, од кои дел се финансирани од кинески заеми, финансирана е изградба на 5.000 километри канализациона мрежа и 159 пречистителни станици за отпадни води.
Железарница, рудници, топилница, фабрика за гуми, делови од автопати и брзи пруги, сè до изградба на проекти околу Националниот стадион и Експо 2027, кои владата на Вучиќ ги прогласи за првокласен национален проект… Кинезите се насекаде.
Некои би рекле буквално насекаде – Белград е првиот европски град целосно мрежен со камери на Huawei кои можат да препознаваат лица. Неодамна Србија купи и беспилотни летала и противвоздушна одбрана од Кина.
Но, сепак главно се работи за инфраструктура. „Во текот на изминатите 15 години, Кина стана една од главните столбови на инфраструктурниот и економскиот развој на Србија“, вели Владисављев.
„Соработката со Кина одлично се вклопува во доминантниот наратив на домашната политичка сцена, каде што економскиот развој е претставен како врвна вредност, а елементите на демократското општество стојат зад и Во Србија, каде што повеќе од половина од работниците заработуваат помалку од 500 евра, работните места имаат предност пред, да речеме, заштитата на животната средина. Не еднаш претседателот Вучиќ на забелешките за уништување на животната средина во Бор или Смедерево одговори со аргумент за работни места.
Порта за Европа
Во Кина, малата балканска земја се смета за погодна порта за Европа. Србија е тесно поврзана со пазарот на ЕУ, но не е предмет на строги регулативи. Ниту кога станува збор за финансирање проекти ниту кога станува збор за животната средина.
Уште во 2013 година, кога Кси беше новоизбраниот владетел во Пекинг, Србија беше меѓу првите во светот што ја објави својата подготвеност да биде дел од Новиот пат на свилата.
Како главен проект, тука беше наметната брза железничка линија меѓу Белград и Будимпешта – која е тешко одложена, главно поради проблемите во Унгарија. Пекинг во него ја гледа енергијата на европскиот огранок на Патот на свилата и можноста за поврзување на пристаништето Пиреја со централна Европа.
Како што претходно изјави за ДВ Самина Султан, експерт за кинеска економија од Институтот за германска економија во Келн, железницата делува како геополитичка алатка која на Кина ќе и даде поголемо геостратешко влијание.
Критичарите во Србија, пак, предупредуваат дека Кина не инвестира, туку позајмува пари, а потоа самите кинески компании ги заработуваат со градење.
Уште во 2013 година, кога станува збор за мостот Земун-Борча, популарно познат како „Кинески мост“, експертот за странски инвестиции Милан Ковачевиќ за ДВ вели:ли под него“, додава нашиот соговорник.
„Имаме обврска да ја вратиме каматата за која властите не уверуваат дека е висока, но што всушност направивме кога Кинезите сами го градат мостот? Мостот практично го увезовме од Кина“!
Сомнежот на Брисел
Според обемот на трговската размена, Кина и натаму е на второто најважно место за Србија – зад Германија. Но, додека српскиот дефицит во трговската размена со Германија е околу половина милијарда евра годишно, тој со Кина изнесува 3,4 милијарди.
Тоа треба да го олесни договорот за слободна трговија што стапува на сила во јули. Според Вучиќ, Србија ќе и продава повеќе овошје, зеленчук, ракија и вино на Велика Кина.
Владисављев посочува дека Кина беше зајакната во „пантеонот на надворешнополитичките партнери на Србија“ со помош на почетокот на пандемијата, кога Кина испрати вакцини и медицинска опрема.
Во тоа време низ Белград беа поставени билборди со натпис „Благодарам брат си“. Главно се премолчуваше помошта на Европската Унија од над сто милиони евра.
Затоа што се работи и за голема политика. Кина, заедно со Русија, е право на вето во Советот за безбедност каде што ги поддржува српските позиции за Косово и други прашања.
За Србија, вели Владисављев, Кина е „фоторобот на совршен пријател“ и е добредојдена за обидот да се балансира меѓу Западот и Истокот. „Кина ја презема улогата на доминантен играч, кој се става во контекст на конкурентите на Западот. Во Србија, каде антизападниот наратив е исклучително развиен, јавното мислење бара да има таков актер“.
Ова, додава тој, е трн во око на ЕУ и САД, кои традиционално го гледаат Балканот како нивна сфера на влијание. „Од ова произлегува загриженоста дека Србија би можела, доколку некогаш влезе во ЕУ, да биде центар на кинеските интереси што на тој начин ќе се интегрира во системите на ЕУ.
Но, некои експерти во Кина имаат слични стравови, само во спротивна насока.
Во светлината на се посилното ривалство меѓу САД и Кина, Европската унија исто така се потпира на тактики за намалување на зависноста од Кина, додека Србија е насочена кон ЕУ, пишуваат политиколози Фанг Џионгшенг и Џијан Џунбо од Универзитетот Фудан во Шангај.
„Бизнисот на кинеските компании во Србија на тој начин би можел да опадне, што на крајот би имало негативно влијание врз пријателството меѓу двете земји“, напишаа тие во гостинската статија за кинескиот „The Paper“ на крајот на минатата година.
